Geliefd in
exquise
kringen
13
c Nobelprijs voor de Vrede naar strijders van het vrije woord
pathetisch. ter fn groot
pathetisch Niet dat
Twee kritische journalisten uit
Rusland en de Filipijnen
hebben dit jaar de Nobelprijs
voor de Vrede gewonnen. Het
Comité prijst hun 'moedige
strijd voor de vrijheid van
meningsuiting'.
Maria Ressa (Filipijnen) en Dmi
tri Moeratov (Rusland) krijgen de
prijs voor hun inspanningen om
de vrijheid van meningsuiting te
waarborgen, aldus het comité een
voorwaarde voor democratie en
duurzame vrede.
,,Beiden voeren een moedige
strijd voor de vrijheid van me
ningsuiting in de Filipijnen en
Rusland. Tegelijkertijd zijn ze
vertegenwoordigers van alle jour
nalisten die opkomen voor dit
ideaal in een wereld waarin de
mocratie en persvrijheid steeds
ongunstiger worden."
Ressa gebruikt de vrijheid van
meningsuiting om machtsmis-
bruik, geweld en groeiend autori
tarisme in haar geboorteland, de
Filipijnen, aan de kaak te stellen.
In 2012 was ze medeoprichter van
Rappler, een digitaal mediabedrijf
voor onderzoeksjournalistiek, dat
ze nog steeds leidt. Rappler heeft
kritisch aandacht besteed aan de
controversiële, moorddadige anti-
drugscampagne van het regime
van president Rodrigo Duterte.
De organisatie heeft gedocumen
teerd hoe sociale media worden
gebruikt om nepnieuws te ver
spreiden, tegenstanders lastig te
vallen en het publieke debat te
manipuleren.
Kritische houding
Moeratov verdedigt al tientallen
jaren de vrijheid van meningsui
ting in Rusland onder steeds
moeilijker wordende omstandig
heden. In 1993 was hij een van de
oprichters van de onafhankelijke
krant Novaja Gazeta. Sinds 1995 is
hij hoofdredacteur van de krant.
Novaja Gazeta is de meest onaf
hankelijke krant van het huidige
Rusland, met een kritische hou-
ding ten opzichte van de
macht. Sinds de start heeft Novaja
Gazeta artikelen gepubliceerd
over onderwerpen als corruptie,
politiegeweld, onwettige arresta
ties, verkiezingsfraude en 'trol-
lenfabrieken' tot het gebruik van
Russische strijdkrachten, zowel
binnen als buiten Rusland.
Iedere winnaar van een Nobel
prijs ontvangt van het comité een
gouden medaille, een diploma en
een geldprijs van bijna 1 miljoen
euro. De lijst met potentiële win
naars is geheim, maar het is niet
verboden om een voordracht we
reldkundig te maken.
Vorig jaar won het Wereldvoed
selprogramma. Dit jaar zijn in to
taal 329 kandidaten - mensen en
organisaties - voorgedragen. Be
kende gegadigden waren Greta
Thunberg, Black Lives Matter, de
Navo, de WHO, de actievoerders
in Hongkong, VN-vluchtelingen-
organisatie UNHCR, oppositiele
den Svetlana Tichanovskaja (Be
larus) en Aleksej Navalny (Rus
land) en voormalig Amerikaans
president Donald Trump.
Jaarlijks worden op 10 decem
ber de Nobelprijzen uitgereikt in
Zweden, in de Zweedse hoofdstad
Stockholm, behalve de Nobelprijs
voor de Vrede. Die wordt uitge
reikt in Oslo.
Zes medewerkers van zijn krant Novaja
Gazeta zijn sinds de oprichting in 1993
vermoord. De Russische journalist Dmitri
Moeratov droeg zijn Nobelprijs voor de Vrede
aan hen op.
Zes jaar geleden gaf Dmitri Moe-
ratov een interview aan de Ne
derlandse televisie. Wist hij,
luidde een vraag, dat een van zijn
medewerksters had gezegd dat ze
bereid was om te sterven voor
haar journalistieke idealen?
Moeratov ontplofte, sprong op
en stoof zijn kantoortje uit om de
medewerkster van onderuit de
zak te geven.
Het is Dmitri Moeratov ten
voeten uit. Hij staat onvoorwaar
delijk achter zijn mensen, maar
zij moeten zich wel verantwoor
delijk gedragen. De hoofdredac
teur weet als geen ander hoe ge
vaarlijk het is om voor zijn krant
te werken. En publiekelijk zeg
gen dat je wil sterven voor je ide
alen, dat valt bij hem niet onder
verantwoordelijk gedrag.
Niet minder dan zes medewer
kers van Novaja Gazeta, een van
de weinig overgebleven werke
lijk onafhankelijke en kritische
kranten van Rusland, zijn sinds
de oprichting in 1993 vermoord.
De bekendste van hen was jour
naliste Anna Politkovskaja, die
donderdag precies vijftien jaar
geleden werd doodgeschoten.
De hoofdredacteur van de Russi
sche krant krijgt samen met
de Filipijnse jounaliste Maria
Ressa de Nobelprijs voor de
Vrede 2021. Moeratov reageerde
kenmerkend nuchter op de toe
kenning van de Vredesnobel-
prijs, die hij opdroeg aan zijn
overleden collega's. ,,Ik stond net
ruzie te maken met een collega,
toen de telefoon ging. Ik zag een
C Veel journalisten
kregen het predikaat
'buitenlands agent':
een landverrader
buitenlands nummer en dacht
dat het spam was'', bekende hij
gisteren.
Helemaal onverwachts kwam
de prijs niet: Novaja Gazeta staat
al zes jaar op de shortlist van
het Nobelcomité. Voor het redac
tiegebouw in Moskou stroomden
gisteren cameraploegen samen.
Ook redactieleden druppelden
het immer beveiligde pand bin
nen, elkaar feliciterend.
Pavel Kanygin, een van Nova-
ja's bekendste verslaggevers die
zich onder meer uitvoerig heeft
bezig gehouden met vlucht
MH-17, staat ietwat beduusd de
verslaggevers te woord. ,,De prijs
voor Moeratov kan ons een
beetje meer vertrouwen geven in
deze donkere maanden voor de
Russische journalistiek. Een
druppel van hoop'', verzucht hij.
Kanygin doelt op de golf van
repressie die de onafhankelijke,
kritische media in Rusland het
afgelopen jaar heeft overspoeld.
Velen van hen kregen het predi-
caat 'buitenlands agent', een
oude term die staat voor landver
rader en die het een medium
vrijwel onmogelijk maakt om
verder te werken.
,,Het is moeilijk werken'', er
kent Kanygin. „Vrijwel iedere
week wordt wel er wel een straf
zaak geopend of vertrekt er ie
mand (van de oppositie, red.) uit
Rusland. Maar de Nobelprijs voor
Moeratov maakt ons blij, het is
hartverwarmend.''
Opvallend positief was de re
actie van het Kremlin. Woord
voerder Dmitri Peskov felici
teerde Moeratov en roemde hem
om zijn moed. ,,Hij werkt conse
quent volgens zijn idealen en zet
zich daarvoor in. Hij is getalen
teerd en dapper'', aldus Peskov.
Tegelijkertijd verklaarde Rus
land gisteren opnieuw negen
personen tot buitenlands agent,
onder wie de leden van het
Britse journalistencollectief
Bellingcat.
In een interview met de Russi
sche onafhankelijke nieuwssite
Meduza.io zei Moeratov dat hij
vond dat de Nobelprijs naar op
positieleider Aleksej Navalny had
moeten gaan. ,,Hij verdient de
prijs voor zijn moed. Maar hij
heeft zijn tijd nog vóór zich.''
Bij het herdenkingsplakkaat
voor Anna Politkovskaja, aan de
buitenmuur van het gebouw van
Novaja Gazeta, staan twee jonge
dames. Ze zijn blij met de 'presti
gieuze prijs voor een waardige
journalist'. ,,Ik ben trots op
hem'', zegt Anastasia Novikova
(22). ,,Ik lees Novaja graag en be
wonder hun onderzoeken en
hun journalisten. Ze zijn heel
dapper. Ze kunnen het leven van
mensen veranderen.''
Frank
Poorthuis
Nog 33 dagen
Soms loop ik naar de voorma
lige slaapkamer van mijn oud
ste dochter. Daar slaapt ze niet
meer. Al twee jaar niet. Ze woont nu
met haar vriend in een andere stad. Ik
had haar nog best thuis willen heb
ben, eerlijk gezegd. Gezellig. En dan
mijn oudste zoon van 24 ook. Heer
lijk, die gedachte. Iedereen thuis.
Maar goed, ik geloof niet dat dat reëel
is.
slingeren er nog rond. Boeken, een
sjaaltje, een gekke pet en zo'n over
dreven portrettekening die ze liet
maken in Praag. Enfin, de kamer is
ernstig ongebruikt en de kleinsten
bouwen tussen de zooi af en toe een
hut, slepen er hun knuffels naar
toe. Maar als ik door mijn oogharen
kijk is ie bijna leeg. De twee deuren
naar het piepkleine balkonnetje staan
wijd open, er
klinkt een
stukje klassiek,
iets met een
cello liefst en
Ja, het is ikzelf sta ach-
doek op een
Bijzonder schildersezel.
wankele ding
dat ik al veertig
jaar meesleep.
Een echte schildersezel. Ik heb een
blauwe schildersjas aan en ik kijk af
en toe op van dat doek naar de daken
van de stad, die ik schilder. O, en ik
ben gestopt met werken natuurlijk
en dit is mijn nieuwe hobby. Maar
niet zomaar een hobby. Ik heb groot
talent en mijn doeken zijn geliefd in
een kleine maar exquise kring van
liefhebbers. Ze brengen goed geld op.
Niet dat het me daar om te doen is,
noch om de roem. Maar prettig om te
weten is
het wel.
Ja, het is pathetisch. Bijzonder pa
thetisch. Eigenlijk niet eens dat ge
deelte van die kamer en de ezel. Dat
zou best nog eens kunnen gebeuren.
Ik vind schilderen leuk, een heel
klein beetje aanleg heb ik misschien
wel. Maar dat ik dan direct iets moet
maken dat er toe doet. Tjongejonge.
Dat vind ik zelf ook wel vermoeiend.
Want er is bijvoorbeeld nog een an
der schema, waarin naast die schil
dersezel een tafeltje staat met een
oude computer, waarop ik een boek
aan het schrijven ben. Om en om,
schrijven, schilderen, schrijven. Maar
niet zomaar een boek. Het wordt een
bijzonder boek. Geliefd in kleine
kring misschien, maar het zal niet
onopgemerkt blijven.
Pff, u merkt het wel. Ik heb nog een
lange weg te gaan.
GO ZATERDAG 9 OKTOBER 2021
Journalisten gelauwerd
Edwin van der Aa
Rotterdam/Oslo
Nobelprijswinnares Maria
Ressa uit de Filipijnen.
'Druppel van hoop' voor de
Russische journalistiek
Joost Bosman
Moskou
Hoofdredacteur Dmitri Moe
ratov. FOTO'S EPA, AP
Frank Poorthuis beschrijft hoe
het leven verandert als je stopt
met werken.
Die kamer, haar meisjesspullen
Reageren:
frankpoorthuis@dpgmedia.nl
