SCHRIJVER spreekt
'Als jij een kind zou krijgen, heb je als componist afgedaan,' zegt een
docent tegen een muziekstudente in de nieuwe roman van
ANNA ENQUIST (76). Toen de auteur eraan begon had ze geen idee
hoe het verhaal zich zou ontwikkelen. Dat maakt het schrijven veel leuker.'
Een begaafde componiste zit knel tussen
haar verlangen naar een kind en haar
creatieve scheppingsdrang. Volgens
haar conservatoriumdocent gaan die
twee niet samen. Een kind vreet al je tijd
en concentratie, zegt hij tegen hoofdpersoon Alice.
En: 'Als jij een kind zou krijgen, heb je als componist
afgedaan.'
Kan een vrouw het kunstenaarschap combineren
met het moederschap? Het is een belangrijk thema
in Sloop, de nieuwe roman van Anna Enquist.
Hoe die moest aflopen, wist Enquist tijdens het
schrijven zelf nog niet. Van tevoren een verhaallijn
bedenken, dat doet ze niet meer. 'Mijn eerste twee
romans had ik helemaal gepland en uitgedacht.
Maar als je al weet wat er in elk hoofdstuk gebeurt,
wordt het schrijven een beetje saai. Dus heb ik dat
losgelaten en dat maakt het veel leuker. Bij Alice
vroeg ik me vaak af: hoe zal ze nou weer reageren?'
'Nee, maar ik sta er ook vrij pragmatisch in. Het is
nu eenmaal biologisch zo geregeld dat de vrouw het
kind draagt en krijgt. Dan kun je
blijven hangen in de overtuiging
dat er niets meer overblijft van je
carrière, maar je kunt het ook
accepteren en gebruik maken
van wat er wél is, namelijk winst
op het emotionele vlak. Het
moederschap is tenslotte ook
iets heel fijns.'
'Daar zijn allerlei theorieën over. Zo zouden vrouwen
zelden een groot oeuvre componeren omdat ze
geremd zijn in hun agressieve ontwikkeling. Het
is lang zo geweest dat jongetjes mochten vechten
en flink moesten zijn, terwijl meisjes braaf hun
mond moesten houden - en dat zie je terug op het
artistieke vlak. De Amerikaanse feministe Camille
Paglia schreef: 'Er is geen vrouwelijke Mozart,
omdat er geen vrouwelijk Jack the Ripper is.'
Omdat vrouwen niet worden aangemoedigd in hun
agressie en hun verlangen dingen te beheersen, is
het voor hen ook moeilijk zich in artistiek opzicht
iets toe te eigenen.'
'Het is natuurlijk van dik hout zaagt men planken,
maar de kern van de gedachte klopt wel. Zonder een
bepaalde agressieve drang om iets te grijpen, naar
je hand te zetten, kun je niet iets maken. Ik ben
heel benieuwd of het gaat veranderen nu meisjes
vrijer worden opgevoed en de verschillen tussen
de seksen vloeiender zijn.'
Lacht. 'Nou, ik geloof dat ik nu zo'n 25 boeken geschreven heb, dus
dat gaat redelijk. Maar of ik er echt mee omga zoals mannen doen,
dat ik me echt een schrijver voel - nee. Ik vind het heus wel leuk wat
ik heb gemaakt, maar het speelt niet zo'n grote rol.'
Heeft dat te maken met de manier waarop u bent
Sloop opgevoed?
verschijnt bij 'Ik weet niet of het komt doordat ik gewoon zo ben
De Arbeiderspers of door de bescheidenheid die me met de paplepel
22,50 is ingegoten. Ik ben natuurlijk al stokoud, toen ik een
'Misschien is dit
mijn laatste boek,
ik zie wel'
Heeft uw eigen moederschap het schrijven in de
weg gestaan?
Er zijn nog altijd meer beroemde mannelijke dan
vrouwelijke kunstenaars.
Gelooft u daarin?
Hoe staat het met uw eigen agressie-ontwikkeling?
34
