Peter Hendrikse: Wees wijs en bel mij voortaan
10
'Middelburgse vrouw overleeft drijfzand van
sinkhole in eigen tuin'. Hoofdschuddend las
Peter Hendrikse deze krantenkop vorige week.
De ervaren schatgraver wist gelijk: daar klopt
geen hout van.
Wie het huis van
Peter Hendrikse
binnengaat, stapt
in een tijdma
chine. Niet al
leen het huis in de Vlissingse
Nieuwstraat stamt uit de zeven
tiende eeuw, dat geldt ook voor
een groot deel van de inrichting.
De krakende houten wenteltrap is
nooit vervangen, de houten span
ten zijn altijd gebleven en binnen
staat het helemaal vol met potjes,
pannetjes, flesjes en tegeltjes uit
vroeger tijden.
Bodemvondsten zijn het. Dingen
die hij zelf uit de grond heeft ge
haald. Als schatgraver speurde
Hendrikse veertig jaar lang de bo
dems van Middelburg en Vlissin-
gen af naar spullen die onze voor
ouders hebben weggegooid. Als ie
mand weet wat er onder de grond
zit, dan is hij het wel.
,,Ze zal wel door een gammel ge
welf van een oude welput zijn ge
zakt", was dan ook het eerste dat
Hendrikse zei toen hij de berich
ten las over de onfortuinlijke
vrouw die vier meter naar bene
den stortte in haar eigen tuin in de
Middelburgse Nieuwstraat. ,,En
dat zogenaamde drijfzand, dat is
gewoon blubber op bodem van die
put. Daaronder ligt zeeklei, kei
harde blauwe zeeklei. Zand zit
veel dieper."
Maar j a, j e zit wel vast. Hendrikse
heeft het vaak genoeg meegemaakt.
„Alleen, wat je dan dus niet moet
doen, is iemand lostrekken. Blub
ber zuigt, dat weten we allemaal
van het strand. Als je trekt, komt
diegene alleen nog maar vaster te
zitten. Nee, je moet graven. Als een
gek gaan graven. Dan is-tie zo los."
Ouwe meuk
Peter Hendrikse (57) lag nog in de
kinderwagen toen zijn zus Sarina
hem vanuit de Bloemenbuurt
meenam naar de krotten in de
binnenstad van Vlissingen. ,,Het
was de tijd dat de stad nog deels in
puin lag, de helft van de huizen
stond leeg. En rood-witte linten
waren er nog niet, dus je kon
overal naar binnen. Er liepen alle
maal mensen rond, op zoek naar
ouwe meuk. Onder wie mijn zus
dus."
Ook gingen er mensen graven.
Want als je érgens iets kon vinden,
dan was het wel onder de grond.
Toen Sarina met de eerste dozen vol
scherven thuiskwam, raakte ook de
kleine Peter gefascineerd. Hij ging
een keer mee. En nog een keer. En
nog een keer. Tot hij op den duur
een van de beste schatgravers van
Walcheren was.
Beerput
Dat graven deed hij in oude wel
en waterputten. Beerputten niet te
vergeten. ,,Vroeger hadden alle
huizen een gemetselde drinkwa
terput. Daarin werd het regenwa
ter opgevangen. Ze lieten er oranje
wormpjes in zwemmen om het
water te zuiveren. Naast de water
put stond een welput van wel zes
meter diep. Daarin zat het water
dat werd gebruikt om mee schoon
te maken. En dan was er de beer
put onder de sekreet, de vroegere
poepdoos. Met name aso-families
gooiden daar alles in. Juist die
moesten we hebben!"
Maar niet alleen het afval. ,,Als er
scheuren in de putten ontstonden,
werden er wel eens tegeltjes tegen
aan geplakt om het lek te dichten.
Die bikten wij er dan uit. En we
vonden potten, die per ongeluk in
Ze zal wel door een
gammel gewelf van
een oude welput
zijn gezakt
de put waren gevallen. De ene keer
prachtig versierd aardewerk, de an
dere keer kannen met oren die to
taal afgesleten waren. Je kon precies
zien hoe rijk de mensen waren die
er vroeger hadden gewoond."
Ook in het buurtje van de in
storting is Hendrikse vaak genoeg
met zijn spade geweest. ,,Je kunt er
goed zien hoe groot de invloed van
de VOC was. In zo'n put maak je
een soort tijdreis. Eerst zie je de
flesjes uit 1900, dan het spul uit de
achttiende eeuw en daarna kom je
in de zeventiende eeuw. In Mid
delburg zie je dan veel majolica.
Maar ook noten en visresten, wat
erop duidt dat ze het goed hadden.
Zelfs in de armere zijstraatjes."
Na de aanleg van riolen waren de
putten niet meer nodig. Sommige
werden volgestort met puin, maar
vaker zijn ze afgedicht met een
grote steen of zelfs een paar plan
ken. ,,En ja, die dingen gaan rotten.
Net zo lang tot de boel alleen nog
met boomwortels aan elkaar hangt.
We kwamen wel eens in putten
waar we vol verbazing zeiden: dat
dit zó lang goed is gegaan..."
De gouden regel onder gravers is
dan ook dat je nooit alleen moet
gaan. ,,Er moet altijd iemand bo
ven staan. Ik ben zelf ook wel eens
in een put gezakt, dat ik nog net
met mijn kin boven het water uit
kwam. Of die keer dat we een put
met leerafval vonden. Dat bleek te
drijven op een dikke laag water,
waardoor mijn maatje diep weg
zakte. Het blijft oppassen."
Hendrikse heeft prachtige spul
len uit het puin gered. Van versierd
aardewerk in het steenrijke karme
lietenklooster op de plek van de
Grote Markt in Vlissingen tot een
gouden hoofdnaald van een meisje
uit Middelburg, nog helemaal
puntgaaf. En laatst een stuk ofhon-
derd flesjes onder de Singel in Vlis-
singen; een van de weinige keren
dat de gemeente toestemming gaf,
na werktijd, als iedereen weg was.
Onder de stoep
Want waar overheden vroeger een
oogje toe knepen, zijn ze nu ge
bonden aan Europese wetgeving.
Graven mag niet meer. Een
nieuwe generatie na die van Hen-
drikse is er dan ook niet meer. En
eigenlijk heeft Hendrikse er na
veertig jaar ook wel een beetje ge
noeg van. ,,Mijn rug trekt het niet
meer. Ik zie het niet meer zitten
om naar beneden te storten."
In Middelburg is het gelukkig
goed afgelopen: behalve wat onder
koeling heeft de bewoonster verder
geen letsel aan haar val overgehou
den. Toch zal ze niet de laatste zijn
die dit overkomt, denkt Hendrikse.
,,Die oude binnensteden zitten nog
vol met van die putten. Er zijn zelfs
nog stoepen waar hele gewelven
onder zitten. Als je erover nadenkt,
is dat ook niet zonder risico."
En ja, Hendrikse weet precies
waar die stoepen liggen. En waar de
putten, en hoe diep ze zijn vaak
ook. ,,Dus mocht er nog een keer ie
mand wegzakken: ga niet met man
en macht lopen trekken, maar bel
mij. Ik heb hem er zo uit."
ZATERDAG 11 DECEMBER 2021 GO
Schatgraver voorspelt
meer verzakkingen
Wendy Wagenmakers
Vlissingen
- Peter Hendrikse, schatgraver
Een sinkhole in de binnenstad van Middelburg, schatgraver Peter Hendrikse wist direct beter.
FOTO LEX DE MEESTER
