Is
f
€79,-
r
17
Geniet samen van een heerlijke overnachting
inclusief ontbijt bij Van der Valk
- de grootste mislukking uit Vin
cents prille carrière. Twee jaar daar
voor had hij nog grootse plannen met
dat schilderij 'van de boeren die aard
appels eten'. Maar daar was in feite
niets van terechtgekomen.
Het schilderij was eigenlijk een
project. Hij had zich voorgenomen
om eindelijk eens iets groots maken.
Van Gogh beschouwde het schilderij
als een meesterproef, een term die
stamt uit de tijd van de gilden. Om
zijn vaardigheden te bewijzen, ver
vaardigde een gezel een meesterproef
die beoordeeld werd door de andere
meesters van het gilde. Daarna werd
de gezel zelf meester en kon leerlin
gen opleiden.
Visitekaartje
De autodidact Van Gogh besefte in
maart 1885 dat hij ook zoiets moest
realiseren. De Parijse Salon, dat was
wat hij voor ogen had. Zijn broer
Theo had hem gevraagd of hij iets
zou kunnen maken voor die presti
gieuze internationale tentoonstel-
ling. Vincent ging akkoord. Het
moest een groepscompositie met
boerenthema worden, naar het leven
geschilderd. Uit de brieven aan zijn
broer Theo, destijds kunsthandelaar
in Parijs, blijkt dat Vincent grote am
bities had. Hij zou met dat nieuwe
schilderij wel even zijn visitekaartje
afgeven in de Parijse kunstwereld.
Van Gogh was daarvoor een onge
leid projectiel, type twaalf ambach
ten, dertien ongelukken. Iemand die
nogal onconventioneel te werk ging.
Maar nu nam hij zich voor om alles
degelijk aan te pakken. Hij volgde een
traditionele, academisch methode.
Op basis van voorstudies ging hij een
grote compositie construeren: een
groepsportret in een boereninterieur.
Dat motief was overigens een be
proefd genre. Verheven schilderijen
met mythologische, religieuze of his
torische onderwerpen hadden in de
tijd van Van Gogh massaal plaatsge
maakt voor verbeeldingen van het ei
gentijdse leven met boeren of arbei
ders.
Het
schilderij
van de
boeren die
aardappels
eten, is het
beste dat
ik maakte
Francois Millet was Van Goghs lich
tend voorbeeld. Zoals Millet het
harde bestaan van de boerenbevol
king had weergegeven, zo wilde Van
Gogh ook schilderen. In Nederland
had Jozef Israels de boerenmaaltijd
geïntroduceerd. Daarnaast was Van
Gogh buitengewoon gecharmeerd
van de realistische manier waarop de
Franse schilder Charles Degroux
boeren rondom een tafel had weerge
geven. Simpel, rauw, monumentaal
en met harde schaduwen.
Hij situeerde zijn nieuwe meester
werk in een Brabantse boerenwo
ning waar de familie De Groot-Van
Rooij woonde. Deze 'hut', zoals Van
Gogh het noemde, bestond uit twee
woningen onder een rieten dak. Hier
maakte hij voorstudies van bewoners
en het interieur. In de tentoonstelling
kunnen bezoekers overigens plaats
nemen in een reconstructie van de
hut. Kun je zelfje eigen aardappele
ters fotograferen.
Een echt natuurtalent was Van
Gogh niet. Het was tot dan toe ploe
teren geweest. Een enkele figuur op
het land of in een interieur, dat had
hij inmiddels aardig in de vingers.
Maar groepsportretten gingen hem
slecht af. Hij had weleens een poging
gewaagd om een groep figuren op het
land weer te geven, maar dat werd
een rare optelsom van houterige pop
petjes.
Onhandig
Ook in De aardappeleters is de com
positie onhandig. Figuren kijken
langs elkaar, het perspectief van tafel
en stoelen lijkt niet bij elkaar te ho
ren. De man achter de tafel lijkt de
vrouw rechts vragend aan te kijken,
maar waarom houdt hij dan klunge
lig zijn volle kop koffie - de damp
slaat eraf- in de hoogte?
Waar hij wel aardig in slaagde, was
bepaalde kleurtheorieën op een
overtuigende manier in zijn werk op
nemen. Zo was Van Gogh door een
boek van de Franse kunsttheoriticus
Charles Blanc geïntrigeerd geraakt
door het gebruik van complemen
taire kleuren. In De aardappeleters liet
hij gebroken tonen ontstaan door
rood en groen met elkaar te mengen.
Ook ontdekte hij nieuwe manieren
om met licht en donker om te gaan.
Al was dat in zekere zin vergeefse
moeite. In Parijs was inmiddels ie
dereen in de ban van het lichte palet
van de impressionisten. Niemand zat
te wachten op een bruin schilderij.
De aardappeleters zat vol fouten, dat
begreep Van Gogh ook wel. Maar het
ging hem om het overbrengen van
gevoel en karakter, niet om techni
sche perfectie. Daar was niet ieder
een het mee eens. Van Gogh zond het
schilderij naar zijn broer in Parijs, die
niet onder de indruk was. Zijn schil
dersvriend Anthon van Rappard
vond het een prutswerk. Einde
vriendschap.
In Frankrijk bleek niemand geïnte
resseerd, het kwam op geen enkele
tentoonstelling te hangen en ein
digde onverkocht op de schoorsteen
mantel in Theo's appartement.
DE®
SPECIAAL
VOORJOU
Er even tussenuit? Geniet samen van een hotelovernachting inclusief
uitgebreid ontbijt in één van de Van der Valk hotels in Nederland België.
Met deze voucher verblijf je voor slechts 79,- per nacht in een hotel naar
keuze. Kies bijvoorbeeld voor een heerlijk verblijf in de natuur, aan de kust
of in een sfeervolle stad.
Bestel nu op pzc.nl/valk
VAN DER VALK
PC MAANDAG 11 OKTOBER 2021
- brief Vincent
van Gogh
De aardappeleters: misser of
meesterwerk? Van Gogh Museum,
t/m 13 februari 2022.
l VOOR 2 PERS
Hotelovernachting voor 2 personen
Voucher voor 1 of 2 nachten verkrijgbaar
Inclusief ontbijt
Verblijf tussen 4 oktober 2021 en 31 maart 2022
Voucher is te verzilveren t/m 28 februari 2022
*ExcL. eventuele bijkomende kosten.
stond hier
stood here
T Aan De aardappel
eters van Van Gogh wordt
een speciale tentoon
stelling gewijd. Bezoekers
kunnen zelf ook in het
schilderij 'plaatsnemen'.
FOTO'S ANP, VAN GOGH MUSEUM
