Een dagelijlcs doel kan al veel doen Eenzaamheid gaat niet alleen over gebrek aan sociale contacten. Joan van Baarle (75), politicoloog en oud-leidinggevende in de asiel- en vrouwenopvang, ontdekte dat er drie soorten zijn, ieder met hun eigen oplossingen. 26 Emotionele eenzaamheid Sociale eenzaamheid Deel je verdriet en vraag naar het gemis van anderen Deze vorm van eenzaamheid doet zich voor bij een groot verlies, bijvoorbeeld van een partner, kind, ouder of hartsvriend. Of als je te horen krijgt dat je ongeneeslijk ziek bent. ,,Dat geeft het gevoel dat niemand begrijpt wat je doormaakt. Je staat er alleen voor en dat maakt eenzaam.'' Van Baarle verloor een dochter op jonge leeftijd, omdat zij van wege een ondraaglijke vorm van oorsuizen koos voor euthanasie. ,,Een kind is niet ver vangbaar en dat verlies blijft altijd; de pijn komt en gaat. De eenzaamheid zit niet al leen in het gemis, maar ook in het feit dat de omgeving er na een bepaalde tijd niet meer naar vraagt.'' Vrienden en familie kunnen deze vorm van eenzaamheid verlichten door wel naar iemands gevoel en gemis te blijven infor meren. ,,Mensen vinden dat vaak moeilijk, omdat ze het idee hebben dat ze met een oplossing moeten komen. Of ze denken dat ze het er beter niet over kunnen hebben om de ander geen pijn te doen. Dat is een mis vatting. Je verdriet kunnen delen maakt minder eenzaam. Een luisterend oor bieden helpt, net als iemand even knuffelen.'' Andersom ervaren deze eenzamen een taboe om erover te praten. ,,We moeten leren dat het normaal is om over gevoelens van eenzaamheid te praten en zo nu en dan te huilen. Dat mag. Laat het verdriet er zijn, of dat nou twee of tien jaar duurt.'' Existentiële eenzaamheid Vind een dagelijks doel (en weet dat je nooit te oud bent voor therapie) Bij deze vorm van eenzaamheid heb je het gevoel dat je nergens bij hoort, je geen nut meer hebt voor je omgeving of de maat schappij ofje voelt je afgewezen. Dat kan een vicieuze cirkel worden, omdat iemand zich dan niet meer kwetsbaar durft op te stellen, wat vervolgens weer echte verbin ding in de weg staat. „Contacten hebben of je bij iemand op je gemak voelen is iets anders dan je daadwerkelijk met iemand verbinden. Existentiële eenzaamheid ont staat onder meer als iemand moeite heeft zich op een diepgaander niveau open te stellen voor een ander.'' Vaak is deze vorm van eenzaamheid een gevolg van trauma's. Steeds als zich een situatie voordoet die daaraan herinnert en aan die innerlijke overtuiging raakt, roept dat opnieuw die eenzaamheid op. Zo werd Van Baarle afgewezen door haar familie en omgeving toen ze op jonge leeftijd onge- 'Emotionele eenzaamheid zit niet alleen in het gemis maar ook in het feit dat niemand er nog naar vraagt' huwd zwanger raakte. ,,Daar werd schande van gesproken - ik was een slecht mens. Op latere momenten waarbij afwijzing een rol speelde, dacht ik: zie je wel, ik deug niet.'' Je bent nooit te oud om met hulp van een psycholoog of therapeut dit patroon te doorbreken, weet Van Baarle uit eigen erva ring. ,,Het heeft mij geholpen tot het inzicht te komen wat de triggers zijn, waardoor ik mijn reactie daarop kon veranderen.'' Wie zich nutteloos voelt, kan volgens Van Baarle baat hebben bij een dagelijks doel, hoe klein ook. Blijven werken of je op een andere manier nuttig maken, is heel effec tief. ,,Bij ons worden ouderen gezien als kwetsbare mensen die beschermd moeten worden. Maar de meesten zijn als ze met pensioen gaan nog heel krachtig en ener giek. Had je vroeger gemiddeld nog een jaar of 10 te leven na je pensioen, nu is dat bijna 25 jaar. Laat mensen langer doorwerken als ze dat willen, laat ze meedoen en betrek ze bij de vraag wat er moet gebeuren om een- zaamheid tegen te gaan in plaats van de overheid dat te laten bepalen.'' Bouw een netwerk op maar temper de verwachtingen Dit is de bekendste vorm van eenzaamheid en de enige vorm waar overheid en instan ties zich op richten, stelt Van Baarle. ,,Van sociale eenzaamheid is sprake als iemand weinig sociale contacten heeft of weinig be vrediging haalt uit zijn sociale relaties. Dat kan ontstaan doordat iemand weinig fut heeft om eropuit te gaan en daardoor min der mensen ontmoet, maar bijvoorbeeld ook doordat iemand niet makkelijk op ie mand afstapt en het eerste contact legt.'' Voor deze categorie kan het behulpzaam zijn als instanties motiveren om deel te ne men aan activiteiten zoals een schildercur sus, eetclub of bingomiddag, zodat iemand meer kennissen krijgt. Maar voorkomen is beter dan genezen. Van Baarle zegt dat je zelf al tijdig kunt beginnen een groot net werk om je heen op te bouwen, ofop tijd te kiezen voor een andere woonvorm dan al leen wonen. Stel je verwachtingen van sociale contac ten bij, dat voorkomt teleurstellingen. ,,Als je iemand hebt leren kennen met wie je zo nu en dan een kopje koffie drinkt, hoop dan niet meteen dat het een boezemvriend wordt met wie je elke week iets gaat onder nemen. Accepteer een contact voor wat het is.'' En blijf in beweging. ,,Door meer te be wegen houd je je hersenen actief en dat voorkomt dat je je gaat terugtrekken.'' ZATERDAG 2 OKTOBER 2021 GO Wat kun je je eenzaam bent? VIVIAN DE GIER - JOAN VAN BAARLE Joan van Baarle: ,,Blijf in beweging en trek je niet terug". foto: frank jansen Hunkeren naar verbinding. Een andere kijk op eenzaamheid is verschenen bij De Vrije Uitge vers (€20,99). Tot en met 7 oktober is het de Week tegen Eenzaamheid. doen als

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2021 | | pagina 74