Tesla doorgelicht
Wat zegt de wetenschap
Hoe zijn computers in staat
om ons anders te laten denken?
-i' Eureka! Naaldangst te lijf met spel
19
AI is een
weerspiegeling
van de
maatschappij
Universiteit
van Nederland
rect aan de klanten. Doug Field
coördineerde de succesvolle lance
ring van Model 3. Tekenend voor
de agressieve bestuursstijl van
Musk is dat alle drie kopstukken al
weg zijn bij Tesla, na soms hoog
oplopende meningsverschillen.
Met een half miljoen auto's vo
rig jaar heeft Tesla nog geen pro
cent van de wereldmarkt in han
den. Voor de inkomsten is het be
drijf erg afhankelijk van de ver
koop van emissierechten aan auto
fabrikanten en de betalingen van
klanten voor een 'autonoom-rij-
den-pakket' (10.000 dollar).
Fondswerving
Op het gebied van fondswerving
geldt Musk als een genie. Als geen
ander weet hij een visie te ver
markten, baanbrekende technolo
gie aan de man te brengen voordat
die er daadwerkelijk is. Tesla biedt
nu vier modellen aan, maar om zijn
enorme marktwaarde te behouden
(ruim 600 miljard dollar) kan het
daar niet bij blijven. De concurren
tie timmert hard aan de weg en ook
mooie beloften verbleken. Musk
beloofde in 2016 al een zelfrijdende
auto, een pick-up-truck en een
nieuwe Roadster. Niet een ervan
nadert het moment van productie.
Tim Higgins sprak met honder
den mensen voor Power Play maar
de belangrijkste ontbreekt. ,,Elon
Musk heeft meermaals de gele
genheid gekregen om commentaar
te leveren op de verhalen, feiten en
karakteriseringen in het boek.
Zonder op specifieke onjuistheden
te wijzen zei hij simpelweg: 'Het
meeste, maar niet alles, van wat je
in dit boek leest is onzin'.
Terwijl hij zijn jas
terzijde gooit, wordt
Elon Musk toege
juicht tijdens de pre
sentatie van de Mo
del 3 in Shanghai.
Power Play, Tesla,
Elon Musk en de gok
van de eeuw.
Uitgave: Unieboek/
Het Spectrum.
Prijs: 24,99 euro.
E-book 12,99 euro.
Kunstmatige intelligentie levert ons slimme computers die zelf conclusies kunnen trekken. Dat
kan leiden tot ongewenste uitkomsten, maar soms kunnen die onze manier van denken positief veranderen.
SHANE BERGVIK
Een van de grootste problemen
van slimme computers is dat, zo
dra we ze volstoppen met data en
onze eigen perspectieven, ze ook
onze menselijke discriminerende
trekjes kunnen overnemen. Maar
dezelfde computers kunnen ons
volgens neuro-informaticus Sen-
nay Ghebreab (Universiteit van
Amsterdam) juist ook van het
hokjesdenken bevrijden.
AI, afgeleid van artificial intelli
gence (kunstmatige intelligentie),
is de technologie die ervoor zorgt
dat computers zo slim zijn. Door
een computer grote hoeveelheden
informatie te voeden, kan die met
behulp van AI patronen herken
nen en zelf tot conclusies komen.
We hebben ook gemerkt welke ge
varen hierachter schuilgaan. Een
computer kan mensen met een
dubbele nationaliteit bijvoorbeeld
als fraudeur bestempelen, zonder
dat dat echt klopt. Computers
kunnen menselijke trekjes zoals
etnisch profileren en andere vor
men van discriminatie overne
men. Dat is volgens Ghebreab niet
de schuld van de computer, maar
die van ons. ,,AI is op dit moment
niets meer dan een weerspiegeling
van onze maatschappij. Wij voe
den computers met data, met onze
perspectieven en eigen ideeën. Op
basis daarvan trekt de computer
zijn conclusies Het kan ook an
dersom. AI kan ons juist ook op
een nieuwe, andere manier naar
de wereld laten kijken."
Aan de menselijke hersencapa-
citeit zitten grenzen. ,,Het is voor
ons onmogelijk om alle informatie
om ons heen te verwerken. Onze
hersenen herkennen daarom pa
tronen in de dingen die we waar
nemen en die patronen reduceren
we tot concepten en categorieën,
zoals man/vrouw, of wit/zwart.
Dit gebeurt in de neocortex, de
derde en buitenste laag van ons
brein. Computers kunnen meer
informatie verwerken dan de her
senen en de wereld dus ook op
meer manieren waarnemen dan
de mens. Deze vorm van AI noemt
Ghebreab ook wel een 'exocortex'.
,,Je kunt de exocortex zien als een
verlengstuk van je brein dat de
wereld op een andere manier
waarneemt, nieuwe patronen her
kent en categorieën ontdekt. Cate
gorieën waar jij misschien zelf
nooit eerder aan gedacht hebt, of
aan had kunnen denken omdat
jouw waarnemingsvermogen dat
niet mogelijk maakte."
Zo kan een computer met be
hulp van warmtebeelden zien of
iemand bezorgd is, of schaamte of
jaloezie voelt. De wangen, voor
hoofd en mond van iemand die
zich schuldig voelt zijn bijvoor
beeld een halve graad warmer dan
die van iemand die zich schaamt.
Koude armen en benen wijzen
juist op negatieve emoties, zoals
verdrietig en depressieve gevoe
lens. Een computer kan op deze
manier zelfs subtiele nieuwe emo
ties ontdekken die wij als mens
aan de buitenkant niet kunnen
zien of waarvan we niet eens wis
ten dat ze bestonden.
Kijk op de site bij
/wetenschap
Wetenschappers
vertellen over hun
eurekamoment. Dit
keer Elisabeth Huis
in 't Veld (36),
universitair docent
van de Tilburg
University en
onderzoeker bij
Sanquin.
,,Meer dan 30 procent van
de Nederlanders heeft last
van angst voor naalden en
dat kan vergaande gevol
gen hebben. Vrouwen
kunnen geen IVF doen,
mensen staken hun be
handeling omdat ze geen
medicijn kunnen ontvan
gen of je loopt ongevacci
neerd rond. Mijn grootste
moment van inzicht
kreeg ik toen ik aan het
werk ging bij Sanquin, de
organisatie waar je bloed
kan doneren. Aldaar
kwam ik erachter dat her
senen heel sterk reageren
op het zien van naalden
en dat je daar totaal geen
controle over hebt. De
eerste dagen liep ik mee
op een afnamecentrum en
maakte ik een praatje met
een donor. De voorberei
ding voor de bloedafname
startte en een seconde la
ter werd zij bleek, ging
zweten en viel zij flauw.
Ik hoorde later dat dit vrij
wel dagelijks gebeurt en
de neurowetenschapper
in mij riep dat het om
'iets' in de hersenen
moest gaan. Dat klopte.
Als je aan naalden denkt
of ze ziet dan worden
twee hersengebieden ge
activeerd die regelen hoe
je lichaam moet reageren.
Het feit dat je hersenen en
je lichaam zo heftig reage
ren op naalden en bloed is
heel raar. Ik kwam erach
ter dat daar niks aan te
doen is omdat het om pro-
cessen in het autonome
zenuwstelsel gaat waar je
geen invloed op hebt. De
reactie neemt je totaal
over. Ik was gefascineerd
dat niemand eerder door
had dat de naaldangst een
emotionele neurologische
reactie is en besloot dit in
zicht om te zetten in iets
praktisch. Daarom heb
ben we AINAR, Artificial
Intelligence for Needle
Anxiety Reduction, ont
wikkeld. Het is een spel
dat signalen van angst in
je gezicht kan meten en
die vervolgens aan jou laat
zien. Zo ontdek je wat er
in je hoofd en lichaam ge
beurt en kun je leren je
angst te verminderen.''
- Jim Jansen
Wetenschap wordt gemaakt in samenwerking met NewSCïentiSt en met U
GO ZATERDAG 2 OKTOBER 2021
FOTO GETTY IMAGES
