27 Componist Peter-Jan Wagemans kijkt met grote bezorgdheid naar de huidige staat van de klassieke muziek in Nederland. ,,Ik kan op dit moment niemand meer aanraden beroepsmusicus te worden.'' Peter-Jan Wagemans (69) is een van de meest voor aanstaande componisten van Nederland. Hij maakte in de jaren 80 en 90 de hoogtijdagen van klassieke- muziekcultuur mee, en daarna, zoals hij het ziet, de afbraak ervan. Wage- mans heeft het verval met lede ogen aangezien en wil er graag iets over kwijt. Dat er in de ZaterdagMatinee van 6 november een gloednieuw or kestwerk van zijn hand bij het Radio Filharmonisch Orkest in première gaat, kan zijn gruwel amper verzach ten. ,,Toen ik op het conservatorium zat, tussen 1970 en 1976, had je bij het Residentie Orkest in Den Haag pro gramma's waarvan de tranen je nu in de ogen schieten. Er was veel meer avontuurlijk beleid. Wat me ook erg pijn heeft gedaan, is de teloorgang van die geweldige Nederlandse en semblecultuur. Dat was echt iets bij zonders, waar in het buitenland be wonderend naar werd gekeken. Ik ben iemand die alles vrij nauwgezet bijhoudt, en als ik zie wat ik in pak weg 1990 te doen had, rijzen de haren me te berge. Ik componeerde me rot! Er waren zó veel mogelijkheden, en er was overal publiek voor." 'Bedrieger Halbe Zijlstra' ,,Je werd er niet rijk van, want er was niet veel geld, maar als je hard werkte, zat je in een fantastische cul tuur. Voor een groot gedeelte is die nu weg. De grootste oorzaak is de klap van 2011, die de bedrieger Halbe Zijlstra uitdeelde, met een vette knipoog naar Geert Wilders, die toen een tijdje gedoogde. Daarvan is het muziekleven nooit meer hersteld. ,,Een ander zwak punt is het Fonds Podiumkunsten, dat inmiddels een monopoliepositie heeft gekregen. Rond 1980 haalde ik bij allerlei ver schillende instanties opdrachten binnen. Den Haag, Rotterdam, Am sterdam deden allemaal iets, ook de omroepen. Dat alles is nu verdord tot het FPK, een fonds dat dat sterk ge bureaucratiseerd is en aan de leiband van het ministerie loopt. Zo'n fonds, op extreme afstand van de kunste naars zelf geplaatst, wilde eigenlijk niemand, en het is er toch gekomen." „Subsidie krijgen bij het FPK is een heel apart kunstje, dat weet iedereen. Dat lukt alleen wanneer je eerst te weten komt wat het FPK wil lezen, en dat is zeker geen goed onder bouwde artistieke oprechtheid van een kwalitatief uitmuntende compo nist of ensemble. Het moet politiek correct zijn, divers en inclusief, en vooral een spetterend cultureel on dernemerschap uitbazuinen." Alleen maar premières ,,Een ander probleem is dat een tweede uitvoering van een orkest werk praktisch onmogelijk is. Orkes ten willen alleen premières. Ze kij ken niet naar de muziek, maar naar de publiciteitswaarde. En een stuk van een Nederlandse componist vin den ze een beetje alsof je op een ver- Zo'n fonds, op extreme afstand van de kunstenaars wilde eigenlijk niemand, en het is er toch gekomen Musici zijn kleine, kwetsbare zelfstandigen jaardagsfeest verschijnt met een fles Luxemburgse whisky. Misschien is het de beste whisky van de wereld, maar het idee is toch dat je er als ge ver niets aan hebt. Nederlandse or kesten zullen door het Luxemburgse whiskysyndroom in het buitenland zelden Nederlandse muziek spelen. ,,Kijk naar het Concertgebouwor kest dat destijds Mysteriën van Louis Andriessen niet meenam op tournee, vlak na de première. Ze hadden tien jaar bij Louis zitten hengelen naar dat stuk. Toch was het kennelijk alleen besteld om het jaarverslag er goed te doen uitzien. ,,Dit alles leidt tot de onontkoom bare conclusie dat veel vakgenoten in de problemen zitten. Ik ken veel mu sici, onder wie heel goede, die uit het vak zijn gegaan. Er bestaat onder mu sici een grote mate van schaamte voor als je niet kunt rondkomen. Daaraan worden meteen kwalitatieve conclusies verbonden. Musici kun nen ongelooflijk mooie en edele din gen uit hun handen toveren, maar het zijn kleine, kwetsbare zelfstandi gen. Iedereen heeft een winkeltje. ,,Een groot deel van de financiële infrastructuur is van de overheid naar de gemeentes gegaan. En die moeten dan kiezen tussen de verlich- ting van een parkje en cultuursubsi dies. Nou, dan weet je het al." Muziekscholen ,,Wat bijvoorbeeld volledig in de soep is gelopen, is de onderliggende struc tuur van de muziekscholen. De ge meentes wilden ervan af, zonde van het geld. Ze hebben de afbraak slim aangepakt. Eerst moesten de oude di recteuren, meestal musici, weg. Die werden vervangen door managers. De managers maakten van die mu ziekscholen zelfstandige stichtingen. Goed voor het cultureel onderne merschap toch, maar de docenten waren hun vaste aanstellingen kwijt. Dus konden de gemeentes daarna de subsidies intrekken zonder zich zor gen te maken over frictiegelden. De muziekschool ging failliet, de mana ger ontsloeg alle medewerkers en vertrok. ,,De ontslagen docenten konden daarna in die gebouwen ruimtes hu ren, uiteraard tegen marktconforme prijzen, en zagen hun inkomens hal veren. Gevolg: het werd een armoe- debaan. Zo is het bijna overal gegaan, een stille sociale ramp. Tel daarbij op dat voor jonge musici een vaste baan aan een orkest of conservatorium een absolute uitzondering is. En dit is in middels tot de jongere generatie doorgedrongen. Het heeft geleid tot een sterke teruggang van het aantal talentvolle Nederlanders die be roepsmusicus willen worden." Uitstervend soort ,,Als voorbeeld neem ik het Konink lijk Conservatorium - je zou ook elk ander willekeurig conservatorium kunnen nemen. Het Koninklijk Con servatorium in Den Haag had rond 1970 ongeveer 400 klassieke studen ten, praktisch allemaal Nederlanders. In 2019 waren er volgens het jaarver slag nog 283 klassieke studenten, van wie 69 procent buitenlanders. Daar is dus iets gebeurd. De komst van buitenlandse studenten juich ik toe, maar de Nederlandse beroeps- musi cus is aan het uitsterven. Ik kan me dat goed voorstellen: op dit moment zou ik niemand meer aanraden be roepsmusicus te worden, behalve die paar uitgesproken toptalenten. ,,In politieke kringen zal niemand dit als schokkend ervaren, het is puur opportunisme. Als de vele tientallen miljoenen die aan directe of indirecte subsidie naar het betaald voetbal stromen, zouden wegvallen, komt Nederland opeens de eerste ronde van het Europees kampioenschap niet meer door. De politicus die hier van zegt 'nou, en wat dan nog', on dertekent zijn eigen doodvonnis." GO DINSDAG 9 NOVEMBER 2021 MediaSCultuur zoiets als Van Wagemans verscheen onlangs The Big Composers Cookery Book (Deuss Music), een weerslag van zijn decennia omvattende lespraktijk. Het Radio Filharmonisch Orkest speelt op 6 november o.l.v. Antony Hermus in het Concertgebouw Wagemans' Carnival of Shades (aanvang 14.15 uur). 'Nederlandse muziek is Luxemburgse whisky' Erik Voermans - Peter-Jan Wagemans, componist G Peter-Jan Wagemans zag met lede ogen het verval van de klassiekemuziekcultuur aan. FOTO FLORIS LEEUWENBERG

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2021 | | pagina 27