Het tijdloze
Zeeuwse zout
Eerste zelf rijdende
spuitmachine snort
door de boomgaard
II
w
KJD
cent7
4
Primeurtje voor Zeeland in Eversdijk
w
Frank Balkenende
Eversdijk
De producent uit Geldermalsen
maakt een demonstratietournee
door Nederlandse, Belgische en
Duitse boomgaarden. Eversdijk is
de eerste op de lijst. Zeeland be
leeft daardoor een primeurtje. ,,Dit
is namelijk de eerste zelf rijdende
spuitmachine in de fruitteelt. Het
is ons allernieuwste stukje tech
nologie. We leveren al langer gps
gestuurde spuitmachines die
voorzien zijn van sensoren, maar
altijd in combinatie met een trac
tor. Dit gaat weer een stap verder",
zegt mede-eigenaar Hendrik Hol.
De AgXeed AgBot 2.055W3, zo
als de zelf rijdende spuitmachine
voluit heet, wordt binnenkort ge
certificeerd om zelfstandig door
een boomgaard te rijden. Hij torst
straks een 2000 liter grote tank
voor gewasbeschermingsmidde
len op zijn rug mee. Vandaag zit
die er niet op. Het is slechts een
demonstratie. Hol: ,,Onze ma
chine kan kaarsrecht rijden, de
bocht om, ziet of er een boom of
blad in de buurt is en is uit te rus
ten met andere werktuigen zoals
grasmaaiers, versnipperaars, me
chanische onkruidbestrijders en
bemestingsinstallaties."
Blaasmonden
De spuitmachine die zestien
blaasmonden telt, draait op accu's
die worden gevoed door een
kleine dieselmotor. Volgens Hol is
deze traditionele aandrijving uit
wisselbaar met een batterijenpak
ket, zodat de spuitmachine volle
dig elektrisch kan rijden.
De hamvraag is: hoe kent de ma
chine zijn parcours en weet hij wat
hem onderweg te doen staat? Mar
tijn Slabbekoorn verdiept zich al
langer in de nieuwste technieken
voor precisielandbouw. Zijn 70
hectare aan boomgaard is al volle
dig digitaal ingericht. ,,Een robot
weet niet waar een boom staat. We
hebben daarom de contouren van
de percelen en alle bomen inge
meten met gps. Dat doe je bij het
inplanten. Vervolgens worden met
sensoren en drones de hele boom
gaard en de bodem in kaart ge
bracht. Daar rollen in overleg met
De machine ziet
precies waar een
boom staat en waar
blad zit
adviseurs de correcte digitale taak-
kaarten uit. Met een programma
stuur je daarna de robot aan, zodat
die weet wat hij moet doen. Het
lijkt ingewikkeld, maar het is geen
rakettechniek."
Volgens Slabbekoorn zijn zelf
rijdende en -werkende machines
de toekomst. ,,Het gebruik van ge
wasbeschermingsmiddelen wordt
richting 2030 afgebouwd. We mo
gen met het jaar minder spuiten
en minder mest toedienen. Dat
betekent dat we niet meer op per
ceelniveau, maar per boom de teelt
sturen. Dus boom X heeft bijvoor
beeld iets meer meststof nodig
dan boom Y. Je gaat dus elke boom
geven wat hij nodig heeft. De zelf
rijdende spuitmachine ziet precies
waar een boom staat en waar blad
zit. Per boom kun je zelfs in drie
verschillen lagen spuitmiddel do
seren. Door de vergaande verfij
ning van het hele teeltproces be
spaar ik op dure spuitmiddelen en
ontzie ik het milieu."
Er is nog een andere reden
waarom autonoom rijden interes
sant is voor een fruitteler. De
strengere regelgeving voor gewas
bescherming en mesthuishouding
leidt automatisch tot meer hand
werk. ,,We zullen meer met
groene gewasbeschermingsmid
delen moeten werken, alleen zijn
die veel minder effectief. Daardoor
moet je vaker door de boomgaard
rijden om te spuiten."
Het zou erop neer komen dat
Slabbekoorn de komende jaren ex
tra personeel moet aannemen.
Vandaar overweeg ik twee of drie
zelf rijdende spuitmachines aan te
schaffen. Zo'n machine kost even
veel als een boomgaardtractor, al
leen hoeft daar geen mens op te
zitten."
Zit Slabbekoorn straks lekker
warm en droog binnen en laat hij
het werk over aan robots? ,,Na-
tuurlijk blijf je zelf door de appels
en de peren lopen. Maar het is
waar: straks hebben we alleen een
operator nodig die de zelf rijdende
machines en automatische syste
men zoals de irrigatie en de koe
ling allemaal in de gaten houdt en
bedient. Je moet wel de deur uit
om brandstof en gewasbescher
mingsmiddel bij te vullen. Het is
niet zo dat robots al het werk over
nemen."
SPOREN IN DE DELTA
Archeologen legden in 2013
aan de Kruittoren in Tho-
len sporen bloot van zout
winning uit de 14de en 15de eeuw.
Het waren cirkelvormige stook
plaatsen voor het verwarmen van
grote zoutpannen. Ook een pakket
van het afvalproduct 'zelas' werd
waargenomen.
Erg bijzonder was dit allemaal
niet. De zoutproductie was nu
eenmaal belangrijk in middel
eeuws Zeeland en stond in ver
band met het 'moerneren': het af
graven van veen. Het verbranden
van zilt veen en het inkoken van
de as met zeewater leverde het
zout.
Niet ver van de Kruittoren vond
in 2017 wél een bijzondere ontdek
king plaats, bij archeologisch on
derzoek voor uitbreiding van be
drijventerrein Welgelegen ten
noorden van de stad. De archeolo
gen vonden rechthoekige veen-
winningskuilen, die veel ouder
waren dan de sporen aan de Kruit-
toren. Ze dateerden vermoedelijk
uit de 2de eeuw na Christus, zo
bleek uit koolstofdatering. De Ro
meinse tijd! Dat maakte deze kui
len tot relatieve zeldzaamheid. Er
waren nog maar zo'n tien vind
plaatsen in Zeeland bekend, die
betrekking hadden op veen- en
zoutwinning in deze periode.
Monopolie
Maar de Zeeuwse zoutnijverheid
gaat nóg verder terug. Al in de
Ijzertijd, de eeuwen voor het be
gin van onze jaartelling, verhan
delden en transporteerden prehis
torische Zeeuwen zout van de
kust naar het achterland. We we
ten dit door het baksel en uiterlijk
van de geelachtige potten waarin
het werd vervoerd.
In de Romeinse tijd werden de
zoutproductie en zouthandel
grootschaliger. Als conserverings
middel was zout zo belangrijk dat
de Romeinse overheid het mono
polie op de productie nam en
zoutambtenaren aanstelde, de sali-
natores. Zout was ook een onmis
bare grondstof voor de alomtegen
woordige Romeinse vissaus, een
variabel product van kokkels,
mosselen, sprot, ansjovis en soort
gelijke visjes.
Getuigenissen
Naast aardewerk bezitten we im
ponerende getuigenissen van de
Romeinse zoutnijverheid in alta
ren voor de Zeeuwse godin Neha-
lennia, exclusief vereerd bij Dom
burg en Colijnsplaat. Om het be
houd van schepen en lading af te
smeken, beloofden zouthandela
ren een wijaltaar aan deze godin,
dat geplaatst werd bij haar tempel.
Het Rijksmuseum van Oudheden
(RMO) in Leiden bezit zo'n altaar
uit omstreeks 200 van zouthande
laar Marcus Exgingius Agricola, in
woner van Keulen en afkomstig uit
Trier. Het is in 1970 met vele an
dere uit de Oosterschelde gevist.
Met de bestelling en plaatsing van
zijn altaar loste Marcus na een for
tuinlijke reis zijn belofte in, libens
merito ('gaarne en met reden').
woensdag 27 oktober 2021
Verschillende fruittelers zijn present bij de demonstratie van de autonoom rijdende spuitrobot bij
Slabbekoorn Fruit in Eversdijk. foto marcelle davidse
Er zit geen stuur, geen stoel en
geen cabine op. De zelf rij
dende spuitmachine van Hol
Spraying Systems is onbe
mand. Dinsdag tuft de driewie
ler door de boomgaard van
fruitteler Martijn Slabbekoorn
in Eversdijk: ,,Ik denk erover om
zo'n autonoom rijdende spuit
machine te kopen."
- Martijn Slabbekoorn, fruitteler
Kijk op de site bij /video
Een tweewekelijkse rubriek
over Zeeuwse vondsten, histori
sche sporen en verhalen
Jan J.B. Kuipers
Altaar van zouthandelaar
Marcus. foto rmo
7m
Dé gids voor radio, mvhii m piaziang lavan
MU-MONNEMENT
CADEAUS
