is forse uitdaging Wat zegt de wetenschap
Kan een koude douche helpen
van overtollig vet af te komen?
Eureka! Kijk naar de complete puzzel
Van twee
minuten koud
afdouchen ga je
waarschijnlijk
niet afvallen
19
1.600.000
Universiteit
van Nederland
yllLil!
aankomst hebben technici 55 da
gen de tijd om de lancering die nu
is voorzien op 18 december, voor te
bereiden. De eerste maand zullen
alle elektrische systemen worden
getest om er zeker van te zijn dat
zij na de reis goed functioneren.
Daarna worden de tanks van de
besturingsraketten van de James
Webb - nodig om haar in de juiste
baan te houde - gevuld met onder
meer hydrazine. De rest van de
tijd is nodig om de telescoop op de
Ariane 5 te plaatsen, de raket die
haar vanaf Kourou in de ruimte zal
brengen. Ook dat is een gebeurte
nis met gevaar. Daarbij wordt 2000
ton explosieve brandstof gebruikt.
Het meest cruciale moment komt
als de James Webb op 1,6 miljoen
kilometer afstand in een baan om
de aarde is gekomen en zichzelf
met honderden kleine manoeu
vres in werking stelt. Als er dan
iets fout gaat, kan er niet meer
worden ingegrepen. Bij de Hubble
kon dat wel, de telescoop werd een
paar keer door astronauten gerepa
reerd en geupdated. Bij de James
Webb kan dat niet en dan is alle
moeite helemaal voor niets ge
weest.
Wetenschap wordt gemaakt in samenwerking met NCWSCÏGiltiSt en met U
De James Webb in
aanbouw op Nasa's
Goddard Space
Flight Center in
Greenbelt, Mary
land.
Als je lichaamskachel te veel afkoelt, slurpt je bruine vet witte vetdeeltjes uit het bloed. Door flink af te koelen,
zou je dus veel vet verbranden en daardoor kunnen afvallen. Werkt het echt?
MERLE RUIJGROK
Stel je voor: je stapt een week lang
iedere ochtend onder de koude
douche en bent hierna een halve
kilo lichter. Voor veel mensen
klinkt dat als muziek in de oren.
Maar is dat mogelijk? Kun je van
kou afvallen?
Dr. Mariëtte Boon, arts-onder
zoeker in het Leids Universitair
Medisch Centrum, vertelt dat ons
lichaam is uitgerust met goede
systemen om ons warm te hou
den. Je hebt bijvoorbeeld vast wel-
eens meegemaakt dat je gaat klap
pertanden en rillen als je het koud
hebt. ,,Door die spierbewegingen
komt er warmte vrij'', legt Boon
uit.
De warmte in je lijf wordt daar
naast op een slimme manier ver
spreid: ,,Als je in de kou staat, trek
ken de bloedvaten in je armen en
benen samen. Slim, want het
warme bloed blijft dan dichter bij
je organen. Maar er gebeurt nog
iets in je lichaam als je het koud
hebt", aldus Boon. Ze vertelt dat je
grofweg twee verschillende soor
ten vet in je lichaam hebt. ,,Het
witte vet zorgt voor het opslaan
van energie.'' Dit is ook het type
vet dat ongezond kan zijn, want
als je er te veel van hebt, hoopt het
zich op tussen je organen en op je
buik en billen. Daarom zijn veel
mensen dit type vet liever kwijt
dan rijk. ,,Het bruine vet werkt an
ders'', aldus Boon. ,,Gek genoeg
verbrandt bruin vet juist vetten. Je
zou het kunnen zien als een li
chaamseigen warmtekachel. We
beschouwen dat bruine vet dan
ook als ons goede vet.
,,In de cellen van het bruine vet
,,Ik ben psychologie gaan
doen, omdat ik mensen
interessante wezens vind.
Hoe zitten ze echt in el
kaar, vraag ik me vaak af.
Wat mij specifiek geboeid
heeft, is wat er gebeurt als
je ziek wordt en hoe dat
van invloed is op je ge
voel; wat is medisch, wat
is psychologisch en hoe
beïnvloeden ze elkaar? Als
je de diagnose kanker
krijgt, dan schrik je
enorm. 'Ga ik hieraan
dood?' is een veel voorko
mende vraag en de behan
delingen zijn natuurlijk
vreselijk zwaar. Mensen
hebben daarna vaak last
van angst dat de kanker
weer terugkomt. Tot een
bepaalde hoogte is dat ge-
zond en het is goed dat
mensen alert blijven.
Maar de angst mag niet
het leven gaan beheersen,
zoals dwangmatig chec
ken op bobbels en vlek
ken. Sommige mensen
draaien hierin vast. Wij
onderzoeken wat voor
hulp zij nodig hebben. In
mijn praktijk en uit on
derzoek is gebleken dat
mensen die kanker heb
ben gehad, vaak kampen
met deze angsten. Vervol
gens blijkt dat juist deze
groep weinig bereid is
mee te doen aan een on
derzoek dat zich richt op
die angst. Hoe kan dat?
Mijn inzicht is dat men
sen heel veel veerkracht
hebben en met angst al-
leen heel goed om kun
nen gaan. Maar soms raakt
kanker mensen op heel
veel levensgebieden tege
lijk, zoals relatie, werk,
sport of je manier om met
problemen om te gaan.
Terwijl onderzoek
meestal gaat over slechts
een probleem tegelijk.
Met direct gevolg dat er
een enorme kloof gaapt
tussen onderzoek en
praktijk. In onderzoek
kun je stap voor stap
steeds een klein deel van
de puzzel leggen, in de
praktijk moet je overzicht
houden over het grote ge
heel van de puzzel, ofwel
het hele verhaal van de
mens die vastgelopen is.''
- Jim Jansen
Op 1,6 miljoen kilome
ter van de aarde zal
de James Webb zich
zelf in werking stellen.
worden speciale energiefabriekjes
aangezet, die noemen we de mi-
tochondriën. Die mitochondriën
verbranden kleine vetdruppeltjes
en zetten deze om in warmte."
Maar: op een gegeven moment is
de voorraad leeg. Boon: ,,Dan ge
beurt er iets heel slims. Het bruine
vet haalt dan vetten op uit het
bloed. Die vetten dwalen daar niet
zomaar rond, maar zijn afkomstig
van het witte vet. Het bruine vet
slurpt dan als het ware de vetten
Wetenschappers
vertellen over hun
eurekamoment. Dit
keer Marije van der
Lee (48), bijzonder
hoogleraar medische
en klinische
psychologie bij
Tilburg University.
waar je juist vanaf wilt op." Je kunt
volgens Boon je bruine vet active
ren door regelmatig de kou op te
zoeken. ,,In hoeverre een koude
douche je bruine vet aanzet is nog
niet wetenschappelijk onderzocht.
Het is wel aannemelijk, aangezien
kou een heel snel en sterk effect op
bruin vet heeft."
Als je hoopt om vanavond onder
de douche even wat kilo's te ver
liezen, dan heeft Boon slecht
nieuws voor je. ,,Van twee minu
ten koud afdouchen ga je waar
schijnlijk niet afvallen. Beter kan
je langdurig de kou opzoeken,
door bijvoorbeeld regelmatig je
thermostaat omlaag te zetten. Je
moet bruin vet dus niet zien als dé
heilige graal, maar het is wel zo dat
alle beetjes helpen als het gaat om
je (slechte) vet te verminderen."
Kijk op de site bij
/wetenschap
GO ZATERDAG 25 SEPTEMBER 2021
FOTO GETTY IMAGES ISTOCKPHOTO
