15
REPORTAGE
CULTUREEL FENOMEEN
K-popgroep BTS maakt
hit na hit, de Koreaanse
film Parasiteviel in de
prijzen bij de Oscars, en
de tv-serie Squid Game
is een internationale hit.
Koreaanse
Literatuur
Film
Tv-Series
De hallyu, of Koreaanse
golf, heeft ook ons
kikkerlandje bereikt.
Je staat 's ochtends op en
zet de wekker uit op je Ko
reaanse Samsungtelefoon,
kijkt het journaal op je Ko
reaanse LG-televisie, stapt
in je Koreaanse Hyundai om naar je
werk te gaan. En op de radio luister je
naar een gesprek over dé Netflixhit
van dit moment: de Koreaanse serie
Squid Game. Er is veel meer Zuid-Ko-
rea om ons heen dan we denken. Het
land heeft een onmiskenbare plek in
onze samenleving ingenomen.
Toeval? Nee, zeker niet vertelt
Remco Breuker, hoogleraar Koreastu-
dies aan de universiteit Leiden. ,,Het
is een project dat al twintig jaar in de
maak is, sinds de diepe economische
crisis van de jaren 90. Koreaanse pro
ducten verkochten op zich wel, maar
hadden niet het prestige dat produc
ten uit bijvoorbeeld Japan of Amerika
hadden."
Om het economische tij te keren,
zette de Koreaanse overheid een
groot project op om het land op de
kaart te zetten en maakte hierbij ge
bruik van de kracht van soft power;
het idee dat als je cultuur op een in
ternationaal niveau aantrekkelijk is,
mensen eerder geneigd zijn je als
grotere speler te zien en je producten
te kopen. Geïnspireerd door Amerika
in de vorige eeuw, besloten de Korea-
nen hun soft power te vergroten, en
dat deden ze door een uitgebreide
culturele campagne, die via Azië uit
eindelijk het Westen zou moeten be
reiken.
Breuker: „Culturele producten waren
ineens geen kostenpost meer, maar
een investering en dat heeft geloond.
De kwalitatief goede Koreaanse films
en series worden inmiddels goed be
keken en iedereen wil nu gezien wor
den met de nieuwste Samsung-tele-
foon."
Filmindustrie
Het heeft de Koreanen een hoop geld
gekost, maar het werpt nu dus ook
vrucht af. De Koreaanse filmindus
trie levert inmiddels zo'n 2,51 triljoen
won (1,9 miljard euro) per jaar op, en
de zeven leden van BTS zouden ieder
zo'n 20 miljoen euro op de bank heb
ben staan. ,,K-popgroep BTS is een
paar miljard waard op jaarbasis", al
dus de Korea-expert.
Wat de Koreaanse cultuur zo bij
zonder maakt, dat weet K-cultuurfan
Bente Schramowski als geen ander.
Waar het ooit begon bij een paar
filmpjes van BTS, zit de 23-jarige stu
dente uit Den Bosch op dit moment
drie maanden in Zuid-Korea om de
taal te leren spreken en het land te le
ren kennen. ,,Ik denk dat de Ko
reaanse cultuur gemaakt is om suc
cesvol te zijn. De regering wil heel
graag Korea promoten en cultuur is
hierin zeer belangrijk." In die zin be
argumenteert ze dat de Koreanen
veel hebben afgekeken bij de Ameri
kanen, die jarenlang de populaire
cultuur hebben gedomineerd. ,,De
Amerikaanse cultuur lijkt op het mo
ment juist minder dominant te wor
den, andere culturen nemen die
functie nu over. K-cultuur is heel
toegankelijk, maar alsnog heel bij
zonder."
Volgens Breuker zit die bijzonder
heid hem in de gelaagdheid van Ko
reaanse films en series. Hij legt uit
dat je zonder alles van Korea te ken
nen nog steeds de boodschap kan be-
Geïnspireerd
door Amerika
besloten de
Koreanen hun
'soft power' te
vergroten
grijpen. ,,Zo kijk ik waarschijnlijk an
ders naar Squid Game en Parasite dan
de gemiddelde Nederlander. Toch is
gebleken dat Nederlanders die zich
voor het eerst wagen in de Koreaanse
cultuur de crux nog steeds meekre
gen. Dat er eigenlijk geen introductie
nodig is om de gelaagde boodschap te
begrijpen, dat is een ontzettend bij
zonder fenomeen."
Trump
Toch mag Korea ook van geluk spre
ken dat zijn culturele golf juist nu
aankomt, wanneer Amerika aan soft
power lijkt te verliezen. ,,Je kunt zeker
stellen dat Amerika ten tijde van
Trump minder aantrekkelijk is ge
worden voor Europeanen", vertelt
Jorrit van den Berk, docent en onder
zoeker amerikanistiek aan de Rad
boud universiteit in Nijmegen. ,,Maar
ik denk niet per se dat Korea de plek
inneemt van Amerika. Je ziet nu juist
dat het wereldtoneel in het algemeen
diverser aan het worden is, omdat we
ook buiten Amerika aan het kijken
zijn. Niet alleen Koreaanse, maar bij
voorbeeld ook Latijns-Amerikaanse
producties laten hun stem horen op
het wereldtoneel, omdat media nu
overal te delen is. Amerika domineert
niet meer alle media-uitingen."
Amerika blijft nog wel bovenaan.
,,De VS is op veel meer vlakken aan
trekkelijker voor Europeanen dan Ko
rea ooit zal zijn. Zo heb je een ge
deelde geschiedenis en een vergelijk
bare politieke cultuur", aldus de
Amerika-deskundige. ,,Of Amerika
ooit nog de positie inneemt die het
land vroeger had, dat betwijfel ik.
Maar dat geldt ook voor ieder ander
land. We gaan nu juist een periode in
van grotere diversiteit, en daar hoort
de Koreaanse cultuur zeker ook bij."
GO VRIJDAG 29 OKTOBER 2021
Een cultuurvorm die
nog achteraan blijft
dobberen in de Ko
reaanse golf is lite
ratuur. Vertalingen
van Koreaanse ro
mans zijn er nog niet
denderend veel,
maar dat betekent
niet dat de boeken
totaal geen aandacht
trekken. Waar is onze
moeder van Kyung-
sook Shin en Wit van
Han Kang hebben
veel lof mogen ont
vangen van fanatieke
lezers en critici.
HAN KANG
Al jaren stijgt de opbrengst
van de Koreaanse filmindus
trie. Waar deze in 2009 nog
'maar' 1,2 triljoen Koreaanse
won (885 miljoen euro) ver
diende, was dat tien jaar later,
in 2019, meer dan verdubbeld
naar 2,51 triljoen won (1.9 mil
jard euro). Als kers op de
taart won de film Parasite dat
jaar de Oscar voor Beste
Film, de eerste keer dat een
niet-Engelstalige film de
hoogste filmprijs kreeg. In
2020 werden er alweer 807
films geproduceerd in het
land.
Als je het hebt over Zuid-Koreaanse
series, dan moet de Netflix-serie
Squid Game genoemd worden. Deze
serie, waarin arme Koreanen voor een
geldprijs kinderspelletjes moeten spe
len met de dood als gevolg als je ver
liest, is immens populair over de hele
wereld. Vorige week maakte Netflix
bekend dat maar liefst 142 miljoen
huishoudens de serie zouden hebben
gezien. Ook andere K-Dramas als It's
Okay to Not Be Okay worden veel be
keken op het platform. Afgelopen jaar
heeft Netflix al 500 miljoen euro geïn
vesteerd in nieuwe Koreaanse series.
Het muziekgenre K-Pop,
kort voor Korean Pop, is
al jaren ontzettend popu
lair. Tot voor kort leefde de
muziek van populaire groe
pen als BTS en Black Pink
vooral als subcultuur onder
jongeren, maar de deels
Engelse, deels Koreaanse
liedjes worden tegenwoor
dig ook opgepikt door de
mainstream media, onder
andere door samenwerkin
gen met artiesten als Lady
Gaga en Coldplay. Be
kende liedjes zijn Dyna
mite, Butter, en You Are My
Universe.
Wouter Peer
Leiden/Seoul
De Koreaanse
cultuurgolf is
niet (meer) te
stoppen
Koreaanse films,
Koreaanse popmuziek
en Koreaanse tv-se
ries veroveren in hoog
tempo de wereld.
FOTO'S AP, BRUNOPRESS, NETFLIX
- Remco Breuker,
hoogleraar
