Nobelprijswinnaar Abiy Ahmed gaat nu over lijken
Uitzetting journalist past in gespannen relatie tussen Nederland en Rusland
15
De relatie tussen
Rusland en Nederland is
al jaren ijzig. De
uitzetting van een
Nederlandse journalist
zet de verhouding
verder op scherp. Het
past in een trend.
Tonny van der Mee
Den Haag/Moskou
De Russische ambassadeur in Neder
land, Aleksandr Sjoelgin, had dinsdag
een drukke dag. Het ene moment
haalde hij tegen Russische journalis
ten hard uit naar Nederlandse parle
mentariërs en media. Het andere mo
ment werd hij in Den Haag op het mi
nisterie van Buitenlandse zaken op
het matje geroepen vanwege de uit
zetting van Volkskrant-correspondent
Tom Vennink uit Rusland.
Op de online persconferentie
veegde Sjoelgin - sinds 2015 in Den
Haag als ambassadeur - de vloer aan
met Nederland. Hij noemde de relatie
tussen de twee landen 'verre van
goed'. Volgens de ambassadeur heeft
Nederland een 'dubbele agenda'.
„Nederland wil Rusland twee han
den laten zien'', zei Sjoelgin. ,,De ene
geopend, met een aanbod tot samen
werking. De ander als vuist, waarmee
het Rusland dreigt en wil laten zien
dat ze geen business as usual wenst.'
Tweede Kamerleden laten zich vol
gens de ambassadeur leiden door 'fake
news en leugenachtige berichtgeving'.
Hij hekelde de 'hoofdzakelijk nega
tieve publicaties' over Rusland in de
Nederlandse media. Die focussen vol
gens hem te veel op negatieve zaken,
zoals Russische hackers, spionage, in
menging en andere 'beschuldigingen'.
,,Die kritiek is niet altijd onterecht'',
zegt Bob Deen, Ruslanddeskundige
van Instituut Clingendael. ,,Soms is de
focus van journalisten en onderzoe
kers ook wel erg eenzijdig. De nadruk
in de berichtgeving ligt soms vooral
op de dreiging die van Rusland uitgaat
verslechterd. In zijn persconferentie
herhaalde Sjoelgin de kritiek dat het
onderzoek 'eenzijdig' is en dat Rus
sisch bewijsmateriaal wordt gene
geerd. Ook de onderzoeken van de
Organisatie voor het Verbod op Che
mische Wapens (OPCW) in Den
Haag naar vergiftiging van de voor
malige dubbelspion Sergej Skripal en
oppositieleider Aleksandr Navalny
deugen niet, zegt Sjoelgin.
Het MHi7-strafproces tegen vier
verdachten - drie Russen en een Oe-
kra'iner - staat op het punt de laatste
fase in te gaan met het requisitoir van
het Openbaar Ministerie. In septem
ber deden tientallen nabestaanden in
emotionele slachtofferverklaringen
een dringend beroep op Rusland te
stoppen met het traineren van het on
derzoek.
Onlangs bleek uit onderzoek van
RTL Nieuws dat de advocaten van de
nabestaanden al maanden worden
geïntimideerd. Volgens de Nationaal
Coördinator Terrorismebestrijding
en Veiligheid (NCTV) is het aanne
melijk dat Rusland daarachter zit.
Verschillende fracties eisten dat
Sjoelgin op het matje zou worden ge
roepen.
Persvrijheid
Of het MH17-proces een rol speelt bij
de uitzetting van Vennink blijft gis
sen. Elena Bogdan, een Russisch-Ne-
derlandse journalist die sinds 2012 in
Nederland woont, betwijfelt of de
uitzetting van Vennink te maken
heeft met de moeizame relatie tussen
de landen. Zij ziet het eerder als een
voorbeeld van de afbrokkelende pers
vrijheid in Rusland.
,,Het is moeilijk om in Rusland on
afhankelijke media te hebben. Jour
nalisten moeten elke stap die ze zet
ten, verantwoorden. De overheid
leest elk artikel, ook in Nederlandse
kranten. Ze geeft hiermee een signaal
af, namelijk dat ze maar één beeld van
Rusland wil laten zien.''
Het wordt voor journalisten steeds
moeilijker hun werk te doen in Rus
land, vreest Bogdan. ,,Met elke corres
pondent die weg moet, verdwij nt ook
een puzzelstukje om een objectief
beeld van Rusland te krijgen.''
of de misstanden in het land, waarbij
Rusland ten onrechte vooral met Poe-
tin of het Kremlin wordt vereen
zelvigd. Maar dat is zeker niet het geval
bij Vennink.''
Diplomatieke rellen
Maar toch, Deen en andere Rusland
deskundigen maken zich zorgen. De
gespannen sfeer tussen Nederland en
Rusland kreeg deze week een nieuwe
dimensie. Correspondent Vennink
werd het land uitgezet vanwege twee
oude 'administratieve overtredingen'.
De uitzetting kan worden toege
voegd aan een inmiddels lange lijst
van diplomatieke rellen tussen de
twee landen. Ruzie over de schatten
van de Krim, het strafproces rond de
ramp met vlucht MH17, een langlo
pend conflict over het Russische olie
concern Yukos, het is slechts een
greep.
,,Dit past in een bredere trend'', zegt
Deen. ,,De Russische autoriteiten zijn
zenuwachtig vanwege de recente par
lementsverkiezingen en de presi
dentsverkiezingen in 2024. De popu
lariteit van de regering daalt. Het
broeit. De vrijheid van meningsuiting
van artiesten, journalisten en onder
zoekers staat onder druk.''
Aanvankelijk richtte Moskou de pij
len vooral op Russische journalisten,
maar sinds de uitzetting van BBC-cor
respondent Sarah Rainsford, eind au
gustus, ook op buitenlandse journalis
ten. ,,Ik kan niet anders dan conclude
ren dat de uitzetting te maken heeft
met de verslechterde bilaterale be
trekkingen'', zegt Deen.
Feit is dat sinds de zomer van 2014
de ramp met vlucht MH17 de relatie
tussen Nederland en Rusland heeft
Nederland wil
Rusland twee
handen laten
zien. De een
open, de ander
een vuist
- ambassadeur
Sjoelgin
Journalist Tom Vennink moest Rusland verlaten vanwege
'administratieve overtredingen'. foto Alexandra sjtsjeglova
De hoop op een vreedzame oplos
sing is onderhand vervlogen. Een
jaar na het begin van het conflict in
de noordelijke regio Tigray lijkt de
Ethiopische premier Abiy Ahmed
zijn machtsstrijd met de rebellen
van het Tigray People's Liberation
Front (TPLF) duur te gaan betalen.
Waar Abiy dacht de bewoners van
het opstandige noorden wel even te
temmen, rukken de rebellen nu op
naar het zuiden, zelfs in de richting
van hoofdstad Addis Abeba. Abiy
riep daar de noodtoestand uit en
spoorde burgers aan zelfverdedi-
gingsgroepen te formeren om de
rebellen straks in de straten van de
hoofdstad te bevechten. Naar ver
luidt heeft de premier zijn eigen fa
milie al naar Zwitserland gestuurd.
Het is moeilijk te geloven dat die
zelfde Abiy Ahmed nog maar twee
jaar geleden een Nobelprijs voor de
Vrede kreeg voor het beëindigen
van het slepende conflict tussen
Ethiopië en buurland Eritrea. De
vredesapostel van toen spreekt nu
de taal van een man die over lijken
wil gaan: ,,We zullen onze vij anden
met ons eigen bloed begraven."
Vorig jaar besloot Abiy tot een
militair avontuur in het noorden na
geruzie over lokale verkiezingen.
Uit Tigray komen de voormalige
landsbestuurders. Ze leidden bijna
dertig jaar Ethiopische regeringsco
alities totdat ze na wanbeleid en
discriminatie moesten inbinden.
Uit Tigray kwamen al snel mel
dingen van oorlogsmisdaden, ook
door Eritrese troepen die nog een
appeltje te schillen hadden met
hun oude vijanden. Daarmee leek
ook de grensoorlog tussen beide
landen weer terug. Oude etnische
spanningen staken ook zuidelijker
de kop op. Abiy was het eerste lid
van de Oromo (de grootste etnische
minderheid van het land) die, in
2018, aan de macht kwam.
Het conflict heeft inmiddels dui-
zenden mensen het leven gekost.
Bijna een half miljoen burgers lij
den honger. Ondertussen plunde
ren troepen voedselvoorraden en
vernietigen ze ziekenhuizen, scho
len en bedrijven.
In een VN-rapport staat dat alle
partijen (inclusief Eritrese over-
heidstroepen) mensenrechten heb
ben geschonden. Michelle Bachelet,
de hoge commissaris voor de men
senrechten van de VN, spreekt van
'extreme wreedheid'. Het Neder
landse ministerie van Buitenlandse
Zaken heeft een negatiefreisadvies
uitgevaardigd voor Ethiopië. Ne
derlanders in het land worden op
geroepen zich te registreren.
- Bob van Huët
GO VRIJDAG 5 NOVEMBER 2021
'Moskou is zenuwachtig'
Het MH17-proces heeft de betrekkingen tussen Rusland en Nederland op scherp gezet. De
vraag is of dit heeft meegespeeld bij de uitzetting van de Vo/kskranf-correspondent. foto afp
ROTTERDAM/ADDIS ABEBA
De strijd in het noorden van Ethi
opië escaleert door 'extreme
wreedheid', aldus de Verenigde
Naties. Premier Abiy Ahmed ver
liest steeds meer terrein.
Schade na een bombarde
ment op Mekele, de hoofdstad
van Tigray. foto ap
