DE LAATSTE TOCHT
(ift Beluister nu op de site
van de krant /podcast
8
Stel dat vandaag, exact 25 jaar na de
vorige, weer een Elfstedentocht wordt
verreden, hoe zou dat gaan? Wij vroegen
verslaggever Jeroen Schmale de dag bij
elkaar te fantaseren.
05.30 uur
Nog nooit keken zoveel Nederlanders
op dit tijdstip naar de televisie, maar
van alle kijkers is de marketingdirec
teur van Unox het gelukkigst. Zie ze
daar trappelen voor de start, de drie
honderd wedstrijdrijders in de Elf-
stedenhal. Op en top voorbereid,
maar vrijwel allemaal vergeten een
mondkapje in hun tas te stoppen.
Medewerkers van Unox delen
daarom 'worstkapjes' uit voor de hal.
Zonder merknaam van Unox - dat
mag niet van de Vereniging De Frie-
sche Elf Steden - maar wel met de af
beelding van een dampende rook
worst, horizontaal op het kapje afge
drukt. 'Dat kan alleen maar Unox
zijn', adverteert de worstenfabrikant
de komende dagen overal, van bus
hokjes tot op krantenpagina's. Dat de
16de Elfstedentocht vandaag, op de
dag af 25 jaar na de vorige, kan door
gaan, is een regelrecht wonder. De
eerste Tocht der Tochten ooit tijdens
een pandemie. Vanaf het moment dat
het streng begon te vriezen, een week
of drie geleden, werd vooral buiten
Friesland koortsachtig gespeculeerd
over het al dan niet doorgaan van een
tocht in coronatijd. Wat niet hielp:
Diederik Gommers die de ene dag bij
Opi zei dat hij geen enkel gevaar voor
de volksgezondheid zag en de vol
gende dag aan tafel bij Beau ver
klaarde een Elfstedentocht juist te
beschouwen als een 'potentieel su-
perspreadevenement'. Het dagelijkse
Elfstedenjournaal van Herman van
der Zandt kreeg op een bepaald mo
ment trekken van het Sinterklaasjour
naal. Stress en misverstanden alom,
behalve bij Wiebe Wieling, de voor
zitter van de Elfstedenvereniging.
,,Als het kan, dan kan het'', is zijn
oneliner in het dagelijkse gesprek
met Van der Zandt, de laatste dagen
via een Zoom-verbinding, omdat de
presentator in quarantaine zit. Hij
PODCAST
had een 'ticht kontakt', Fries voor
'close contact', met iemand die posi
tief was. Dat bleek Erben Wenne-
mars te zijn, de oud-schaatser die de
afgelopen drie weken in 121 verschil
lende programma's te zien was. De
zelftest van Wennemars die positief
bleek, werd inclusief de daaropvol
gende hysterische huilbui, recht
streeks uitgezonden in het tijdelijke
televisieprogramma van Matthijs van
Nieuwkerk, Matthijs Schaatst Door.
06.30 uur
Wat een beelden, alleen al in het eer
ste wedstrijduur. Anders dan in 1997
heeft de NOS de beschikking over
drones met een camera die prachtige
beelden aanleveren; van de schaat
sers die naar het ijs in de Zwetteha-
ven hollen en van de eerste slagen op
het ijs. Om een carnavalsstoet vanuit
de rest van het land naar Friesland te
voorkomen, is de provincie sinds een
week hermetisch afgesloten. Alleen
mensen die aan één van de 3G-voor-
schriften - Geboren als Fries, Ge
trouwd met een Fries of inGeloot
voor de Elfstedentocht - komen de
provincie nog in. Langs de hele pro
vinciegrens, van Lemmer tot de Af
sluitdijk, staan zogeheten blokkeer-
friezen om voorbijgangers te contro
leren. Met deze maatregel overtuigde
Wieling de overheid om toch een
vergunning voor de Tocht af te geven.
,,Neat kin üs tsjinMlde", zei Wieling
op de persconferentie op nieuwjaars
dag, waarin hij de 16de Elfsteden
tocht aankondigde, 'niets kan ons
tegenhouden'. De gedachte in Leeu
warden en Den Haag is ook: zonder
officiële tocht zouden veel meer
mensen naar Friesland komen om
het traject op eigen houtje te rijden.
Dat was Diederik Gommers die mid
dag bij Tijd voor Max nog 'helemaal
eens' met de Friezen, maar bij
Nieuwsuur zei de ic-baas een paar uur
later precies het tegenovergestelde.
Toen repte hij over een 'onbegrijpe
lijk besluit'.
07.45 uur
Welmoed Sijtsma presenteert al
urenlang onafgebroken Goedemorgen
Nederland vanuit de stempelpost in
Sneek, de eerste stad op de route. Ook
de media moeten zich aan het 3G-be-
leid houden. Alle niet-Friese journa
listen en medewerkers worden uit de
provincie geweerd. Bij de NOS is
Gerrit Hiemstra plots de centrale
presentator, Rob Trip vervangt hem
bij het weerbericht vanuit Hilver
sum. RTL-kijkers zijn al dagenlang
overgeleverd aan Jaïr Ferwerda.
08.13 uur
Deze Elfstedentocht is om tal van re
denen historisch, ook omdat op alle
stempelkaarten één stempel zal ont
breken: die van Hindeloopen.
Oud-schaatser Piet Kleine was daar
verantwoordelijk voor de stempel
post, maar hij is het glad vergeten. ,,Ik
heb mijn handen al vol aan deze
post'', vertelt de postbode tijdens
zijn dagelijkse ronde.
08.58 uur
De wedstrijdrijders zijn IJlst al lang
gepasseerd, maar nu het licht is,
wordt pas duidelijk wat voor een
wonderbaarlijk tafereel zich hier
heeft afgespeeld. Een 'boosterijs-
transplantatie' (nu al het Woord van
2022) was hier afgelopen nacht no
dig, nadat Jaïr Ferwerda voor een lol
lig filmpje met Erik Hulzebosch
wilde fierljeppen op het ijs, met een
scherpe punt aan de stokken. Lang
verhaal kort: het ijs brak overal in het
stadje. Thialf schoot te hulp. Grote
10.03 uur
Je zou het bijna vergeten, maar de
wedstrijdrijders zijn al lang over de
helft. De kopgroep bestaat geheel uit
marathonschaatsers die het peloton
de afgelopen jaren kleurden zonder
dat ze ooit een Elfstedentocht kon
den rijden. Arjan Stroetinga, Jouke
Hoogeveen, Erik Jan Kooiman, Frank
Vreugdenhil en Bob de Vries zijn al
lemaal gedesillusioneerd gestopt,
maar vanaf de vorstinval belegden
deze 'Krasse Krijgers' een trainings
kamp in de schuur van De Vries in
Haule. Zijn vee moest wijken, maar
verderop in het dorp stond nog een
schuur leeg voor de dieren. Die eige
naar wilde daar net een fikse wiet-
plantage beginnen, 'maar bij min 12
komt er toch weinig omhoog'. Het
vijftal is ontsnapt bij het plaatsje
Schettens, op de Wytmarsumer
ijsplaten werden uit de nationale
schaatstempel gehakt en getranspor
teerd naar ijlst. Loeispannend, billen-
knijpen, maar de Tocht der Tochten
was gered. En Thialf kreeg de garan
tie dat het zich nooit meer zorgen
hoeft te maken over welk begrotings
tekort dan ook.
DINSDAG 4 JANUARI 2022 GO
- iu*r.it{'iiiiuii ummiiS
Corona maakt de 'Elfsteden'
Jeroen Schmale
Leeuwarden
Deze krant maakte twee
podcasts over de Elfstedentocht
1997. Aan het woord komen Henk
Angenent en Klasina Seinstra.
Langs de route is
het een Fries onder
onsje. Op de schaat
sers na moet ieder
een die het spekta
kel wil bijwonen van
Friese komaf zijn.
FOTO'S ANP, FOTOPERSBURO
FRANSPAALMAN
