7
Een kleurrijk herfstbos? Niet zoals vanouds:
op wat geel en rood na zijn veel blaadjes
nog hartstikke groen. ,,De herfst is twee weken
later dan vijftig jaar geleden.''
De herfstkleuren be
ginnen te komen, maar
later dan voorheen.
Boswachter Rien de Vries
loopt door een beuken
laan in Zuid-Kennemer-
land, bij Haarlem. Hij ziet
veel groen, pas een paar
blaadjes kleuren gelig en bruinig. De
herfst komt laat dit jaar, merkt hij.
,,Het gaat heel traag." Bioloog Arnold
van Vliet, verbonden aan de Wage-
ningen Universiteit, ziet het niet al
leen als hij buiten is: het blijkt ook
uit de timelapse video's van zijn zoge
heten GrowApp dat de bladverkleu
ring 'relatief laat op gang komt' dit
jaar. ,,De herfst is twee weken later
dan vijftig jaar geleden", constateert
Van Vliet. ,,De populieren werden
pas laat geel en lindes hadden al kaal
moeten zijn."
De herfstvakantie - in de regio's
noord en midden al achter de rug, nu
nog in het zuiden van het land - was
altijd een uitstekende tijd om te ge
nieten van de kleurenpracht van het
najaar. ,,Het is in september en okto
ber warm geweest, dus de bomen
hebben nog niet het signaal gehad
om hun energie terug te halen", zegt
boswachter De Vries van Staatsbos
beheer. Van Vliet: ,,Dat we nu nog
groene blaadjes zien, is wat ik noem
klimaatverandering in de ach
tertuin."
September was 'ruim war
mer dan normaal', bevestigt
meteoroloog Johnny Willem-
sen van Weerplaza. „Gemid
deld was het - dag- en nachttempe-
raturen meegenomen -15,9 graden,
tegen 14,7 gebruikelijk. Dat is goed
voor een zevende plaats in de top
Marlies van Leeuwen
Rotterdam
tien warmste septembers sinds 1901."
Ook oktober is 'iets aan de zachte
kant.' ,,Een half graadje, tot dusver.
Dat is niet erg bijzonder", zegt Wil-
lemsen. Van Vliet: ,,Maar als je het
vergelijkt met vijftig jaar geleden, is
het wél een stuk warmer." Daarbij
komt dat de nachtvorst nog niet in
heel Nederland doorzet.
Kou
En juist de kou geeft de bomen het
teken om zich klaar te maken voor
wat gezien kan worden als winter
slaap, zegt De Vries. ,,Als de tempera
tuur daalt en de dagen korter wor
den, dan breekt de boom het
chlorofyl af- het bladgroen - dat in
Nu nog groen
blad is klimaat
verandering in
de achtertuin
- Arnold van Vliet,
bioloog
de bladeren zit. Daarbij komen voe
dingsstoffen vrij die de boom opslaat
in de stam en het wortelstelsel en die
worden gebruikt om in het voorjaar
weer blaadjes te laten groeien", zegt
de boswachter. ,,Dat bladgroen is een
heel dominante kleur, dus als dat
wegtrekt uit de blaadjes komen in
eens andere kleuren tevoorschijn, zo
als geel en rood."
Uiteindelijk worden de bladeren
bruin en vallen ze op de grond. Daar
profiteren op de grond levende
beestjes weer van, zoals springstaar-
tjes en pissebedden, die helpen de
boel te verteren en humus te maken.
,,Dat is eigenlijk een soort meststof
die de grond voor de boom verrijkt in
het voorjaar", legt De Vries uit. Dat
die processen nu langer op zich laten
wachten kan op sommige bomen en
beestjes impact hebben. „Bepaalde
soorten kunnen daar last van heb
ben. Hun biologische ritme is wat
van slag."
Bioloog Van Vliet maakt zich bij
voorbeeld zorgen om de lijsterbes
met z'n feloranje besjes, de beuk en
de eik. ,,Die hebben het zwaar te ver
duren, ook met de steeds extremere
periodes van droogte afgewisseld
met juist extreme neerslag. Ik ben
heel benieuwd hoe ze er aan het eind
van de eeuw bijstaan, want dan is het
klimaat minder geschikt voor deze
soorten", zegt hij.
Walnootbomen
Op de langere termijn zullen de
soorten planten, vogels en vlinders
die zich nu meer thuis voelen in zui
delijkere delen van Europa zich in
Nederland gaan huisvesten. ,,Dat
zien we nu al op gang komen met
platanen bijvoorbeeld en walnoot-
bomen, maar het gaat langzamer dan
waar de temperatuurstijging eigen
lijk om vraagt", zegt Van Vliet. Meer
concreet voor nu ziet hij dat bomen
en bossen gevoeliger zijn voor storm
schade. „Hoe meer blad aan
de boom, hoe makkelijker
takken afgerukt worden
door hevige windstoten."
Wie zich verheugt op
bonte herfstkleuren kan de ko
mende weken alsnog zijn hart opha
len, belooft De Vries. „De blaadjes
vallen vanzelf."
GO DINSDAG 26 OKTOBER 2021
FOTO JEFFREY GROENEWEG
moeten zijn'
