30mft)
11
Welke gemeente krijgt meer en welke minder?
INLEVEREN! KABINET WIL 30 MILJARD AAN GEMEENTEGELD ANDERS GAAN VERDELEN EN DAT DOET PIJN
150 euro
100 tot 150
50 tot 100
25 tot 50
0 tot 25
0 tot -25
-50 tot -150
-50 tot -150
-150
Top 5
Kleinere gemeenten
vrezen harde
bezuinigingen nu
het kabinet hun
gezamenlijke pot geld
opnieuw wil verdelen.
Zwembad, bieb en
sportveld staan op de
tocht.
Op Vlieland en Ter
schelling zul je ze
niet horen klagen,
maar in de gemeen
tehuizen van Gen
nep, Ermelo en Baarn zitten ze
met de handen in het haar. ,,Het
kan toch niet zo zijn dat we straks
moeten zeggen: de zwembaden
gaan dicht, de bibliotheken wor
den gesloten en cultuur doen we
niet meer'', zegt Janine van
Hulsteijn, VVD-wethouder van
Financiën in Gennep.
Zij en andere collega's zijn
enorm geschrokken van het kabi
netsvoorstel om het gemeente
fonds te 'herijken'. Dat plan mag
misschien klinken als een techno
cratische exercitie, de gevolgen
zijn stevig. Kortweg gaat het om
een nieuwe verdeling van de ruim
30 miljard euro die gemeenten
jaarlijks van het rijk krijgen.
De ene gemeente krijgt daar
door straks wat meer uit het fonds
- op de meeste Waddeneilanden
zelfs fors meer - de ander wat
minder. Maar in Gennep gaan ze
er dus het meest op achteruit van
allemaal: bijna 150 euro minder
per inwoner. ,,Buitenproportio-
neel van de bovenste plank'',
meent Van Hulsteijn. ,,Als dit
doorgaat, zijn de gevolgen voor de
leefbaarheid dramatisch.''
Het is echter de vraag of het ka
binetsvoorstel het haalt. De Raad
voor het Openbaar Bestuur (ROB)
uit in een gisteren verschenen ad
vies 'vergaande bedenkingen'. Dat
maar liefst vijftig gemeenten er
meer dan 60 euro per inwoner op
achteruit zouden gaan, vindt de
ROB niet goed uitlegbaar. Die na
delige gevolgen moeten eerst beter
worden onderzocht, stelt het ad
viesorgaan. In de tussentijd zou
den gemeenten jaarlijks niet meer
dan 15 euro per inwoner moeten
inleveren.
Muziekschool
Het ministerie van Binnenlandse
Zaken benadrukt dat er nog niets
is besloten. Het demissionaire ka
binet heeft de definitieve besluit
vorming op het bordje van zijn op
volger geschoven. ,,We zullen seri
eus kijken naar dit advies'', stelt
een woordvoerder. ,,We houden
natuurlijk wel rekening met ge
meenten die krapte ervaren.''
De discussie ligt vooral gevoelig
Meer ozb heffen zet
geen zoden aan de
dijk, en bezuinigen
op de jeugdzorg kan
helemaal niet
omdat gemeenten voor hun geld
voor het grootste deel afhankelijk
zijn van het rijk. De inkomsten die
ze zelf mogen ophalen uit bijvoor
beeld de onroerendezaakbelasting
(ozb), hondenbelasting of grond-
verkopen vallen veelal in het niet
bij de enorme zak met geld die
Den Haag jaarlijks overmaakt.
„Gemeenten zijn met handen
en voeten gebonden aan het ge
meentefonds", zegt Maarten Al-
lers, hoogleraar economie van
decentrale overheden van de
Rijksuniversiteit Groningen. Hun
manoeuvreerruimte is beperkt.
,,Meer ozb heffen zet geen zoden
aan de dijk, en bezuinigen op de
jeugdzorg kan helemaal niet. Dus
kun je alleen geld weghalen bij de
sport of de muziekschool. Maar
dat kan nooit de bedoeling zijn ge
weest.''
Kalf
Dat er wordt gekeken of de verde
ling van het gemeentefonds nog
wel klopt, is onomstreden. De
laatste keer dat dit gebeurde is
bijna 25 jaar geleden. Sindsdien
zijn er veel veranderingen doorge
voerd: zo hebben gemeenten er
veel taken bij gekregen, zoals de
bijstand (Participatiewet), onder
steuning voor ouderen (WMO) en
de jeugdzorg. Dan is het logisch
dat de rijksoverheid kijkt of de
geldstroom nog wel juist verloopt,
stelt ook Allers. Maar de manier
waarop dit nu gaat, deugt volgens
hem niet. ,,Er zit geen verhaal ach
ter. Er zijn keuzes gemaakt waar
door gemeenten meer of minder
krijgen, zonder goed te onderbou
wen waarom dat zo is. Voor ge
meenten die moeten inleveren is
dat natuurlijk heel moeilijk te ver
teren.''
Daarbovenop ontbreekt de vraag
of gemeenten wel uit kunnen met
het geld dat ze van het rijk krijgen.
Het overhevelen van taken liet de
regering steeds gepaard gaan met
een bezuiniging. De jarenlange te
korten op de jeugdzorg die daar
door ontstonden werden door het
rijk pas onlangs gecompenseerd,
zij het deels en niet langjarig.
Allers ziet een terugkerend pro
bleem: ,,Het kalf moet eerst ver
dronken zijn voordat het kabinet
een paar schepjes aarde gooit om
de put te dempen. Boem is ho, dat
is geen systeem. Je moet niet al-
leen naar verdeling van de taart
kijken, maar ook naar de grootte
van de taart.''
Dubbel de sjaak
Wethouder Van Hulsteijn is er in
de tussentijd in geslaagd om voor
de komende vier jaar de begroting
sluitend te krijgen. Ze is 'trots':
Als de strop niet groter wordt dan
15 euro per inwoner per jaar, dan
blijft de gemeente Gennep finan
cieel gezond. Het zwembad hoeft
dan niet dicht, zelfs het onder
houd kan doorgaan.
Het is echter de onzekerheid die
Van Hulsteijn zenuwachtig maakt.
,,We zijn zo verhipte afhankelijk
van Den Haag. Als hier een gezin
komt wonen met drie kinderen
die jeugdzorg nodig hebben, dan
gaat in één klap onze jaarrekening
onderuit. En als het nieuwe kabi
net zou gaan bezuinigen, dan krij
gen we nog minder geld. Dan zijn
we dubbel de sjaak.''
GO WOENSDAG 20 OKTOBER 2021
Moet het zwembad dicht?
Meest op vooruit
per inwoner in euro's
1 Vlieland
2 Rozendaal
3 Terschelling
4 Eindhoven
5 Vaals
Top 5
Meest op achteruit
per inwoner in euro's
1 Gennep
2 Den Haag
3 Ermelo
4 Baarn
5 Bergen NH
201021 Bron: Rijksoverheid
Laurens Kok
Gennep
- Maarten Allers,
hoogleraar economie
