bewonersavond
15
'Wat denk je dat
mijn vrouw zegt
als ik eventjes zes
avonden ga
participeren?'
schillende achtergronden, open
met elkaar in gesprek."
Het Friese burgerforum heeft
uiteindelijk geen nieuwe maatre
gelen bedacht, maar wel zes uit
gangspunten waaraan nieuwe
maatregelen moeten voldoen. En
die hebben concrete gevolgen. Zo
heeft het uitgangspunt 'Heb oog
voor rechtvaardigheid en een eer
lijke verdeling' ertoe geleid dat bij
nieuwe projecten, of het nu wind
molens zijn of zonneparken, de
mienskip - de lokale gemeenschap
- voor 25 procent meedeelt in de
opbrengst. Van Keulen kijkt er te
vreden op terug. En hij raadt het
van harte aan: ,,Mensen worden
niet kwaad als ze hun zin niet krij
gen. Mensen worden kwaad als ze
besluiten krijgen opgelegd waarbij
ze niet betrokken zijn geweest."
Deelname kost tijd
In Foodvalley, het gebied rond de
universiteit Wageningen, is in
middels ook een burgerforum af
gerond. Net als in Friesland met
een internet raadpleging vooraf.
En ook met als onderwerp de
energievoorziening.
Niek Mouter was er als weten
schapper van de Technische Uni
versiteit Delft nauw bij betrokken.
En meedenken met de beleidsma
kers, hij zou het zelf ook best wil
len, verzucht hij. ,,Maar wij heb
ben thuis twee jonge kinderen.
Wat denk je dat mijn vrouw zou
zeggen als ik eens eventjes zes
avonden ga participeren? Ben je
helemaal gek geworden!"
Dat zal best voor meer Neder
landers gelden, denkt Mouter.
Want een burgerforum is dan wel
een heel nieuwe vorm van in
spraak, deelname kost wel ouder
wets veel tijd. Vrije avonden en za
terdagen waarop je als actieve bur
ger ook andere dingen kunt doen.
De commissie-Brenninkmeijer
signaleerde dat slechts 2 tot 5 pro
cent van de mensen die aanvanke
lijk worden ingeloot voor een bur
gerforum, daadwerkelijk deel
neemt. Je kunt nu eenmaal niet te
gen je baas zeggen dat je morgen
niet komt werken omdat je van
avond een burgerforum hebt. Voor
de bestede tijd krijgen deelnemers
overigens wel een vergoeding.
Maar de vraag is niet hoe be
stuurders nóg iets organiseren
voor 'mensen die graag met an
dere mensen praten, of zichzelf
graag horen praten', zegt Niek
Mouter. De vraag is: Wat doe je
voor die grote groep betrokken
burgers die wel graag wil deelne
men, maar niet de tijd heeft? Die
het wél interessant vinden om
zich een half uurtje in de dilem-
ma's van de wethouder te kunnen
verplaatsen, maar niet 'eindeloos
wil discussiëren met de buur
man'?
En dat zijn heus niet allemaal
drukke dertigers met kinderen,
zoals hij zelf. Denk ook eens aan
lager opgeleiden, zegt Mouter.
,,De academicus redt zich wel in
zo'n burgerberaad, maar niet ie
dereen komt zo makkelijk uit zijn
woorden. Veel mensen vinden het
eng om voor een groep te spreken,
helemaal als er van die hoogge
leerde medeburgers bij zijn. En
misschien wil je wel helemaal
niet dat anderen weten wat jij er
eigenlijk van vindt."
Hij zou geen techneut zijn als
hij daar niet iets op had bedacht.
Zijn team organiseerde zowel in
Friesland als in Foodvalley de in-
ternetraadpleging die aan het ei
genlijke burgerberaad voorafging.
En die heeft het team sindsdien
geperfectioneerd. Burgers krijgen
de dilemma's én het budget van
de gemeente voorgelegd. ,,Dus als
je alle plannen zou uitvoeren kost
dat 400 miljoen euro, maar je hebt
maar 100 miljoen. Je zit virtueel
echt even op de stoel van de wet
houder, gedeputeerde of minister.
Met al diens hoofdpijn dossiers."
Zo 'doorleeft' de burger de vraag
stukken waar de bestuurder voor
staat. Op zijn beurt krijgt de be
stuurder inzicht in de waarden,
zorgen én keuzes van burgers.
Mouter: ,,De raadplegingen die
wij doen houden het midden tus
sen een referendum, waarin een
een heel groot onderwerp wordt
platgeslagen tot een ja of nee, en
een bewonersavond, waar een
klein groepje mensen heel inten
sief een onderwerp bespreekt. In
Friesland en Foodvalley leerden
we dat de kracht zit in de combi
natie van een grootschalige raad
pleging en een burgerforum. Zo
betrek je verschillende soorten
burgers op de manier die bij hen
past. Met alleen een burgerforum
doen er slechts honderd burgers
mee en heb je de stem van het
'stille midden' gemist." De
Delftse methode werkte zo goed,
dat betrokken wetenschappers af
gelopen december met steun van
de TU Delft hun eigen start-up
zijn begonnen: Populytics.
Toch nog even over zijn argu
ment dat lekker veel mensen dit
kunnen doen: is iedereen wel zo
handig met de computer? Je moet
er om te beginnen thuis eentje
hebben staan. ,,In Friesland heb
ben we een hulplijn ingezet", ver
telt Mouter. ,,Zo hebben we som
mige oudere deelnemers er door
heen gepraat. Niet inhoudelijk,
maar hoe het werkt. Binnenkort
doen we een onderzoek in de
Tarwewijk in Rotterdam. Dan
gaan we gewoon de deuren langs
met iPadjes. En de buurthuizen
in." Hij wil maar zeggen: ,,Het
gaat niet om de techniek. Het gaat
er om dat de mensen zich in de
positie van de bestuurder kunnen
verplaatsen."
Coronamaatregelen
Hoezeer mensen dat willen, dat
hadden zelfs de enthousiaste
Delftenaren zelf onderschat. Vo
rig voorjaar organiseerden ze in
opdracht van het RIVM een raad
pleging over versoepeling van
coronamaatregelen. De deelne
mers kregen bij elke te kiezen
maatregel precies voorgerekend
hoeveel besmettingen dat zou
schelen, en wat de economische
impact zou zijn. Als ze althans op
de site konden komen. Want die
lag er namelijk meteen uit. ,,We
hebben kunnen reconstrueren dat
200.000 mensen mensen hebben
geprobeerd mee te doen. Wij had
den 5000 al mooi gevonden", zegt
Mouter.
Uiteindelijk hebben 30.000
mensen de raadpleging kunnen
invullen. Maar voor hem is wel
bewezen dat de behoefte groot is
om op een inhoudelijk goede
maar in tijd beperkte manier mee
te denken.
Dus het kan zomaar zijn dat u
de komende jaren ergens wordt
ingeloot, zonder dat u een lot
heeft gekocht. In het rapport van
de WRR over de toekomst van de
zorg dat deze week verscheen
duikt het woord burgerforum ook
alweer op. Of misschien vult u
een onlineraadpleging van Po-
pulytics in.
Donderdag verscheen er alweer
een onderzoek van een Delftse
start-up, opnieuw in opdracht
van het RIVM over de corona
maatregelen. Meedoen is mis
schien effectiever dan een pro
testbord tegen een windmolen, of
iemand cancellen op Twitter.
