Gesprek over evacuatie loopt via Qatar
9
8
HULPORGANISATIES ONEENS MET KABINET OVER AANTALLEN
Zijn er nu een paar duizend of 'vele tienduizenden' Afghanen die denken recht
te hebben op asiel in Nederland? Hulporganisaties bestrijden het grote aantal dat
het kabinet noemt op basis van e-mails.
Nadat heel Afghanistan half
augustus in handen was geko
men van de taliban, evacueerde
Nederland 2500 mensen uit
hoofdstad Kaboel tijdens een
chaotische operatie. Dat was vijf
keer meer dan Nederlandse mili
tairen vooraf dachten. Toch ble
ven er mensen achter. Nederlan
ders, Afghanen die als tolk voor
Nederlandse militairen hadden
gewerkt en anderen die op enige
manier een link hebben met ons
land. Al eerder besloot de Tweede
Kamer dat tolken die gevaar lopen
door hun werk voor de Neder
landse krijgsmacht recht hebben
op asiel in ons land. Maar in au
gustus kwam daar een grotere
groep bij: Afghanen die bijvoor
beeld als kok of chauffeur voor
Nederland hadden gewerkt of
voor een Nederlandse hulporga
nisatie, mensen- en vrouwen
rechtenverdedigers en journalis
ten die Nederlandse collega's
hadden bijgestaan. Het kabinet
sputterde tegen, vreesde toen al
dat zo'n motie moeilijk uitvoer
baar zou zijn. Maar de Kamer, on
der leiding van D66-Kamerlid Sa-
lima Belhaj, dwong het af. Dat be
zorgt het kabinet nu kopzorgen.
Niemand die het met zeker
heid weet. Maandag schreef het
kabinet nog aan de Kamer dat in
een speciaal daarvoor in het leven
geroepen mailbox 26.000 e-mails
zitten, afkomstig van 18.000 af
zenders, van mensen of gezinnen
die denken onder de motie te val
len. ,,Dat is onze realiteit'', klinkt
het bij het ministerie van Buiten
landse Zaken, waar de mails bin
nenkwamen. ,,Het kunnen er
nooit zoveel zijn'', zegt een
woordvoerder van Vluchtelingen
werk, die daarover samen met
vier andere hulporganisaties een
brief aan Kamerleden schreef. Dat
Het zijn er nooit
zoveel als ministerie
zegt. Maar volledig
beeld hebben we niet
de mailbox zo vol zit, komt vol
gens de woordvoerder omdat
mensen meermaals mailden, bij
voorbeeld omdat ze geen ant
woord kregen of omdat ze aan
vullende documentatie stuurden.
Volgens de hulporganisaties gaat
het om hooguit enkele duizenden
Afghanen, en dat is inclusief hun
gezinnen. Maar zeker weten doen
zij dat ook niet; in de brief staat
dat het aantal is gebaseerd op
schattingen. ,,We hebben inder
daad geen volledig beeld", erkent
de woordvoerder. Zo schrijven de
clubs dat het aantal oud-mede
werkers van Defensie hen 'tot nu
toe onbekend' is. Die groep is mo
gelijk het grootst, omdat Neder
land met drie militaire missies
langdurig in Afghanistan was.
Nee. Pas in 2006, toen de Neder
landse militaire missie in Uruz-
gan begon, kregen de tolken een
zogeheten tolkenpas. Er zijn 273
van deze pasjes verstrekt. Maar
ook vóór 2006 was Nederland al
actief in Afghanistan en er werd
daarnaast ook gebruikgemaakt
van tolken die via een andere con
structie, bijvoorbeeld via de Navo,
bij Nederland aan de slag gingen.
Van al het overige personeel - be
veiligers, de mensen die de was
deden of kookten - werd geen re
gistratie bijgehouden. Dat maakt
het nu, jaren later, lastig te bepa
len of iemand daadwerkelijk voor
Nederland werkte. Hulporganisa
ties zeggen beter zicht te hebben
op wie er bij hen in dienst waren.
Achter de schermen wordt
er druk gewerkt. De uitvoe
ring van de motie is 'best heel in
gewikkeld', zeggen ingewijden.
Welke criteria worden er gehan
teerd om 'de grote groep' terug te
brengen tot 'werkbare propor
ties'? Wie mag wel, wie niet? Dat
is 'een politieke afweging', die
ook nog gevoelig ligt. De VVD, de
enige coalitiepartij die tegen de
motie-Belhaj heeft gestemd, zou
beducht zijn voor een te grote
stroom Afghanen naar ons land.
De andere drie coalitiepartijen,
die samen met de VVD nu ook
onderhandelen over een nieuw
kabinet, zouden ruimhartiger
willen zijn. Een andere bron zegt
dat er geen discussie is over de
vraag óf Nederland wat voor de
achterblijvers gaat doen, maar
wat er kan worden gedaan. Het
kabinet zou mogelijk deze week
nog met een brief komen waarin
zij duidelijkheid scheppen. Ach
ter de schermen bij de betrokken
ministeries klinkt ook frustratie
over de trage gang van zaken. De
motie-Belhaj gaf mensen hoop,
klinkt het, maar vervolgens bleef
het te lang stil.
Dat is de grote vraag. Afghanistan
is in handen van de taliban, die
vertrek van hun landgenoten niet
of nauwelijks toestaan. Ook is de
veiligheidssituatie belabberd. Via
vluchten naar Qatar wist een aan
tal Nederlandse evacués Kaboel
nog te verlaten en recent wist een
groep van in totaal 58 Afghanen
over land Pakistan te bereiken,
een deel van hen vloog gisteren
naar Duitsland. Die gevaarlijke
route wordt niet aangeraden,
maar als mensen ervoor kiezen
staat Buitenlandse Zaken hen 'zo
goed als mogelijk' bij.
Voor deze aanvullende evacuatie
wordt gekeken naar vijf specifieke
groepen: Nederlanders, tolken, Af-
ghanen die voor hulporganisaties
hebben gewerkt, mensenrechten
activisten en mensen die al op de
evacuatielijst stonden maar te laat
waren voor de laatste evacuatie-
vluchten.
Daarvoor worden nu criteria op-
gesteld, een 'goed juridisch kader',
zodat duidelijk is wie er wel en niet
onder vallen. Om hoeveel mensen
het gaat, is onbekend. Maar het zou
om een 'overzichtelijke' groep
gaan van zo'n 2000 mensen. Ieder
een die zich later meldt, zou vol
gens de huidige plannen dan in de
reguliere asielprocedure terecht
moeten komen. ,,We kunnen niet
tot het einde der dagen mensen
blijven evacueren'', zegt een be
trokkene.
Met de Afghanistandeal die nu
in de maak is, komt de motie-Bel-
haj op een bepaald moment te ver
vallen. Daarmee wordt gepoogd
ook de VVD, die als enige coalitie
partij tegen de motie-Belhaj
stemde, akkoord te laten gaan. De
liberalen vrezen dat te veel Afgha-
nen naar Nederland willen komen.
Voor de evacuatie is Nederland
afhankelijk van de taliban, die in
het land aan de macht zijn. Voor
zover bekend heeft een Neder
landse ambtelijke delegatie begin
september één keer contact gehad
met een gezant van de taliban. Dat
'verkennende gesprek' had plaats
in Qatar, een land dat wel diploma
tieke banden heeft met de taliban.
Nederland heeft die niet, maar on
derhoudt goede banden met Qatar.
Ook wordt voor alternatieve eva
cuatieroutes gekeken naar andere
landen in de regio, zoals Pakistan.
- Hanneke Keultjes
Het kan verkeren. Britse
gezanten bezoeken
taliban-leiders in Ka
boel. Vertegenwoordi
gers van het land dat
hen 20 jaar heeft bevochten, zitten
aan tafel met de strijdgroep die zij
niet op de knieën kregen. Net als
veel andere landen zal Groot-Brit-
tannië niet snel officiële banden
aanknopen met de taliban maar zij
willen wel weten welk vlees zij in
de kuip hebben. Of de moslimfun
damentalisten die Afghanistan
ook al tussen 1996 en 2001 be
stuurden, net zo extremistisch zijn
in hun beleid als toen. Met de
strenge islamitische wetgeving, de
sharia, in de hand legden zij de
zweep over iedereen die zich niet
hield aan hun gedachtegoed. Zal
dat na hun machtsgreep afgelopen
zomer weer zo zijn?
Voor een antwoord daarop is de
behandeling van de Hazara's in
VRIJDAG 8 OKTOBER 2021 GO
Duizenden of tienduizenden?
Niemand weet hoeveel
Afghanen asiel willen
Hanneke Keultjes
Den Haag
IWat is het probleem?
2 Hoeveel vallen er onder de
motie-Belhaj?
- Vluchtelingenwerk
3 Is dan niet bijgehouden
wie wanneer voor Neder
land werkte?
4 Wat gebeurt er nu?
5 Als duidelijk is wie er naar
Nederland mogen, hoe ko
men zij Afghanistan uit?
DEN HAAG
Sinds het einde van de evacua
tiemissie op 26 augustus weten
slechts mondjesmaat mensen
uit Afghanistan te vertrekken.
Nu bekijkt het kabinet of het
toch mogelijk is een groep Ne
derlanders en Afghanen uit het
land te krijgen.
Evacuatie door Nederlandse
militairen in Kaboel. foto defensie
