Frederik de Klerk
1936-2021
vergelijk
woonverzekeringen
en bespaar
13
Postuum excuus
De voormalige
Zuid-Afrikaanse
president isop
85-jarige leeftijd
overleden. Hij is
de man die in 1990
het besluit nam om
Nelson Mandela
vrij te laten.
NECROLOGIE
FREDERIK DE KLERK BESLOOT TOT DE VRIJLATING VAN NELSON MANDELA
Frederik Willem de Klerk,
president van 1989 tot
1994, veranderde van ge
harnast voorstander van
rassenscheiding in de man
die Nelson Mandela vrijliet en een
einde maakte aan het apartheids
regime. De ommekeer van De Klerk,
die gisteren in Kaapstad overleed aan
kanker, verbaasde vriend en vijand.
Conservatieve witte mensen be
schouwden hem als een verrader en
zwarte Zuid-Afrikanen bleven arg
wanend. Ze zagen hem nog altijd als
medeverantwoordelijk voor de mis
daden die in naam van de apartheid
waren begaan.
'FW', zoals De Klerk in de volks
mond heette, werd op 18 maart 1936
in Johannesburg geboren. Het idee
van witte suprematie werd hem met
de paplepel ingegoten. Zijn vader was
actief in de rechtse Nasionale Party
(Nationale Partij) - uitsluitend voor
witte mensen - en bracht het tot mi
nister. Na z'n rechtenstudie, die hij
cum laude afrondde, ging de jonge
De Klerk aan de slag als advocaat. In
1969 werd hij parlementslid voor de
Nasionale Party, waar hij gold als een
conservatief houwdegen. Zijn poli
tieke ster rees snel en in 1978 begon
hij aan een serie ministersposten in
achtereenvolgende kabinetten onder
leiding van Vorster en Botha.
Hij toonde zich daarbij een over
tuigd aanhanger van de apartheid.
Als minister van Onderwijs pleitte
hij tussen 1984 en 1989 nog voor de
handhaving van aparte witte en
zwarte universiteiten, zoals alles tus
sen zwart en wit in Zuid-Afrika ge
scheiden was en ook moest blijven.
Ommekeer
In 1989 kwam er plotseling een om
mekeer. Hij sloot zich aan bij de
groep 'Verligten' binnen de partij en
werd hun leider. Het feit dat hij een
progressieve broer had, journalist
Willem de Klerk, zal daar niet
vreemd aan zijn geweest. Kort daarop
koos de Nasionale Party, waar men
ook voelde dat de tijd voor hervor
mingen naderbij kwam, FW tot haar
leider. In september 1989 nam hij het
presidentschap over van Pieter
Botha, die was afgetreden na een be
roerte.
In zijn eerste toespraak als presi
dent sprak De Klerk tot veler verras
sing de hoop uit dat Zuid-Afrika een
non-raciale maatschappij zou wor
den. Hij ging voortvarend aan de slag.
Al snel hief De Klerk onder meer het
verbod op 34 organisaties op, waar
onder de zwarte politieke partij Afri
can National Congress (ANC).
Ook gaf hij de pers meer vrij
heid. Een golf van emotie trok over
de wereld toen hij aankondigde dat
Nelson Mandela, die 27 jaar eerder
gevangen was gezet wegens
anti-apartheidsacties en plannen om
de regering omver te werpen, zou
worden vrijgelaten. Op 11 februari
1990 wandelde de toen al 71-jarige
Mandela met zijn vrouw Winnie aan
de hand de gevangenis uit, gadegesla-
gen door vele honderden miljoenen
tv-kijkers. Na z'n eerste ontmoeting
met De Klerk zei Mandela: ,,Hij luis
terde naar me. Dat was een nieuwe
ervaring. Tot dan toe hoorden leiders
van de Nasionale Party van zwarte
leiders alleen wat zij wilden horen.''
Als voorzitter van het ANC voerde
Mandela daarna nog vele malen over
leg met de regering-De Klerk over
het toekomstige Zuid-Afrika. De
mannen werden overigens geen
grote vrienden. Ondanks hun weder
zijdse respect ergerden ze zich af en
toe mateloos aan elkaar. Niettemin
ontvingen ze in 1993 als duo de
Nobelprijs voor de Vrede. De Klerk is
wel vergeleken met oud-Sovjet-pre
sident en partijleider Mikhail Gor-
batsjov. Die zette een omwenteling
in gang die gevolgen had voor heel
Oost-Europa. Historici geloven dat
De Klerk en Gorbatsjov niet konden
overzien waartoe hun eerste beslui
ten uiteindelijk zouden leiden. Soms
wordt De Klerk zelfs gezien als her
vormer tegen wil en dank.
Scheiding
In 1997 staakte De Klerk al z'n poli
tieke activiteiten. In datzelfde jaar
zorgde hij opnieuw voor opschud
ding binnen de conservatieve witte
gemeenschap van Zuid-Afrika. Hij
liet zich scheiden van zijn vrouw,
met wie hij 38 jaar getrouwd was ge
weest. Het was bekend geworden dat
hij al jarenlang een verhouding had
met de echtgenote van een scheeps-
magnaat, een sponsor van de Nasio-
nale Party. Niet lang daarna trouwde
De Klerk met zijn vriendin. Zijn
ex-echtgenote werd later vermoord
door een nachtwaker. Nadat in 2006
darmkanker bij De Klerk was gecon
stateerd, bleef hij tobben met zijn ge
zondheid.
welkom bij jindepender
GO VRIJDAG 12 NOVEMBER 2021
In een voor zijn dood opgeno
men boodschap heeft Frederik
de Klerk excuses aangeboden
voor het leed dat het apart
heidsregime zwarten, gekleur-
den en Indiërs heeft aangedaan.
„Ik bied zonder meer mijn ver
ontschuldigingen aan voor al het
leed en de ellende die zijn
veroorzaakt door apartheid'', al
dus de voormalige president.
De conservatief
die Zuid-Afrika
veranderde
Buitenlandredactie
Rotterdam/Kaapstad
Frederik de Klerk en Nelson Mandela in 1990. De
twee werden overigens nooit vrienden. foto afp
FOTO GETTY IMAGES
We lijken soms best veel op elkaar. Toch zijn we
allemaal net een tikje anders. Ook elke inboedel
of opstalverzekering is anders. Wij vinden er een
die haarfijn bij jouw woning en mooie spullen
past. Ga naar lndepender.nl en bespaar tot wel
15% op je premie!
