Ondanks hun jonge leeftijd namen ze na de ramp veel
taken op zich. Ze belegden familievergaderingen, waarin
ze vriendelijk bedankten voor alle goedbedoelde en onge
vraagde hulp. De zussen hebben van huis uit geleerd dat
ze hun eigen boontjes moeten doppen. Dus belden ze zelf
met instanties, regelden praktische zaken rond het huis,
de hypotheek en verzekeringen, en pakten de regie bij het
organiseren van een herdenkingsdienst en de uitvaart.
KORT NA DE RAMP HAALDEN ZE beiden hun rijbewijs.
Enkele maanden later gingen ze op vakantie naar Curagao
om de 'MH17-naschokken' te ontvluchten. Sandra maakte
haar studie af en woont nu samen met haar vriend.
Mirjam is getrouwd en kreeg afgelopen november een
zoon. 'Wij zeiden nooit hardop tegen elkaar: wij gaan weer
gelukkig worden, maar het kwam naar voren in hoe wij
handelden,' vertelt Mirjam in het boek. 'Zoals met die
rijbewijzen. We wilden onze levens niet op pauze zetten.'
Het boek is voor Mirjam en Sandra ook een confrontatie
met hun eigen twijfels. Is die nuchtere houding wel
'normaal' na zo'n traumatische gebeurtenis? Quaegebeur
vergezelde de zussen bij de zoektocht naar antwoorden.
Ze liepen samen door het ouderlijk huis, bladerden in
fotoboeken en bezochten het Nationaal Monument MH17
in Vijfeuizen, waar 298 bomen zijn geplant. Ze voerden
gesprekken met Jos de Keijser (bijzonder hoogleraar
complexe rouw), andere nabestaanden van MH17 en
een Amerikaanse documentairemaker die haar vader
in 1988 verloor bij de aanslag op een PanAm-toestel boven
het Schotse Lockerbie.
'Ze zijn onbevooroordeeld en niet bevreesd om hun
manier van rouwen te spiegelen aan die van anderen,'
zegt Quaegebeur. 'De les van hun verhaal is dat iedereen
op een eigen manier rouwt. Dat willen ze laten zien.'
Het boek is meer dan een verhaal over rouw, het is een
familiegeschiedenis. De zussen vertellen over gezins
vakanties in Duitsland, uitjes naar Parijs met hun moeder,
bezoeken aan beurzen met hun vader, en het door hem
bedachte spelletje 'wie-het-eerst-een-salamander-ziet-
krijgt-een-euro', waarbij hij elke keer als winnaar uit de
bus kwam.
Het Apostolisch Genootschap, waarbij hun ouders waren
aangesloten, loopt als een rode draad door het levens
verhaal. Sandra staat achter het gedachtegoed van het
kerkgenootschap, maar gaat niet meer naar diensten.
Mirjam nam afstand van - wat ze noemt - de 'sekte'.
Het heeft iets dubbels, zegt Quaegebeur. 'Ze zijn enerzijds
heel beschermd opgevoed binnen dat kerkgenootschap.
Uitgaan was niet vanzelfsprekend. Tegelijk zijn ze
opgevoed met zelfstandigheid.'
DE ZUSSEN VERTELLEN met een luchtigheid die
enerzijds bewonderenswaardig is en anderzijds vragen
oproept. Quaegebeur heeft niet de indruk dat ze zich
verstoppen voor hun verdriet. 'Anders zouden ze niet
met zo'n boek komen. De meiden hebben juist een
DE ZUSJES ONTVLUCHTEN HET MH17-
ZENUWCENTRUM BIJ HEN THUIS. ZE GAAN NAAR
EEN HOTEL, SMOKKELEN WIJN NAAR DE KAMER
EN KIJKEN THE VOICE MET MASKERTJES OP.
VOOR
ROBERT EN RC
DE GATE, VLAI
VERTREK.
HET KLEINE KISTJE VAN
ROBERT NA DE TWEEDE
IDENTIFICATIE.
22
