H
Klimaattop bijna afgerond, maar er zijn nog hete hangijzers
c Verkeersleiders kampen sinds 2013 met hoge werkdruk en onderbezetting
4
De zevenhonderd
verkeersleiders van ProRail
voelen zich al jaren niet
gehoord. Nu is de situatie
totaal uit de hand gelopen, met
name op de belangrijkste
verkeersleidingspost in
Utrecht. Treinen vallen uit en
de reiziger is de dupe.
Kijk op de site van ProRail bij de va
catures en meteen valt het grote
aantal vacatures voor de functie
verkeersleider op. In Utrecht, Arn
hem, Rotterdam, Eindhoven en op
de andere acht posten; overal zijn
mensen nodig. De tekst is wervend:
'Als treinverkeersleider zorg jij er
voor dat treinen op de juiste tijden
kunnen rijden. Wanneer treinen
vertraging oplopen, leid jij de
dienstregeling weer in goede ba
nen. Zo snel en veilig mogelijk.
Waarbij jij het hoofd koel houdt. En
altijd het overzicht bewaakt.'
De werkelijkheid is minder pro
zaïsch. De verkeersleiding van Pro
Rail is al geruime tijd zwaar onder
bezet. Op een personeelsbestand
van 750 mensen zijn er zestig
nieuwe verkeersleiders nodig.
Grootste problemen doen zich voor
in Utrecht, de belangrijkste post
van het land. Slechts de helft van de
verkeersleiders is daar momenteel
inzetbaar. Het wél werkende deel
krijgt al geruime tijd geen pauze en
heeft op het rooster achter de naam
'GP' (geen pauze) staan. De interne
problemen komen naar voren in
gesprekken die deze krant voerde
met meerdere betrokkenen. Het
lukt ProRail ook nauwelijks om
vervangers te vinden: verkeerslei
ders van andere posten weigeren bij
te springen vanwege de slechte
sfeer.
De problemen bij de verkeerslei
ding werden eind november 2020
voor het eerst zichtbaar voor trein
reizigers. Op een maandagochtend
reden er een tijdlang geen treinen
tussen Utrecht en Arnhem, veertig
treinen vielen uit. Oorzaak was een
zieke treinverkeersleider voor wie
geen vervanging was. Heel veel reu
ring leverde het nieuws niet op,
ProRail kon bovendien wijzen op
corona.
Dit voorjaar barstte de bom toen
ontevreden verkeersleiders eind
april actievoerden. Het was de eer
ste staking van verkeersleiders
sinds 2005. Eind juli dit jaar vielen
er op meerdere dagen opnieuw
treinen uit 'als gevolg van personele
problemen op de verkeersleidings-
post Utrecht'. Tussen Amsterdam
en Amersfoort reden er minder in
tercity's, net als tussen Utrecht en
Almere en Utrecht en Arnhem.
ProRail-directies
hebben een tijdbom
gecreëerd die al tijdje
aan het ontploffen is
Volgens FNV Spoor heeft ProRail
de problemen grotendeels over
zichzelf afgeroepen. ,,De situatie is
vanaf 2013 geleidelijk ontstaan, wij
vragen hier al jaren aandacht voor",
zegt bestuurder Michiel Boer. Hij
legt uit dat de verkeersleiding des
tijds omwille van de veiligheid
ruim voldoende bezet was. ,,Door
marktdenken is het aantal ver
keersleiders de jaren erna inge
krompen, met toenemende werk
druk als gevolg."
De werkdruk nam verder toe
door een vergrijzings- en pensioen-
golf. De vele onregelmatige dien
sten deden veel verkeersleiders be
sluiten naar andere afdelingen bin
nen ProRail over te stappen. Tege
lijk nam de instroom van nieuwe
mensen door strengere oplei
dingseisen af. „Diverse ProRail-di
recties hebben een tijdbom
gecreëerd die al een tijdje aan het
ontploffen is."
Volgens Boer neemt de huidige
directie de problemen pas sinds en
kele maanden serieus genoeg. Ook
stapte directeur Verkeersleiding
Roel Salden deze zomer op. ,,Er is
een begin gemaakt, nu moeten ze
doorpakken en echt naar het perso
neel luisteren", concludeert FNV
Spoor. ,,Hoe houden we het werk
van verkeersleider op de langere
termijn aantrekkelijk?"
Dat is een opgave. Hoewel op pa
pier een mbo-functie wordt er veel
gevraagd van verkeersleiders. Wel
iswaar is veel toezicht geautomati-
seerd, verkeersleiders moeten dag
én nacht alert zijn. ,,Het is 99 pro
cent weinig stress en 1 procent héél
véél stress", zegt een betrokkene.
,,Daar moet je mee om kunnen
gaan."
ProRail bevestigt de problemen
bij de verkeersleiding en de situatie
in Utrecht. Inmiddels is een pakket
maatregelen getroffen. Zo krijgen
verkeersleiders er maandelijks 300
euro toeslag bij. Verder is het bud
get voor werving verveelvoudigd
en is de opleiding tot verkeersleider
ingekort. En plannen om het aantal
van twaalf verkeersposten in te
krimpen zijn tot eind 2024 in de ijs
kast gezet.
ProRail verwacht dat de proble
men pas eind 2023 zijn opgelost.
Nog twee dagen tot het ge
plande einde van de klimaattop.
Hoe staat het ervoor?
Met de initiatieven die landen zelf
nemen op voor hen belangrijke
terreinen gaat het goed. De verkla
ring over een eind aan overheids
steun voor 'fossiele' projecten in
het buitenland - die Nederland
eerst niet wilde tekenen en toen
wel - heeft nu ook de steun van
Duitsland. Maar met een aantal
gelijkgestemde landen vooruitlo
pen is makkelijker dan alle 197 lan
den op één lijn te krijgen voor een
overkoepelende slotverklaring.
Dat blijkt wel uit de eerste versie.
De zes pagina's bevatten veel
woorden als 'erkent', 'onder
streept' en 'roept op'. Het woord
dat ontbreekt is: 'besluit'.
Dit zijn nog hete hangijzers:
Fossiele brandstoffen. Het is
slechts in één zinnetje, maar voor
het eerst worden landen opgeroe
pen te stoppen met het gebruik
van steenkool en met het subsidië
ren van fossiele brandstoffen. Dit
ligt gevoelig bij Australië, 's we
relds grootste exporteur van steen
kool, bij Saoedi-Arabië, de offici
euze kampioen van olie, en bij
luchtvaartmaatschappijen, voor
wie onbelaste kerosine een be
langrijk onderdeel is van het busi
nessmodel. Blijft deze zin staan?
Geld. Hoeveel komt er beschik-
baar voor armere landen om zich
aan te passen aan de gevolgen van
klimaatverandering? Eerder is 100
miljard dollar per jaar beloofd, met
ingang van 2020, maar het is 2021
en in de pot zit nog 'slechts' 80
miljard. Er is deze week voor 800
miljoen euro aan nieuwe toezeg
gingen gekomen. Eurocommissa
ris Timmermans erkende dat ook
100 miljard per jaar 'niet in de
buurt komt van wat nodig is'. Hoe
boos worden de armere landen?
Transparantie. The Washington
Post berichtte dat landen veel
meer uitstoten dan ze rapporteren.
Dit is al jaren een probleem: hoe
meet je of landen zich aan hun be
loften houden? China, de grootste
vervuiler én de grootste vergroe-
ner, zegt: als wij iets beloven kun
je ons geloven. De VS en de EU
pleiten juist voor transparantie.
Hier botsen twee politieke syste
men. Welke wint?
1,5 graad of 2 graden? Sinds
de top in Parijs in 2015 gaat het
over maatregelen om de opwar
ming te beperken tot maximaal 2
graden, liefst 1,5. Rusland en China
C De slotverklaring
bevat woorden als
'erkent' en 'roept op'.
Het woord dat
ontbreekt is: 'besluit'
kijken naar 2 graden, armere lan
den en non-gouvernementele or
ganisaties willen het doel van 1,5
graden levend houden. De ver
schillen zijn in de praktijk enorm.
In de ontwerpverklaring staat dat
de ondertekenaars 'vastbesloten
zijn om te proberen het op 1,5 te
houden'. De tekst kreeg direct kri
tiek van non-gouvernementele or
ganisaties. ,,Dit is geen plan om de
klimaatcrisis mee op te lossen", zei
Greenpeace-directeur Jennifer
Morgan. ,,Dit is een plan om er
maar het beste van te hopen en om
landen beleefd te vragen of ze als
jeblieft volgend jaar misschien iets
meer kunnen doen."
DONDERDAG 11 NOVEMBER 2021 GO
'Problemen
bij ProRail
jarenlang
genegeerd'
David Bremmer
Utrecht
- Michiel Boer, bestuurder van
vakbond FNV Spoor
Vooral bij de treinverkeersleiding in Utrecht is een groot tekort aan personeel. foto erik van twoud
GLASGOW
- Hans Nijenhuis
