Onder politici
Keijzer botste met Haagse code:
er is een grens aan eigen mening
4Partijen zijn
beducht
vooreen
splijtzwam
17
'Producenten
laten proefballon
los om te kijken
hoe het publiek
reageert'
Politiek verslaggever Hans van Soest schrijft elke week over wat er speelt in Den Haag.
Deze week: de Haagse code tegen ongehoorzaamheid.
bWU
mufl
lÉfcM
IIMHl
pssüsfc
mm
mm
raBfli
w
8
erwijl alle aandacht
deze week uitging naar
een naderende apothe
ose in de formatie, zei
Partij voor de Die-
ren-leider Esther Ouwehand iets
radicaals bij Opi: „Burgerlijke on
gehoorzaamheid is gezond.'' Dat
zei ze ter verdediging van een ve
ganistisch restaurant dat weigert
zich aan de coronaregels te hou
den. Een restaurant dat overigens
eigendom is van een partijgenoot.
Toejuichen dat burgers de wet
overtreden, dat deed Forum voor
Democratie-voorman Thierry
Baudet ook toen hij zijn achterban
opriep de maximumsnelheid te
overtreden. Dat is ieders 'burger
plicht', vindt hij. Maar waar oproe
pen tot 'burgerlijke ongehoor
zaamheid' blijkbaar normaal is in
Den Haag, is het nog steeds not
done 'politiek ongehoorzaam' te
zijn. Dat merkte CDA-staatssecre-
taris Mona Keijzer toen ze op
staande voet werd ontslagen na
een interview waarin ze zei
moeite te hebben met het corona-
beleid van het kabinet.
Ontslagen worden uit een kabi
net, dat was niet meer gebeurd
sinds D66-staatssecretaris Jan
Glastra van Loon (Justitie) in 1975
door zijn collega's werd gedwon
gen op te stappen nadat hij in in
terviews kritiek had geuit op de
ambtelijke leiding van zijn minis
terie. Toen leidde dat nog bijna tot
een kabinetscrisis, nu was het ont
slag van Keijzer met een paar tele
foontjes beklonken.
Premier Mark Rutte maakte dui
delijk dat als een bewindspersoon
iets afwijkends zegt, dat niet per se
een probleem hoeft te zijn: ,,Het is
echt niet zo dat het allemaal koe
koek-één-zang moet zijn.'' Maar
bij een kabinetsbesluit dat tot veel
weerstand leidt in de samenleving
en ook nog eens de ongelukkige ti
ming van Keijzers interview op de
dag dat de regel inging, was 'on
dermijnend', zei Rutte.
Daar bleef het niet bij. Een dag
later werd na overleg met de
CDA-fractie besloten dat Keijzer
niet kon terugkeren in de Kamer.
Veelzeggend: geen CDA-Kamerlid
wil er met naam en toenaam iets
over zeggen. Maar meerdere
CDA'ers maken duidelijk dat
Keijzer 'de code' doorbrak. Haar
opvatting over het coronabeleid
wijkt af van het fractiestandpunt
en de rest van de Kamerleden was
duidelijk dat zij zich er niet naar
zou voegen. ,,In onze fractie zitten
meer Kamerleden die moeite heb
ben met het beleid'', zegt een
CDA'er. ,,Of omdat ze het te streng
vinden ofjuist niet streng genoeg.
Maar de afspraak is dat je samen
tot een besluit komt en dat ook sa
men verdedigt.''
Wie uit ervaring kan vertellen
hoe 'de code' werkt, is voormalig
CDA-Kamerlid Rendert Algra. In
2003 stemde hij zeer tegen de zin
van zijn partij als enige voor een
motie van de oppositie om asiel
zoekers na vijfjaar een verblijfs
vergunning te geven. Uit 'persoon
lijk rechtvaardigheidsgevoel', zei
hij in zijn stemverklaring.
CDA-premier Jan Peter Balke
nende keek hem woedend aan
vanuit het ministersvak in de ver
gaderzaal. Later zou Algra nog een
keer afwijkend stemmen over or
gaandonatie. Hij werd beloond
met een onverkiesbare plek 54 bij
de eerstvolgende verkiezingen.
door de rest van de fractie met de
nek aangekeken. ,,Jan met de Pet
begrijpt best dat als er tien men
sen in een fractie zitten die niet
alle tien over alle onderwerpen
precies hetzelfde denken'', vertelt
hij. „Alleen partijen denken an
ders. Die denken: als we niet met
één mond spreken, lijkt het alsof
we ruzie hebben. En kiezers hou
den niet van ruzie.''
Dat is ook wat Algra te horen
kreeg toen hij aankondigde anders
te willen stemmen. Hij noemt dat
het 'campagne-argument'. ,,Ik
kreeg te horen dat de kiezers dat
niet zouden begrijpen en het de
partij zetels zou kosten. In ge
meenteraden gebeurt het voort
durend dat fracties niet eensge
zind stemmen, in Provinciale Sta
ten ook. Maar in de landelijke poli
tiek is het not done. Dat komt om
dat Den Haag altijd in de verkie
zingsstand staat. Partijen zijn
voortdurend beducht voor splijt
zwammen.'' Dat is overigens niet
alleen bij het CDA zo, maar bij
alle partijen. Ook bij partijen
die roepen dat burgerlijke
ongehoorzaamheid een
deugd is. Zo brak de Partij
voor de Dieren met Femke
Merel van Kooten omdat ze
naar eigen zeggen niet kon
zeggen wat ze wilde.
Het is op zijn
minst dubbelhar
tig: stimuleren dat
burgers de wet
overtreden, maar 0
wee als een geko
zen collega het
waagt de fractiedisci
pline te doorbreken.
fessor verder, „steeds meer zwarte
mensen hoor ik juist zeggen: Bond
van kleur laten veranderen, is niet
de oplossing. Het is nu eenmaal
een witte man, dat moet je maar
zo laten. Je kan dan beter een heel
nieuwe filmheld, gespeeld door
iemand van kleur, introduceren."
Volgens Hassler-Forest is logica
wel van belang. ,,Bond werd nooit
ouder, hij werd na zoveel jaar ge
woon ineens vervangen door een
jongere acteur. En qua verhaal
werd net gedaan alsof eerdere
Bondfilms nooit hebben bestaan.
Je begint gewoon weer opnieuw.
Ik vraag me af of dat nog wel kan.
Die medialogica werkt niet meer
in het tijdperk van Marvel-super
heldenfilms. Die maken allemaal
onderdeel uit van één universum
met één doorlopende verhaallijn.
Neem Thor. In de nieuwe film
stopt het personage met het Thor-
zijn en zijn vriendin gespeeld
door Natalie Portman neemt de
fakkel van hem over."
„Nogmaals, eerst worden de re
acties op déze Bondfilm gepeild.
Hoe bevalt een vrouwelijke
00-agente? In de sciencefictionse-
rie Dr. Who werd de titelrol ineens
gespeeld door een dame en
dat werd redelijk posi
tief ontvangen.
Maar toen de
Ghostbusters in
een nieuwe
film (uit 2016)
door vrouwen
werden ge
speeld, waren
de fans woe
dend. Bond blijft
hoe dan ook be
staan. Of het meteen
een zwarte, lesbische vrouw
moet zijn, weet ik niet."
Lashana Lynch als Nomi
in No Time to Die is dus
zo'n 'klein stapje'. „Gewel
dig dat de producenten het
Bondconcept naar de toe
komst duwen en een jonge,
zwarte vrouw introduceren in
dit universum. Het is het soort ci
nema dat we nu moeten zien", al
dus de Jamaicaans-Britse actrice.
,,Ik verheug me wel steeds meer
op het moment dat we deze dis
cussie niet eens meer hoeven te
voeren. Dat zulke keuzes vanzelf
sprekend zijn. Maar dat ik nu on
derdeel mag zijn van dit debat,
vind ik een eer.''
GO ZATERDAG 2 OKTOBER 2021
vrouw?
iïAï
i
BH
nMfiWS&s*
•■El'
'iöI -■ c ~:.i
mge
1™
sa»
FOTO HH ROBIN UTRECHT
Maar voor die tijd werd Algra al
Boven: Lashana
Lynch vindt het een
eer dat ze onderdeel
van het debat mag
zijn.
Idris Elba wordt vaak
genoemd als de
nieuwe Bond.