Een cetti's zanger hoor je, maar zie je niet
5
PFAS PROBLEMEN BIJ CHEMIEBEDRIJF 3M
Het dichtdraaien van
de afvoerkraan bij
chemiebedrijf 3M bij
Antwerpen betekent niet
dat de PFAS- problemen
voorbij zijn. 3M is niet de
enige plek waar PFAS
het water inloopt.
Volgende week komt de
Stichting Toegepast On
derzoek Waterbeheer
met de meetresultaten
van acht rioolwaterzuiverings
installaties (rwzi's) in Nederland.
Deze stichting is de denktank van
de Unie van Waterschappen. Nu al
is duidelijk dat de PFOS-concen-
tratie, een beruchte PFAS, bij alle
zuiveringen hoger is dan de norm
voor oppervlaktewater. Geen
wonder. PFAS zit overal en geen
enkele rwzi kan PFAS uit het wa
ter halen. PFAS passeert dus onge
hinderd de rwzi's.
PFAS is een verzamelnaam voor
duizenden chemische stoffen,
waarvan een aantal schadelijk is.
Ze kunnen het immuunsysteem
aantasten en kankers of lever-
schade veroorzaken.
De rwzi in Bath is één van de
acht rwzi's waar vorig jaar metin
gen zijn gedaan. In deze rwzi op
Zeeuwse bodem zuivert het wa
terschap Brabantse Delta huishou
delijk- en industrieel afvalwater,
onder meer afkomstig van het in
dustrieterrein Moerdijk. Het ge
zuiverde water stroomt bij Waarde
in de Westerschelde. In dit water
zit niet alleen te veel PFOS, maar
ook van andere PFAS-soorten is
het gehalte boven de norm voor
oppervlaktewater.
Het Zeeuwse waterschap Schel-
destromen doet binnenkort me
tingen bij haar rwzi's. Daarvan
worden de resultaten in november
verwacht.
Rwzi's zijn niet de bron van
PFAS, anders dan fabrieken als 3M
of Chemours in Dordrecht die
deze stoffen maken. Rwzi zijn ver
zamelpunten van afvalwater en
hemelwater dat PFAS kan bevat
ten. Waar het precies vandaan
komt is vaak niet duidelijk. Fijn-
schalig onderzoek kan meer dui
delijkheid geven.
Indaver
Industrieel afvalverwerker Indaver
in Antwerpen is ook zo'n verza
melpunt van PFAS. Het bedrijf
verwerkt PFAS-houdend afval. Dit
wordt in draaitrommelovens op
hoge temperatuur verbrand. Dat
zorgt volgens Indaver voor het on
omkeerbaar vernietigen van de
PFAS-verbindingen.
Net als 3M heeft Indaver een
vergunning voor het lozen van
PFAS. De normen zijn de afgelo
pen tien jaar niet veranderd. In to
taal mag Indaver maximaal enkele
honderden kilo's lozen, maar net
als bij 3M wil de provincie Ant
werpen deze hoeveelheid sterk
naar beneden bijstellen.
Anders dan 3M loost Indaver
niet rechtstreeks op de Schelde.
Het afvalwater komt in het Ka
naaldok dat met sluizen van de
Hoe zeer PFAS
verspreid is, bleek
afgelopen zomer nog
maar eens uit een
kort onderzoek door
de provincie
Schelde gescheiden is.
Tien jaar geleden, toen steeds
duidelijker werd hoe schadelijk
PFAS-stoffen zijn, kreeg Indaver
normen opgelegd voor de lozing.
In dat jaar 2011, was Indaver nog
voor 75 procent in handen van het
Zeeuwse Delta en daarmee indi
rect van de provincie Zeeland en
de gemeenten, de aandeelhouders
van Delta. In 2015 verkocht Delta
haar aandelen Indaver aan Katoen
natie.
Hoe zeer PFAS verspreid is,
bleek afgelopen zomer nog maar
eens uit een kort onderzoek door
de provincie. Afvalwater van vier
Zeeuwse stortplaatsen en enkele
bedrijven bleek de stof te bevatten.
3M
Morgen neemt het provinciebe
stuur van Antwerpen een besluit
over het radicaal terugbrengen van
de lozingsnormen van 3M. De
commissie voor omgevingsver
gunning adviseert een onmiddel
lijke reductie van 5300 naar 50 kilo
op jaarbasis. 3M stelt dit voor een
aantal PFAS-stoffen niet mogelijk
is. 3M wijst op afspraken die eerder
zijn gemaakt over het terugbren
gen van de uitstoot. Die afspraken
zouden nu doorkruist worden
door de overheid.
Vanavond houdt de provincie
Zeeland een informatiebijeen
komst over PFAS met de Wagen-
ingen University Research,
Rijkswaterstaat, het ministerie
van I&W, het RIVM, de Vlaamse
Regering en de Provincie Antwer
pen. De bijeenkomst van 19.00 tot
23.00 uur is live te volgen of later
terug te kijken via de site van de
provincie.
NATUURJOURNAAL
Piet... piedewiedewiedewiet,
piet... Uit het struikgewas
langs het water klinkt een
luide zang. Niet zomaar een
keertje, maar met de regelmaat
van een klok. Het is duidelijk af
komstig van een klein vogeltje,
maar hoe je ook zoekt en speurt,
meer dan een donker silhouet
krijg je meestal niet te zien; als je
tenminste al iets ziet. En net als je
het zoeken wil opgeven barst
ineens weer die overluide zang los:
pietpiedewiedewiedewiet, piet.
De strofe eindigt net zo abrupt als
dat-ie begint. Wat verderop roept
er nog
zo een en weer wat verder nog
een.
De geheimzinnige zanger is de
cetti's zanger, een uit Zuid-Europa
afkomstig zangertje dat inmiddels
in onze omgeving tamelijk ge
woon is, tenminste op plekken
waar water en struikgewas bij el
kaar staan. Zo'n nieuwe aanwinst
is natuurlijk prachtig, want al krijg
je hem niet te zien; horen doe je
hem des te meer. Ook in deze tijd
van het jaar en soms zelfs hartje
winter. Er zijn plekken, zoals de
kust van West-Zeeuws-Vlaande-
ren en de oevers van het Kram
mer-Volkerak waar de cetti's zan
ger inmiddels heel talrijk voor
komt.
Maar tegenover die nieuwe
soorten staan andere vogels die
verdwijnen. En gek genoeg is dat
iets wat veel minder opvalt. In dat
opzicht zou je de fitis de tegenpool
van de cetti's zanger kunnen noe
men. Toen de cetti's zanger, alweer
zo'n vijftig jaar geleden, voor het
eerst in onze omgeving verscheen
was de fitis één van de meest alge
mene zangvogeltjes. Het is een
tweelingsoort van de bekende
tjiftjaf, die alleen goed aan de gele
kleur van de tenen te onderschei-
den is. In de laatste decennia is de
fitis in razend tempo achteruitge
gaan en dat is zo goed als zeker, net
als de toename van de cetti's zan
ger, te wijten aan de klimaatveran
dering.
Nieuwe soorten verschijnen
veelal niet omdat een vogel zich
uitbreidt, maar omdat het areaal
naar het noorden opschuift. Te
genover toename ten noorden van
zijn verspreidingsgebied staat een
afname aan de zuidelijke rand.
Zorgwekkend daarbij is dat er voor
sommige vogels nauwelijks
ruimte is om met het areaal te
schuiven. Er zijn voorspellingen
dat vele tientallen vogels in Europa
hierdoor helemaal zullen verdwij
nen. Ook al zou die prognose te
pessimistisch blijken, dan is er nog
alle reden tot bezorgdheid voor
onze vogels.
woensdag 20 oktober 2021
Dichte afvoer lost niet alles op
Vlissingen
Theo Giele
M Het rioolwa
ter van West
Brabant wordt
op een instal
latie bij Bath
gezuiverd. Het
gezuiverde
water gaat bij
Waarde de
Wester-
schelde in. foto
WATERSCHAP BRA
BANTSE DELTA
Een tweewekelijkse rubriek
over natuur in Zeeland
Chiel Jacobusse
Cetti's zanger.
