GEZOND
Wat zijn de alternatieven alsje liever geen
Als je doelen opraken,
kan dat de duur van
je leven beïnvloeden
20
René Diekstra
Nu corona lijkt te blijven, moeten we de handdruk
en de drie zoenen misschien wel definitief
vervangen. Wat wordt in 2022 de manier om
anderen te verwelkomen of gedag te zeggen?
et is een vraag die,
voor zover mij be
kend, sinds de uit
braak van de pande-
mie in geen enkel
journaal, praatprogramma of
ander medium gesteld is. Een
vraag die sommigen bij voor
baat als onzinnig zullen af
doen. Het gaat hierom: helpt
zingeving tegen Covid? Ben je
meer immuun tegen besmet
ting en ziektesymptomen als
je een doel of doelen hebt die
zin en richting aan je leven
geven? Stel dat het antwoord
daarop 'ja' luidt, dan zou het
zomaar kunnen dat ouderen
Hoe sterker je
doelgerichtheid,
hoe langer je leeft
ongeacht onder
liggend lijden
kwetsbaarder zijn voor het
virus, niet zozeer omdat ze
lichamelijk kwetsbaarder zijn
maar vooral omdat voor hen
vaker geldt dat hun levensdoe
len 'op' zijn. Wat betekent dat
ze in plaats van enkel een prik-
boost minstens zozeer een
zingevingsboost nodig heb
ben. Enige tijd geleden, na af
loop van een lezing in een ver
zorgingshuis in Den Haag
vroeg ik de directeur wat haar
grootste zorg is. Zonder aarze
ling zei ze: 'De zorg voor zin
geving'. 'Niet eenzaamheid?'
was mijn reactie. 'Dat speelt
ook', was haar reactie. 'Maar
als ik moet kiezen, zijn het
René Diekstra hoort van
de directeur van een verzor
gingshuis dat gevoelens van
zinloosheid ouderen veel
zwaarder vallen dan een
zaamheid. Hij geeft advies.
vooral gevoelens van zinloos
heid die de hoofdrol spelen en
die brengen ook eenzaam-
heidsgevoelens met zich mee.'
Veel ouderen worstelen met
ingrijpende zingevingsvragen,
legde ze uit. Zoals vragen over
wat ze nog voor betekenis voor
anderen hebben, toenemende
gevoelens van levensleegte, en
minderwaardigheid als gevolg
van het verlies van regie over
leven en gezondheid.
Ouderdom is daarnaast ook
vaak een periode van terugkij
ken op het leven en het beoor
delen van jezelf. Zoals hoe
goed je het hebt gedaan of
juist niet. 'Een aanzienlijk deel
worstelt met deze vragen en
wij slagen er onvoldoende in
om daarbij klankbord en ge
sprekspartner te zijn', aldus de
directeur.
De uitkomsten van een
reeks van studies bevestigen
haar conclusie. Hoe sterker de
doelgerichtheid van mensen
in het algemeen en ouderen in
het bijzonder is, hoe langer de
levensduur ongeacht onder
liggende lijden. Daarom durf
ik de stelling aan dat ouderen
boosten met levensdoelen hen
gelukkiger en gezonder maakt.
En dat mag één of meerdere
doelen zijn zoals (vrijwilli
gerswerk, geloof, hobby's,
bewegen, familie enzovoorts.
Ik pleit ervoor alle ouderen
toegang te geven tot een le
vensdoelen-interview. Daar
uit zal niet alleen blijken dat
alle mensen een ingeboren wil
tot zingeving hebben, maar
ook dat het levend houden van
die wil het verschil maakt. Re
den om dit tot het belangrijk
ste advies aan jezelf en ande
ren te maken: zorg dat je doe
len nooit opraken!
c Geïnteresseerd?
Kijk op www.diekstra.nl/test
RIANNE VAN DER MOLEN
eel mensen herinneren zich
de persconferentie van begin
maart 2020, waarin Mark
Rutte adviseerde om vanwege
dat nieuwe coronavirus geen
handen te schudden. Om vervolgens de
hand te drukken van RIVM-baas Jaap
van Dissel. Die handeling zit diep in ons
dna, weet etiquettedeskundige Anne-
Marie van Leggelo. ,,Ik zie veel mensen
weer gewoon handen schudden. Niet zo
gek, want de vroegst bekende handdruk
is te zien op een opgegraven mozaïek uit
845 voor Christus.''
Iets dat zo diepgeworteld zit, ver
dwijnt niet zomaar. Misschien willen
we dat ook helemaal niet. Gedragsdes
kundige Hanneke de Bruin was in 2009
ten tijde van de Mexicaanse grieppande-
mie in een Nederlands ziekenhuis. ,,Op
de muren hingen printjes waarop stond:
schud geen handen. Vervolgens zag ik
een longarts de hand van een patiënt
schudden. Het bleek een automatisme.
Hij vertelde dat handen schudden ook
belangrijk voor hem was. Daaruit haalde
hij veel informatie. Was de hand slap of
zweterig? Dan wist hij dat de patiënt
mogelijk gespannen was en wilde hij
die eerst op zijn gemak stellen.''
Aan je gezicht
In die tijd leerde De Bruin hoe onhygië
nisch handen schudden is. ,,Met je han
den zit je overal aan, ook regelmatig aan
je gezicht. Via je neus en mond komen
die bacteriën je lichaam in.'' Ze werd
zich bewust van het feit dat handen
schoon kunnen ogen, maar dat vaak niet
zijn. In deze pandemie geeft ze dan ook
in principe geen handen. ,,Toch ging het
laatst mis. Ik was op een bijeenkomst
van de gemeente Rotterdam en zag een
wethouder voor wie ik gewerkt had.
Automatisch stak ik mijn hand uit. Toen
hij mij een boks gaf, bemerkte ik mijn
fout en bood ik excuses aan.''
'Ik vind het fijn om mijn
vrienden te huggen, maar
vraag dat wel vooraf. Zo
ga ik niet over hun grens'
Een herkenbaar moment voor veel
mensen. In ons land vol afwijkende
meningen denkt iedereen ook anders
over begroeten. Waar de een ondanks de
pandemie toch een hand wil geven,
vindt de ander dat niet prettig. ,,Daar
moeten we samen iets mee'', vindt De
Bruin. ,,In mijn geval was de wethouder
zo wakker dat hij een boks gaf, maar dat
kan lang niet iedereen op het moment
zelf. Helemaal niet als bijvoorbeeld op
een bijeenkomst iemand alle anderen
de hand schudt en jij als vierde aan de
beurt bent. Durfje dan nog te weigeren?
Dan wordt het meteen een statement.''
Doe een voorstel
Volgens Van Leggelo is het belangrijk
dat je vooraf even nadenkt over hoe je
wilt begroeten. ,,Je wordt dan minder
verrast door de situatie. In principe
neemt de gastheer of gastvrouw altijd
het initiatief. Die kan een voorstel doen
voor een bepaalde begroeting. Maar als
je te gast bent en geen handen wilt
schudden, kun je ook bewust even op
afstand blijven staan.''
Het helpt volgens De Bruin om zelf
het initiatief te nemen. ,,Zeg: 'Leuk je te
ontmoeten, ik geef je graag een boks.'
Zorg dat je het positief formuleert, dan
breng je de ander niet in verlegenheid.''
Niet alleen op de werkvloer, ook privé is
dat volgens haar belangrijk. ,,Ik vind het
fijn om mijn vrienden te huggen, maar
vraag dat wel vooraf. Zo ga ik niet over
hun grenzen. Het is belangrijk dat je
rekening houdt met wat de ander wil.''
Dat er nog geen goed alternatief is
voor de handdruk, helpt niet. Aan elk
van de nieuwe begroetingen kleven
nadelen (zie kader). „Bovendien werkt
het buiten Nederland weer anders'',
zegt Van Leggelo. ,,In formelere landen
zoals Duitsland is een boks of elleboog
veel te amicaal. De veiligste manier blijft
dan op een afstand staan, iemand aan
kijken en vriendelijk toeknikken.''
Voorlopig zal de handdruk niet hele
maal verdwijnen, verwacht De Bruin.
,,We moeten samen een alternatief vin
den, maar dat kost echt tijd. Een hand is
meer dan een begroeting alleen, je hebt
even fysiek contact met die ander. Al
ternatieven zijn er genoeg, maar of er
echt een nieuwe vaste begroeting komt
die hygiënischer is? Ik betwijfel het.''
DINSDAG 4 JANUARI 2022 GO
Zo kunnen
we elkaar ook
begroeten
- HANNEKE DE BRUIN
