Voorman actiegroep Herstel-NL overlijdt aan corona 13 f JUBILEUM SOVJET-UNIE IMPLODEERDE DERTIG JAAR GELEDEN iL Deze week dertig jaar geleden viel de Sovjet Unie uiteen. In de drie decennia die volgden, breidde Rusland zijn invloed in de voormalige unie-republieken weer flink uit. Op de grootste souve- nirmarkt van Mos kou zijn nog aller hande authentieke Sovjetprullaria te krijgen: beeldjes van Lenin, Stalin en KGB-oprichter Feliks Dzer- zjinski, en Sovjetvlaggen van rood fluweel. Veertiger Joeri probeert op de markt speldjes van de com munistische partij aan de man te brengen. ,,Die brengen nu meer op dan dertig jaar geleden; hoe ouder de geschiedenis, hoe inte ressanter'', verklaart hij de koop lust van toeristen. Zelfwas Joeri 18 jaar toen de Sovjet-Unie op hield te bestaan. Hij zat er niet mee. „Welnee", zegt hij. ,,Ja, we hadden toen gratis gezondheids zorg en onderwijs, maar nu een smartphone. Ik koester geen en kele nostalgie voor die tijd.'' Vijftiger Andrej handelt in Sov- jetgeld: roebels met de afbeelding van Lenin. Niet alleen toeristen, ook Russen kopen het. In zijn kraam staat op een plank een bord met een afbeelding van Poetin van zo'n twintig jaar geleden, en daarboven een ingelijst portret van Stalin. Verkoopt dat ook nog? ,,Ja hoor'', zegt Andrej. „Mensen hebben helden nodig.'' Deze week dertig jaar geleden stortte de Sovjet-Unie in en gin gen de vijftien Sovjetrepublieken verder als individuele landen. Elf ervan richtten het Gemenebest van Onafhankelijke Staten op. In 2014 - na de Russische annexatie van de Krim - verbrak Oekraïne echter alle banden met dit losse samenwerkingsverband. Dat land besloot zich definitief op het Westen te richten en verwijderde rigoureus alle symboliek die nog naar het Sovjetverleden verwees. Zo verdwenen alle hamers en sik kels uit de metrostations en het straatbeeld, en moesten de standbeelden van Lenin wijken. Heimwee In Rusland ligt dat anders. De va der van het Sovjetcommunisme staat daar in vrijwel het hele land nog fier op zijn sokkel. Hier en daar keert zelfs Stalin terug, zij het alleen als buste. Russen ken nen een sterkere heimwee naar de Sovjet-Unie, lijkt het. President Poetin noemde in 2005 het uit eenvallen van de Unie van Socia listische Sovjetrepublieken zelfs 'de grootste geopolitieke catas trofe van de 20ste eeuw'. En vol gens een onafhankelijke peiling in 2018 bedroeg het percentage 'spijtoptanten' toen 66 procent. Volgens de Russische politicus en publicist Leonid Gozman is de nalatenschap van de Sovjet-Unie na dertig jaar nog steeds voelbaar, en niet zo positief. ,,De leugens van de autoriteiten en de grote af stand tussen hun ideeën en het reële leven bestaan nog altijd'', zegt hij. Toch is volgens hem de staat van Poetin een wezenlijk an dere dan de Sovjet-Unie. ,,Rus- land kent nog steeds een zekere mate van vrijheid van meningsui ting. Als ik in de Sovjet-Unie had gezegd wat ik nu zeg, was ik al lang gearresteerd geweest.'' 'Gevaarlijker' In internationaal opzicht is Rus land wel gevaarlijker geworden, vindt Gozman. ,,De Sovjet-Unie was bang voor oorlog. De leiders ervan hadden de Tweede Wereld oorlog en de verschrikkingen er van persoonlijk meegemaakt.'' Het leiderschap van het nieuwe Rusland lijkt minder bang om de strijd aan te gaan. Rusland heeft de laatste drie decennia meer maals militair ingegrepen in de voormalige Sovjetrepublieken en daarmee zijn invloed flink uitge breid. Dat liep altijd via een vast patroon: tijdens conflicten in Moldavië, Georgië en Oekraïne creëerde Moskou in die landen Russische mandaatgebieden en begon daar Russische paspoorten uit te delen. Daarnaast zijn Tadzjikistan en Armenië voor hun veiligheid af hankelijk van Moskou. Rusland heeft, nadat de oorlog tussen Ar menië en Azerbeidzjan in 2020 weer oplaaide, voor het eerst sinds 1991 weer troepen op Azer- beidzjaans grondgebied gelegerd. Ronduit zorgwekkend voor het Westen is de Russische invloed in Belarus. De machthebber daar van, Aleksandr Loekasjenko, is als was in de handen van het Krem lin, sinds hij de hulp van Moskou moest inroepen om hem te hel pen bij de volksopstand van 2020. Loekasjenko werkt sindsdien vol ledig mee aan het versterken van de zogenoemde uniestaat tussen beide landen. Critici vrezen dat versterking van dit samenwer kingsverband Belarus tot een re gio van Rusland zal degraderen. Doodskisten De vraag rijst of Moskou dertig jaar na dato uit is op herstel van de Sovjet-Unie, en of dat wel mo gelijk is. Gozman is beslist in zijn antwoord: nee. Hij wijst daarvoor naar de spanningen rond Oekra- ine, waar Rusland volgens de VS mogelijk een invasie voorbereidt. ,,Als het tot oorlog komt, zullen de Russen hun leiders daarin niet steunen. Ze betreuren het einde van de Sovjet-Unie, maar willen niet vechten voor het herstel er van; want onze jongens zullen te rugkeren in doodskisten.'' Bijna vier weken geleden maakte Fransman via Twitter bekend co rona te hebben. 'Corona positief. Het werd ook een keer tijd', twit- terde hij. Niet veel later werd Frans man opgenomen in een ziekenhuis in Amsterdam. Eergisteren over leed hij daar als gevolg van de be smetting, zo hebben bronnen be vestigd tegenover deze krant. Fransman was bewust ongevacci neerd en uitte zich op sociale media zeer kritisch over de werking en wenselijkheid van vaccinatie. Fransman was, naast lobbyist en financieel toezichthouder, een ini tiatiefnemer van Herstel-NL. Dat presenteerde begin 2021 tegenover de toenmalige lockdown een plan om de samenleving te heropenen. Herstel-NL werd opgericht nadat Fransman in een artikel had gecon cludeerd dat de maatregelen meer schade berokkenden aan de samen leving dan ze opleverden. Andere economen sloten zich bij hem aan, maar boegbeelden als oud-CPB-di- recteur Coen Teulings en econoom Barbara Baarsma keerden de orga nisatie al snel weer de rug toe. Begin dit jaar startte Herstel-NL een fors bekritiseerde publieks campagne met boodschappen op reclamezuilen, sociale media en in advertenties. Herstel-NL voerde la ter in het jaar nog een campagne, maar daarna werd het stil. Frans man zette zijn strijd tegen de coro namaatregelen en vaccins vooral voort op Twitter. 'Baudet, doe iets aan de wappies' GO DONDERDAG 30 DECEMBER 2021 Weemoed naar het land Een Russische soldaat pas seert pro-Sovjetgraffiti in Mos kou, kort na de coup van 1993 die het einde van de Sov jet-Unie inluidde. foto epa Een herdenking bij Stalins graf bij het Kremlin. foto tass Oude Sovjetposters. foto jb Joost Bosman Moskou Econoom Robin Fransman, initi atiefnemer van de actiegroep Herstel-NL die zich tegen de lockdown keerde, is dinsdag op 53-jarige leeftijd overleden aan de gevolgen van corona. Meer dere bronnen hebben zijn over lijden bevestigd. Ruben Koops en Jesper Roele Amsterdam AMSTERDAM Eerste Kamerlid Theo Hiddema van Forum voor Democratie heeft gisteren opnieuw een op roep gedaan aan partijleider Thierry Baudet om de opmars te stuiten van de 'eendimensio nale wappies' binnen de partij. Hij stoort zich vooral aan Ka merleden die de coronacrisis vergelijken met de Tweede Wereldoorlog. ,,Als Baudet die reinheidsapostelen met hun WOII-obsessies niet de mond wil snoeren, en er daardoor weer verwijten komen van ver grijp aan Joods leed, dan is bij mij de pijp vol", aldus Hiddema in een interview met NRC. ih roroB b' tllllrwiHHi 'Ki'H'mHE CCCP

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2021 | | pagina 13