c Aardenburgers hielden in 1672stand tegen Frans legeronderdeel
6
Bijna 350 jaar geleden
weerstond een handjevol
dappere Aardenburgers een
leger van zevenduizend
bloeddorstige Fransen. Symbool
van dat huzarenstukje was
Margaretha Sandra, een
ogenschijnlijk simpele huisvrouw.
Het stadje staat er heel 2022 bij
stil.
Even uitblazen, het zit er
niet in voor de Republiek
der Zeven Verenigde Ne
derlanden. In 1648 is er
eindelijk een einde geko
men aan de Tachtigjarige Oorlog,
maar nieuwe bedreigingen liggen op
de loer. De spanningen tussen de Re
publiek, Frankrijk en Engeland lopen
op. Er wordt een voor de Republiek
giftige cocktail gebrouwen. De Engel
sen zijn jaloers op de bloeiende sla
venhandel die de Republiek rijkdom
brengt. Ook ten zuiden van de Repu
bliek broeit het. De expansiedrift van
de Franse koning Lodewijk XIV is
niet te stoppen. Zijn oog valt op het
noorden en daarom smeedt 'de Zon
nekoning' allianties met Engeland en
de bisdommen Münster en Keulen.
Het doelwit: de Republiek. In het
Rampjaar 1672 trekken legers plunde
rend en moordend door het land,
maar één volk weigert te buigen. De
Aardenburgers. ,,Wat toen bereikt is,
is een waar huzarenstukje", zegt Ro
gier de Jong van de stadsraad, die
heel 2022 evenementen organiseert
rond de berenning van Aardenburg,
zoals de bestorming sinds de negen
tiende eeuw genoemd wordt.
Aardenburg een makkie?
De Fransen, Engelsen en de bisdom
men Münster en Keulen hebben de
Republiek in 1672 langs drie kanten
in de tang. De Republiek lijkt weer
loos, op een incidentele overwinning
na. Michiel de Ruijter verslaat een
Frans-Engelse vloot op zee, maar ver
der trekt een spoor van vernieling
door de Republiek. Via het grondge
bied van de bisdommen trekken de
Fransen bij Lobith de grens over.
Utrecht capituleert binnen twee we
ken. Bodegraven en Woerden wor
den compleet uitgemoord.
De Fransen rukken ook op vanuit
het thuisland. Ze willen doorstoten
naar de Schelde om de toegang tot
Antwerpen te kunnen controleren.
Op hun weg ligt een klein stadje, het
noemen nauwelijks waard. Aarden
burg. Een kleine vesting die door de
Staten-Generaal is ontmanteld om
kosten te besparen. De Franse mar
kies krijgt daar lucht van en denkt zo
over Aardenburg heen te kunnen lo
pen met zijn leger van zes- tot negen
duizend soldaten. In het stadje houdt
zich slechts een mannetje of dertig,
veertig op. De overige militairen zijn
Nederlandse
vrouwen
stonden erom
bekend dat ze
geen doetjes
waren
teruggeroepen. Makkie, denken de
Fransen. Het loopt anders.
Huisvrouw wordt held
De overgebleven Aardenburgse sol
daten, die zich verlaten voelen door
de Staten-Generaal, zijn klaar voor de
strijd. Ook een paar honderd burgers
verkleden zich als soldaat, de leiding
wordt genomen door Margaretha
Sandra. Een ogenschijnlijk simpele
huisvrouw. ,,Maar Nederlandse vrou
wen stonden erom bekend dat ze
geen doetjes waren. Die lieten zich
de kaas niet van het brood eten.
Waarschijnlijk komt dat door de
strijd tegen het water", vertelt Rogier
de Jong van de stadsraad.
Margaretha Sandra kapt kogels uit
de straatstenen en smelt potten en
pannen om tot munitie. Wanneer de
duizenden Fransen in de nachten
van 25 en 26 juni Aardenburg aanval
len, stuiten ze op ongekende weer
stand van de Aardenburgers. ,,Ook de
vrouwen deden mee. Zij vochten
voor hun leven", zegt De Jong. De be-
renning wordt afgeslagen. Honder
den Fransen sneuvelen en nog eens
zeshonderd worden krijgsgevangen
gemaakt en in de Sint Baafskerk op
gesloten. Aan Aardenburgse kant valt
Strijdtoneel
Iedere vijftig jaar wordt de histori
sche gebeurtenis herdacht, de laatste
keer was in 1972. Ook in 2022 staat het
stadje in het teken van de berenning.
Alle Aardenburgse verenigingen zijn
erbij betrokken. Een greep uit het
programma: van mei tot en met sep
tember zijn er begeleide wandelin
gen langs het strijdtoneel van 1672, in
juni loopt iedereen in kostuum over
een historische markt. Het nieuwe
museum staat van juni tot en met
september met een speciale tentoon
stelling stil bij het jubileum. En op 1
juli wordt bij de Sint-Baafskerk een
musical opgevoerd.
In mei staat een zogenoemde poe
try slam gepland. Dat is een poëzie-
genre waarbij jongeren hun voor
dracht schreeuwen, als een soort rap.
Wie het luidste applaus krijgt, wint.
Deelnemers vertrekken vanaf de
Weststraat met een lawaaioptocht
naar het standbeeld van Margaretha
Sandra aan het Verloren Kostje. De
Jong: ,,Ze slaan met lepels op potten
en pannen, nog een eerbetoon aan
Margaretha Sandra. Dat heeft ze ver
diend."
niet één dode. „Een handvol burgers
en militairen dat een leger van mis
schien wel zevenduizend Fransen
verslaat, zonder dat er ook maar één
dode valt. Een ongekend huzaren
stuk", concludeert De Jong. ,,Het
klinkt als Asterix en Obelix."
VRIJDAG 31 DECEMBER 2021 WA
Als een verhaal van Asterix
Bob Maes
Aardenburg
De bestorming van
Aardenburg in 1672.
Het schilderij hangt in
museum Het Bolwerk
in IJzendijke.
- Rogier de Jong,
stadsraad
Rogier de Jong bij het beeld van Margaretha Sandra aan het Verloren
Kostje in Aardenburg. foto anne hana
