A
1
9
c 'Onkruid' in de stad is juist nuttig tegen hitte en goed voor de lucht
L
Onkruid tussen de
stoep zou best meer
waardering kunnen
krijgen. Bioloog
Nienke Beets doet
onderzoek naar het
nut van de plantjes
tussen de stoeptegels.
p het Rapen
burg, midden
in de binnen
stad van Lei
den, zit bio
loog Nienke
Beets op de
natte stoep.
Fietsers kijken haar vreemd aan,
terwijl ze met haar vingers tussen
de gleuven van de tegels peutert.
,,Kijk!'', zegt ze. ,,De gehoornde
klaverzuring.''
De gehoornde klaverzuring? De
meeste mensen zouden het on
kruid noemen, dit groen met
roodbruine plantje met kleine gele
knopjes. Maar Beets niet. Zij heeft
het liever over stoepplantjes, als
naam voor zo ongeveer alles wat
tussen de Nederlandse stoeptegels
groeit.
En ze zijn veel belangrijker dan
je denkt, zegt Beets. Ze zijn goed
voor de biodiversiteit in de stad,
goed voor schone lucht en kunnen
volgens haar helpen bij het koelen
van de stad. Vooral dat laatste is
interessant, want door de opwar
ming van de aarde worden zomers
steeds extremer, zeker in steden.
Serieus nemen
Dus het is niet onverstandig om
het onkruid tussen de stoepstenen
wat serieuzer te nemen. Beets
tuurt naar de grond en leidt rond
vanaf de Hortus Botanicus van de
Universiteit Leiden, waar ze on
derzoeker is. In haar linnen tas
heeft ze vier soorten atlassen, gid
sen en boeken. „Stadsflora van Ton
Denters beschrijft 1300 soorten.
Vergeleken met mijn botanische
voorbeelden ken ik er nog niet zo
veel uit mijn hoofd.''
Binnen een straal van 200 meter
vanaf de universiteit wijst Beets
toch veel soorten aan, met vaak
heel mooie namen, zoals muursla,
straatgras, speerdistel en slaapka-
mergeluk. Het laatste plantje is
volgens Zakgids stoepplanten zo ge
noemd 'omdat het zelfs kan
groeien in een koele slaapkamer'.
De favoriet van Beets?
,,Muurleeuwenbek. Vind ik heel
mooi, en maakt wat wij het 'mie
renbroodje' noemen. Hiermee
verspreiden de mieren zaden. We
lopen er straks naartoe."
Dat het klimaat verandert, is
duidelijk. Vooral de zomer van
2019 was extreem heet, en dat was
in de steden voelbaar. Daar kan het
tot wel 5 graden warmer zijn dan
in het buitengebied. Steden zullen
aanpassingen moeten doorvoeren
om het leefbaar te houden, stelden
onderzoekers van de Hoge
school van Amsterdam eerder. In
dat onderzoek hadden ze het over
steden als 'hitte-eilanden'. Door al
het steen en beton is minder ver
damping mogelijk en blijft de
warmte 's avonds hangen.
De oplossing? Meer schaduw en
groen. Stoepplantjes zouden kun
nen helpen, zegt Beets. ,,Bij veel
onderzoeken gaat het over grote
oppervlakten groen in bijvoor
beeld parken. Maar alle stoep-
plantjes samen heb ook een groot
oppervlak. Ik denk dat ze een sig
nificant verschil kunnen maken,
maar dat moeten we onderzoe
ken.''
,,Alle beetjes helpen, dat is ze
ker'', zegt Jeroen Kluck van de Ho
geschool van Amsterdam, en niet
betrokken bij het onderzoek van
Beets. ,,Maar de vraag is hoeveel
Het is goed om
mensen te laten zien
wat voor nut de
natuur heeft
effect ze hebben. We weten dat er
veel voor nodig is om een daling
van de temperatuur te zien. Als
een stad van 30 procent groen naar
40 procent gaat, zien we dat de
temperatuur met een halve graad
afneemt. Dus alleen als je bij alle
tegels en tussen alle randjes een
plantje zou hebben, zou het een
klein verschil kunnen heb
ben.'' Maar om het onkruid te noe
men? ,,Dat nooit'', zegt Kluck.
,,Het is goed om mensen te laten
zien wat voor nut de natuur
heeft.''
Wilde randen
Ook Beets denkt niet dat stoep-
plantjes een hittegolf kunnen
voorkomen, maar op veel plekken
zou de stad veel groener kunnen
zijn. ,,Ik houd van groene en wilde
randen van de stoep, waar elk sei
zoen iets nieuws bloeit.''
Voor haar onderzoek vraagt ze
hulp van het grote publiek. Ze
heeft een website opgezet waar
mensen de plantjes op hun eigen
stoep kunnen doorgeven. Ze hoe
ven alleen foto's in te sturen,
waarna de software de plant her
kent en doorstuurt naar de data
base.
Voor de zoektocht naar haar lie-
velingsstoepplant zit ze aan het
einde van de wandeling pal voor
een woning met huisnummer 26a.
Ze wijst naar een klein paars
plantje, de muurleeuwenbek. ,,Als
iemand nu de deur opendoet, zou
ik zeggen dat er wat moois voor
hun huis bloeit.''
GO WOENSDAG 13 OKTOBER 2021
Graag wat meer liefde voor
al die mooie stoepplantjes
Jurriaan Nolles
Leiden
Van boven naar onder: gele helmbloem, prikneus, wilgenroosje en bloeiende muurfijnstraal. Grote foto Nienke Beets. fotos marlies wessels
- Jeroen Kluck, Hogeschool van
Amsterdam
