II
Een dode moerbei leefde voort
8 ZEELAND
Vertaalproces na dertig jaar afgerond: 'Dit is een prachtig moment'
De NBV21, zo heet deze Bijbel. Het
is de opvolger van de Nieuwe Bij
belvertaling (NBV), die in 2004 ver
scheen. Dat was een compleet
nieuwe vertaling. Deze is nu op
ruim 12.000 plaatsen aangepast en
verbeterd.
Koning Willem-Alexander
neemt vandaag in Den Haag het
eerste exemplaar in ontvangst. Een
mijlpaal, vindt Karin van den
Broeke. ,,Dit is de afronding van een
lang vertaalproces, dat recht doet
zowel aan de grondtekst als aan
mooi, modern Nederlands. Dat
proces heeft in totaal dertig jaar ge
lopen."
,,De verschijning van de NBV
We zijn nu nog
een stap verder
gegaan
was al een enorme doorbraak. Ver
volgens hebben we daar heel veel
feedback op gekregen. Daardoor
hebben we de vertaling echt verder
kunnen aanscherpen. De versie van
2004 was het beste wat we op dat
moment konden brengen, maar nu
zijn we nog een stap verder ge
gaan."
Andere accenten gelegd
Hoewel 12.000 aanpassingen een
indrukwekkend aantal is, is de tekst
niet ingrijpend gewijzigd. Wel zijn
er 'andere accenten' gelegd en
nieuwe inzichten verwerkt. Een
van de opvallendste veranderingen
is de terugkeer van de 'eerbieds-
hoofdletter' bij woorden die naar
God verwijzen. De hoofdletters
SPOREN IN DE DELTA
Bijna zeshonderd monumen
tale bomen staan er in Zee
land, zo leert een kaart die
afgelopen zomer is toegevoegd aan
de Atlas Leefomgeving. Dit levend
erfgoed staat voortdurend onder
druk. De rode beuk vóór de vroe
gere muziekschool in Goes, bijna
twee eeuwen jaar oud, ontsnapte
in 2006 bijvoorbeeld op het nip
pertje aan de boomzaag. De be-
roemdste boom van Goes sneefde
al in 1929. Deze zwarte moerbei
stond in het noordwesten van het
plein van het voormalige Slot Oos
tende. Hij zou geplant zijn door
gravin Jacoba van Beieren (1401
1436), die volgens de overlevering
een speciale band met Goes had.
Moerbeibomen, oorspronkelijk
een ras van Armeens-Iraanse ori
gine, kunnen inderdaad eeuwen
oud worden. Maar het fabeltje van
Jacoba's aanplant werd al in 1911
doorgeprikt door D.J. van der Ven
in het tijdschrift Buiten. Hij schreef
dat de moerbei pas eind 16de eeuw
vanuit Griekenland in Frankrijk is
geïmporteerd, ruim anderhalve
eeuw na Jacoba's tijd. Maar toch
vond Van der Ven de Goese boom
waardevol, omdat hij 'ondanks
zijn hollen stam' nog vol levens
kracht was.
Strenge winter
Helaas! De bezienswaardige boom
overleefde de strenge winter van
1928/29 niet. Het was een van de
koudste winters van de 20ste
eeuw, met een zeer ijzige februari-
maand én een zeer koude april.
Het duurde nog twee jaar voor de
dode moerbei van Oostende,
waaraan in de loop van de tijd zo
veel beschrijvingen en fraaie pren
ten waren gewijd, eindelijk werd
gerooid. Dit markeerde het begin
van een postume carrière. In het
Historisch Museum de Bevelan-
den in Goes kun je een fragment
van de boom bewonderen, dat al
in 1931 in het toenmalige plaatse-
lijke museum terechtkwam. Het
museumdepot herbergt ook nog
een schijf van de stam. In het voor
malige museum van het
Zeeuwsch Genootschap der We
tenschappen in Middelburg moet
in de jaren 30 eveneens een tak te
recht zijn gekomen, terwijl een
Goese kweker in 1967 verklaarde
dat hij stekjes van de illustere
boom had gekweekt.
De roem van de Zeeuwse moer
bei 'vertakte' zich veel eerder zelfs
tot Groningen. Daar liet Isabella
Anna de Savornin in 1759 in haar
barokke tuin (Oude Boteringe-
straat) een moerbei planten, als
herinnering aan haar jeugd in Zee
land. Deze boom is zwaar bescha
digd tijdens stormachtig weer in
2017. De herinnering aan de Goese
moerbei is ook thuis letterlijk
voortgeplant. Afgelopen zomer is
in de binnentuin van het huidige
horecabedrijf 'Slot Oostende' een
nieuwe moerbei geplant, ter ere
van 'één van de mythen van Goes'.
Hetzelfde woord gekozen
Verder is extra gekeken naar woor
den die in de grondtekst worden
herhaald. „In het Nederlands zijn
we gewend meer te variëren en op
zoek te gaan naar synoniemen. Dat
hebben we bij de vertaling van
2004 toegelaten. Maar soms is in het
origineel bewust voor hetzelfde
woord gekozen. Bijvoorbeeld in het
boek Ruth. Daarin ontstaat uitein
delijk een romance tussen Ruth en
Boaz. De verteller zinspeelt er al op
door hen te omschrijven met het
zelfde Hebreeuwse woord. Dat is
nu beide keren vertaald als 'moe
dig'. Mooi dat dat is teruggekomen."
De introductie van de ver
nieuwde Bijbel is minder ingrij
pend dan zeventien jaar geleden.
Arie van der Maas, predikant van
de classis Delta van de PKN, heeft
ook niet de indruk dat veel kerkge
meenten daar uitgebreid bij stil
staan of direct overschakelen. ,,Het
is wel een markant moment, maar
niet zo belangrijk als in 2004. Toen
was het echt een nieuwe vertaling."
slaat op allerlei si
tuaties die voor
mensen
woest
en
doods
kunnen
zijn. In de
NBV21 is 'nog'
weggelaten. Dat geeft
een andere toon aan de tekst"
waren in 2004 geschrapt, maar dat Van den Broeke vindt ook andere nog woest en doods'. Door het
leidde tot veel kritiek. Dus is het wijzigingen belangrijk. ,,In het eer- woordje 'nog' lijkt het een soort ge-
voortaan weer 'Hij', 'U' en 'Hem'. ste Bijbelvers stond 'De aarde was schiedenisverhaal, terwijl de tekst
Geleidelijke overgang
,,Het is minder spannend dan
toen", beaamt Van den Broeke. ,,Ik
verwacht daarom een geleidelijke
overgang. Er zijn al best veel plaat
selijke gemeenten die al een kansel
bijbel hebben besteld, maar ik kan
me ook voorstellen dat mensen
twijfelen of ze nu meteen weer een
nieuwe bijbel moeten aanschaffen.
Zelf vind ik het in elk geval erg de
moeite waard."
woensdag 13 oktober 2021
Nieuwe Bijbelvertaling is echt af
De vernieuwde Bijbel gaat van
daag de wereld in. ,,Een prachtig
moment", zegt Karin van den
Broeke uit Kortgene, voorzitter
van het Nederlands-Vlaams Bij
belgenootschap.
Rolf Bosboom
Kortgene
-Karin van den Broeke
De moerbei van Slot Oos
tende in 1837.
Een tweewekelijkse rubriek
over Zeeuwse vondsten, histori
sche sporen en verhalen
Jan J.B. Kuipers
NBV21, de herziene Nieuwe
Bijbelvertaling, fotonbg
Karin van den Broeke, voorzitter van het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap. foto johan van der heijden
