Kerst 2021
Rutte en
ik hebben
elkaar
beter
leren
kennen
als mens
en
politicus
dat Nederland voor iedereen een
veilig land behoort te zijn.''
,,Ik heb het gevoel dat ik nu pas
toekom aan terugkijken, want het
is zó'n rollercoaster geweest. Het
was een parcours vol obstakels,
hobbels en onverwachte wendin
gen. Het is een mentale en fysieke
uitputtingsslag geweest voor ons
allemaal. Het was bijna een absurd
jaar. Tegelijkertijd: niemand in
mijn omgeving is overleden, we
zijn godzijdank nog steeds gezond.
Maar ik had dit nooit durven voor
spellen: verkiezingen in corona-
tijd, verkiezingswinst. De langste
formatie ooit. Ook nog in demissi
onaire toestand minister van
Buitenlandse Zaken geworden en
afgetreden. Al heb ik de eer aan
mezelf gehouden vind ik, en dan
weer door. Jezelf oppakken, op
peppen en zeggen: voor de goede
zaak.''
,,Het heeft louterend gewerkt. Het
begon mooi met die verkiezings
overwinning, voor het eerst werd
D66 de tweede partij van het land.
Ik sprong op tafel. Mensen die mij
kennen, weten dat ik dat wel vaker
doe. In het Midden-Oosten is dat
normaal op feesten en partijen.
Wat ik gek vond, is dat mensen
dachten dat het geënsceneerd was.
En al snel na die uitslag weet je: nu
moet je ook wat met al die zetels.
Je hebt de luxe niet te denken of de
rest van de verkiezingsuitslag of
het verloop van de formatie ons
wel bevalt. Je moet elke keer weer
zeggen: kom op, we gaan ervoor.
Het moet netjes worden afgerond
omdat we het vertrouwen van de
kiezers hebben gekregen. Ik vind
dat dat is gelukt.''
,,Ik heb wel momenten gehad dat
ik even niet zag hoe we eruit
moesten komen. Maar ik heb nooit
gedacht: dan breken we maar. Je
moet wel een héél goede reden
hebben om tegen de kiezer te zeg
gen: we hebben nog geen minuut
onderhandeld over de inhoud,
maar er komen toch nieuwe ver
kiezingen. Ik vond dat zo onver
antwoord!''
,,Die vergelijking sloeg niet op de
coalitie, maar op het medisch-
ethische dossier. Daar wilde en wil
ik niet weer vier jaar bijna-stil-
stand. In de formatie hebben wij
veel opties op tafel gelegd. Wij
wilden alleen niet verder met
twee confessionele partijen van
wege onze liberale medisch-ethi-
sche agenda, onze blokkade lag
niet per se op de Christenunie.
We hebben alles geprobeerd. Maar
moet je dan als partij blijven zeg
gen: de anderen willen niets, dan
bewegen wij ook niet? Na al die
maanden moet iemand de oudste
zijn. Letterlijk en figuurlijk. Dan
maar zeggen: wij maken het com
promis mogelijk, maar wel blijven
vasthouden aan de inhoud.''
,,De eerste fase van de formatie
heeft te lang geduurd. Rob Jetten
en ik hebben wel eens tegen el
kaar gezegd: hadden we niet eer
der het compromis moeten ma
ken? Maar anderen deden dat ook
niet. Wat ik echt anders had wil
len doen, was mijn opmerking in
september over vertrouwen. Maar
het was zo'n moment in een lang
en vermoeiend debat waarin de
ene na de andere emotie de lucht
in werd gegooid. En ineens vroeg
volgens mij Geert Wilders of ik
wel genoeg vertrouwen had in
Mark Rutte om met hem te on
derhandelen. Op dat moment
schoot er door mijn hoofd: ik ver
trouw heel veel mensen, maar niet
per se wie er nu voor me staat!
Maar dat wilde ik niet zeggen. Ik
zei toen dat ik alleen mijn man,
mijn familie en een paar vrienden
vertrouw in het leven. Dat was
een beetje een onhandige opmer
king. Zo zit ik helemaal niet in el
kaar. Ik geef juist graag vertrou
wen. Ik word liever teleurgesteld
dan dat ik wantrouwend door het
leven ga. Het sloeg eigenlijk ner
gens op.''
,,In het vorige kabinet werkten we
heel correct en collegiaal samen in
de ministerraad. We zijn natuur
lijk andere mensen. En dat blijven
we. 1 April was een heel moeilijk
debat. Ik was ook echt teleurge
steld en ik heb daarin stevige be
woordingen gebruikt. Maar daarna
hebben we - eerst gewoon uit
noodzaak - heel veel gesprekken
gevoerd. We moesten samenwer
ken - ook over Afghanistan bij
voorbeeld. We hebben elkaar beter
leren kennen als mens en politi
cus. Ik meen het oprecht: mensen
met wie je problemen hebt over
wonnen, daar kun je vaak meer
vertrouwen in hebben dan in
mensen met wie je nog nooit een
meningsverschil had. We worden
allemaal teleurgesteld in het leven.
En soms word je uit onverwachte
hoek verrast en soms uit onver
wachte hoek teleurgesteld.''
Lachend: ,,Dat weet ik niet. Kibbe
len doen kleine kinderen.''
,,Dat heeft me geraakt. Het was
een uitzonderlijke periode en ik
denk dat er vanuit Nederland te
eenzijdig naar alleen de relatie Ne-
derland-Afghanistan is gekeken en
te weinig naar de dilemma's waar
je mee te maken hebt in het inter
nationale krachtenveld.''
,,Ik wil er niet te veel over zeggen:
ik ben geen minister meer. Er
loopt een evaluatie, die moeten we
afwachten. Maar feit is: we zijn als
kleine speler enorm afhankelijk
van andere landen voor de evacua
tie van mensen. Op het Ameri
kaanse besluit om op zo korte ter
mijn te vertrekken, was niemand
voorbereid. Het is een geopolitieke
les hoe we als Nederland moeten
blijven investeren in onze Euro-
VRIJDAG 24 DECEMBER 2021 GO
VERVOLG VAN PAGINA 19
Hoe kijkt u terug op 2021?
,,Ik heb wel momen
ten gehad dat ik even
niet zag hoe we eruit
moesten komen.''
Wat heeft u er van geleerd?
Heeft u tijdens de formatie ge
dacht dat het niet zou lukken?
U vergeleek doorgaan met deze
coalitie met een stilstaande auto
die roest.
Zijn er ook dingen die u uzelf kwa
lijk neemt?
Is uw relatie met Rutte veran
derd?
Volgens een onderhandelaar le
ken jullie tijdens de formatie soms
een kibbelend echtpaar.
Hoe kijkt u terug op uw vertrek
als minister?
Welke dan?
