H
9
RAPPORT
REGELS NODIG VOOR GROEIENDE ROL KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE IN SAMENLEVING
om te gaan op veel terreinen nog on
beantwoord is.
Pas nog probeerde Prins haar elek
trische auto op te laden langs de
Duitse autobahn. Dat ging mis om
dat de oplaadpaal uiteindelijk kapot
bleek te zijn. Na drie keer pinnen
werd haar kaart geblokkeerd. Het late
uur, de vreemde locatie (Duitsland);
de computer vond het maar verdacht.
Of, zoals Prins het verwoordt: ,,Een
intelligent systeem met een zekere
mate van zelfstandigheid besloot dat
er iets verdachts aan de hand was en
blokkeerde daarom onze creditcard."
Gelukkig had hier - en dat is ook
waar het in het WRR-rapport over
gaat - de mens nog een belangrijke
rol te spelen. ,,Ik kon bellen met de
bank, die controleerde
nog wat identificerende
gegevens en mijn cre
ditcard werd weer ge
deblokkeerd." De com
puter zei 'no', maar de
mens corrigeerde en zei
'yes'.
Het is maar een klein
voorbeeld van hoe je als
organisatie of als sa
menleving meer dan
ooit hebt na te denken
over de bredere context
van AI, denkt Prins. Al
goritmes kunnen men
sen keihard uitsluiten
van bijvoorbeeld een
toeslag of een hypo
theek zonder dat ze
hun verhaal kunnen
doen. En over dat laatste moeten we
praten, benadrukt Prins.
Robocop
Want dat kwaadaardige AI je de stui
pen op het lijf kan jagen, weten we
uit sciencefictionfilms als The Termi
nator of Robocop. Superslimme ma
chines die met laserwapens korte
metten maken met onze domheid.
Haroon Sheikh glimlacht. Allemaal
reuze spannend, maar niet realis
tisch. Het gaat erom dat er rond AI
niet te hoge verwachtingen zijn,
maar ook niet te grote doemscena
rio's, zegt hij. ,,Er is behoefte aan een
realistisch beeld wat zelflerende
technologie vermag en ook hoe die
ons dienstbaar kan zijn. Het zou bij
voorbeeld helpen als de overheid
open kaart speelt over wat AI is en
waar het zit, zoals inwoners van Am
sterdam nu kunnen informeren
welke algoritmes worden gebruikt
bij de diverse diensten."
Om die discussie te kunnen voeren
is het van belang, zo staat in het rap
port, dat de overheid de burger veel
beter dan nu voorlicht over de
implicaties van AI. We moeten
kunnen weten hoe en waar
om kunstmatige intelligentie
wordt toegepast. Voordat het
toeslagenschandaal naar bui
ten kwam kon niemand de
algoritmes weerspreken en
vragen waarom bepaalde
mensen de hele tijd werden ge
controleerd, zegt Sheikh.
Prins trekt een les uit hoe het is ge
gaan met de wildgroei aan windmo
lens. ,,Die verschenen op plekken
waarvan je achteraf denkt: hadden
we ze daar nou moeten zetten? Je
krijgt onder burgers onvrede over
windmolens, terwijl die eigenlijk als
zodanig een enorme potentie heb
ben onze problemen op te lossen.
Hetzelfde gaat gebeuren met AI als
we daar niet aan de voorkant gaan
zitten en alles zijn gang laten gaan."
Het is hoog tijd dat Nederland regels opstelt over het gebruik van
artificiële intelligentie. Daarvoor waarschuwt de Wetenschappelijke Raad
voor het Regeringsbeleid (WRR) vandaag in een nieuw rapport.
De WRR wijst op de
de groeiende im
pact van kunstma
tige- of artificiële
intelligentie (AI)
op het openbare le
ven, bij bedrijven
en in de wetenschap. Het belangrijke
adviesorgaan van het kabinet bena
drukt dat het de hoogste tijd is af te
spreken in hoeverre we die razend
snelle en zelfdenkende technologie
willen toelaten in onze samenleving.
De technologie kan ook averechts
werken, zoals bleek bij de toeslagen
affaire, toen de computer zonder te
genspraak ging selecteren wie wel of
niet gecontroleerd moest worden.
Van dat laatste zijn mensen terecht
geschrokken, bevestigt WRR-voor-
zitter Corien Prins. Maar voorkomen
moet worden dat beeldvorming over
AI te negatief wordt en we kansen la
ten liggen voor het oplossen van
complexe problemen, zegt ze in een
toelichting op het rapport.
Inzage
,,Daarom zou de overheid en maat
schappelijke instellingen de impact
van artificiële intelligentie tot een
vast onderdeel moeten maken van
het eigen functioneren", zegt Prins.
Dat betekent meer transparantie in
het gebruik van AI. Burgers zouden
bijvoorbeeld inzage moeten kunnen
krijgen in een algoritmeregister.
De WRR ziet een keerpunt. AI is
de experimentele fase ontgroeid: van
online kopen en zelfrijdende auto's
tot de koppeling van patiëntendata
en het oplossen van vergeten misda
den. In het rapport wordt de oprich
ting bepleit van een nationaal AI-
coördinatiecentrum. Volgens Prins
moet dat een kennisfunctie hebben,
maar ook 'een plek zijn waar signalen
worden opgevangen als het misgaat,
zoals bij de toeslagenaffaire'. Of zoals
in de VS waar een algoritme sollici
tanten afwees, omdat ze (vanwege
ziekte) een leemte hadden in hun
cv. Voorzichtigheid is dus geboden,
want de verleiding is groot zo te pro-
Een intelligent
systeem besloot dat
er iets verdachts
aan de hand was
grammeren dat de computer 'nieuwe
inzichten' kan verschaffen bij het
doorploegen van data. Wereldwijd
wordt het meeste geld voor AI geïn
vesteerd in verdienmodellen.
De raad ziet naast de risico's ook
veel goede voorbeelden. Zo wordt bij
de ambulancedienst van Kopenha
gen AI gebruikt. Een slimme compu
ter hoort of een beller een hartaanval
heeft. Zo ja, dan stuurt de meldkamer
een link naar het mobieltje van de
beller zodat die in beeld kan komen
en eerste hulp kan worden geboden.
Het zou helpen
als de overheid
open kaart speelt over
wat AI is en waar het zit
Vergeleken met een aantal andere
Europese landen loopt Nederland
achter in de discussie over de plek
van AI in de samenleving. Volgens
twee van de opstellers van het van
daag gepubliceerde WRR-advies,
Corien Prins (voorzitter van de WRR
en hoogleraar Recht en Informatise
ring aan de Universiteit Tilburg) en
Haroon Sheikh (project-coördinator
WRR en hoogleraar Strategic Gover
nance of Global Technologies aan de
VU in Amsterdam), is daarom
enige urgentie over de om
gang met superslimme
machines onderhand
wel geboden. Want
AI zit eigenlijk al
overal. Terwijl de
vraag hoe daarmee
GO DONDERDAG 11 NOVEMBER 2021
Wat als de computer
straks te veel bepaalt?
Bob van Huët
Den Haag
- Haroon Sheikh, WRR
- Corien Prins, voorzitter WRR
In de zorg wordt
ook kunstmatige in
telligentie ingezet,
zoals zorgrobots.
FOTO SARA ROBOTICS
F Corien Prins en
Haroon Sheikh van de
Wetenschappelijke
Raad voor het Rege
ringsbeleid.
FOTO'S JOOST HOVING
