Wat mag wel/niet: de antwoorden
15
'Als een
hoogleraar op zijn
woorden moet
letten, is er iets
goed mis'
T of-C*- f T
@RLOppenheimer
gemarteld of vermoord. En hij
weet zeker: ,,Als ik terugga, ma
ken ze me dood."
Zo erg is het natuurlijk niet
in Nederland. Maar
betekent dit ook dat we ons
geen zorgen hoeven te
maken?
,,Nou", zegt emeritus hoogleraar
Dommering, ,,ik denk dat we ook
in Nederland in een kritieke fase
zijn aanbeland. Je ziet dat bijvoor
beeld in de Tweede Kamer. Daar
zou een geordend debat moeten
plaatsvinden, maar dat gebeurt
steeds minder. Er zijn bepaalde
onderliggende principes wegge
vallen. Zo is het electoraat op drift
geraakt, het debat is grof en is er
geen consensus meer over de in
richting van onze democratie. Het
lijkt op wat er gebeurde in de ja
ren 30. Met alle verschillen na
tuurlijk, want we zijn in veel op
zichten een stuk verder dan toen.
Maar toch."
Hij noemt als recent voorbeeld
de woorden van Pepijn van Hou-
welingen (Kamerlid voor Forum
voor Democratie) richting zijn
D66-collega Sjoerd Sjoerdsma:
,,Uw tijd komt nog wel, want er
komen tribunalen." Tja, zegt
Dommering, je mag het zeggen,
maar het gaat wel ver. ,,In het par
lement ben je een vrije vogel. De
voorzitter kan het niet verbieden,
ze is geen rechter. Ze kan wel zeg
gen: dit is niet hoe we een debat
voeren. Maar het is nu eenmaal zo
dat een politicus belang heeft bij
aandacht. En een rel trekt meer
aandacht dan een debat. Zeker als
die verbale aanvallen in het parle
ment vervolgens worden rond ge-
twitterd."
Woensdag floot de rechter Van
Houwelingens politiek leider
Thierry Baudet wel terug. De Fo
rum-fractieleider trok in novem
ber in een tweet het lot van onge
vaccineerden gelijk aan dat van
Joden tijdens de Tweede Wereld
oorlog. Het recht op vrijheid van
meningsuiting van Baudet, ook
als hij daarmee provoceert via 'ro
buuste uitingen', weegt in dit ge
val minder zwaar dan de bescher
ming van de identiteit en waar
digheid van de Joden tijdens de
Holocaust, aldus de rechter. ,,Dit
is een aanvaardbare beperking
van de vrijheid van meningsui
ting van de heer Baudet", stelde
zij. De politicus meent dat zijn
vrijheid van meningsuiting wel
degelijk in het geding is. 'Ik ben
intens verdrietig dat ik datgene
wat ik ten diepste geloof, niet mag
uiten en ik leg me daar ook niet
bij neer. We gaan zeker in beroep',
stelt hij op Twitter.
Het is een precaire balans. Aan
de andere kant van het spectrum
ziet hoogleraar Dommering de
zogenaamde 'cancelcultuur' in de
culturele sector en het academi
sche veld. Die wordt volgens hem
gevoed door 'agressief feminisme'
en 'antiracisme'. ,,Als een hoogle
raar op zijn woorden moet gaan
letten, is er iets goed mis. Je ziet
het ook in de kunstacademies:
daar is door Twitter en andere so
ciale media een cultuur ontstaan
die ronduit repressief is. De over
heid heeft hier niets mee te ma
ken, het komt uit de samenleving
zelf. De intolerantie komt van on
deren. Dat is echt een nieuw ver
schijnsel. Een combinatie van
agressie in de samenleving en
drempelloze sociale media. Een
teken van deze tijd."
Jacobine Geel, sinds kort de
voorzitter van het College voor de
Rechten van de Mens, heeft het
ook over een 'ongekende tijd'. ,,Al
anderhalf jaar gaan de dingen an
ders dan we gewend zijn. Onze
vrijheden staan in een wik-en-
weegstand." Bij het College, dat
zetelt in Utrecht, komen over dit
onderwerp meer meldingen van
bezorgde burgers binnen dan nor
maal (dit jaar tot nu toe 75). Som
migen vragen zich af of ze nog wel
mogen zeggen wat ze willen.
,,Denk bijvoorbeeld aan mensen
die zich zorgen maken over het
recht op demonstratievrijheid."
Anderen voelen zich weggedrukt
uit het publieke debat, doordat ze
vernederd of gediscrimineerd
worden. ,,Dit horen we bijvoor
beeld van etnische minderheden
of mensen die onder vuur liggen
vanwege hun seksuele gericht
heid."
,,Die zorgen begrijp ik goed",
zegt Geel. ,,Mensen hebben het ge
voel dat hun rechten worden aan
getast." Tegelijkertijd ziet ze dat de
persvrijheid onder druk staat:
journalisten kunnen moeilijker
hun werk doen. Tel het fakenieuws
daarbij op en er is een ander recht
in het geding: het recht op infor
matie. ,,Mensen vragen zich af in
welke werkelijkheid ze zijn beland
en waar de uitgang is."
Dus tot slot: is de vrijheid van
meningsuiting voldoende ge
waarborgd in Nederland? ,,Ja. Nog
steeds. Maar er is veel aan het
schuiven. We moeten niet verge
ten dat mensenrechten niet abso
luut zijn. De vrijheid van me
ningsuiting is een groot goed,
maar niet het enige goed. Het
staat niet op zichzelf, maar in rela
tie tot andere belangrijke men
senrechten, zoals het recht om
niet gediscrimineerd te worden.
We moeten onszelf daarin op
nieuw uitvinden."
GO ZATERDAG 18 DECEMBER 2021
4ffl4&
oplpi
a) Pepijn van Houwelin-
gen (FVD) mocht dit wel
zeggen tegen Sjoerd
Sjoerdsma (D66). In de
Tweede Kamer zijn poli
tici juridisch onschend
baar.
b) De man die dit in
2019 in dronken toe
stand riep tegen konin
gin Maxima, mocht dit
niet doen. Belediging
van het koningshuis valt
niet onder de vrijheid
van meningsuiting. Hij
kreeg een taakstraf.
c) PVV-leider Geert Wil-
ders maakte zich hier
schuldig aan groepsbe-
lediging, maar kreeg
geen straf opgelegd van
de rechter.
d) Erica Meiland mag dit
gewoon zeggen in haar
boek Erica. Maar de be
drijven waar ze een re
clamecontract mee
heeft, mogen dat ook
verbreken.
e) Hans Janmaat (Cen
trumpartij) is voor deze
zin in 1997 veroordeeld
wegens discriminatie.
