4
VERTREK GEVOLGEN
Wat betekent het vertrek van Sigrid Kaag
uit het demissionaire kabinet voor
haarzelf, de regering en de formatie?
Het onstuimige ontslag van de
missionair minister van Buiten
landse Zaken Sigrid Kaag - en
daarop dat van Defensieminister
Ank Bijleveld - laat een gehavend
kabinet achter. Hoewel Kaag niet
meer regeert, blijft ze wél D66-lei-
der en aanvoerder van de Tweede
Kamerfractie. Vandaag en morgen
meldt ze zich in Hilversum, waar
ze samen met VVD-leider Mark
Rutte en CDA-voorman Wopke
Hoekstra onderhandelt over een
nieuw kabinet. Vijf vragen.
Ja, dat kun je wel zeggen. Hoewel
ze bij D66 bezweren dat 'er niets is
veranderd aan de inzet', zal Kaag
zich een stuk vrijer voelen om de
D66-wensen op de onderhande
lingstafel te gooien. Zij hoeft im
mers geen rekening meer te hou
den met de verhoudingen binnen
de demissionaire ministersploeg,
waarvan ze prominent lid was.
Dat betekent niet dat ze nu
opeens buitensporige eisen gaat
stellen, zeggen ingewijden. Zo is
ze nog steeds bereid om met
VVD-leider Mark Rutte in een
nieuw kabinet te stappen. Ook zou
ze geen wrok koesteren richting
PvdA, GroenLinks en Christen
Unie: het drietal dat de motie van
afkeuring steunde die tot haar af
treden leidde. ,,De relatie met hen
is prima, ze kijkt er heel zakelijk
naar'', zegt een D66-bron.
De positie van Kaag lijkt niet
zwakker te zijn geworden. Rutte
noemde haar na haar aftreden 'een
heel grote mevrouw'. Hij heeft
haar nog steeds nodig voor een
nieuw kabinet.
Informateur Johan Remkes
heeft voor vandaag en morgen een
'volle werkagenda' opgesteld, we
ten betrokkenen. Een groot voor
deel voor Kaag is dat ze daarbij
haar handen vrij heeft, ze hoeft
geen ministerie meer te runnen.
,,Haar agenda is opeens een stuk
leger'', zeggen ze bij D66.
Een extra voordeel is dat Kaag -
mócht het uitlopen op nieuwe
verkiezingen - in de verkiezings
campagne altijd kan zeggen dat ze
'haar verantwoordelijkheid heeft
genomen'. In tegenstelling tot
Rutte, die afgelopen april wél bleef
zitten na een motie van afkeuring.
2
Dat is Tom de Bruijn (72), de in au
gustus ingevlogen D66-minister
voor Buitenlandse Handel en Ont
wikkelingssamenwerking. Hij is
tijdelijk gepromoveerd tot minis
ter van het hele departement. Dat
duurt waarschijnlijk niet lang,
want voor de rest van de demissio
naire kabinetsperiode gaat de
VVD op zoek naar een vervanger.
Niet bij D66, want de VVD heeft
sinds de vorige formatie de eerste
aanspraak op de post.
Daarmee krijgt het ministerie
de zesde minister van Buiten
landse Zaken in vier jaar tijd. Telt
u even mee? Halbe Zijlstra (VVD,
afgetreden na 'datsja-leugen'), Si-
grid Kaag (D66, nam na zijn aftre
den even waar), Stef Blok (VVD,
ging in een stoelendans in het ka
binet naar Economische Zaken),
weer Kaag (maakte na vertrek Blok
definitief promotie), De Bruijn én
de nog onbekende minister.
Eerlijk is eerlijk: ChristenUnie
Kamerlid Don Ceder hoorde al
langer bij het clubje meest kriti
sche Kamerleden in de Afghaanse
tolkenkwestie. Oók toen de Af
ghaanse hoofdstad Kaboel was
gevallen, stelde hij stevige vragen
aan de bewindslieden. Daarbij
ijvert zijn partij al sinds jaar en dag
voor een ruimhartiger vluchtelin
genbeleid. Wat dat betreft is de
steun van de ChristenUnie voor de
motie van afkeuring geen verras
sing. Maar de partij is onderdeel
van de demissionaire coalitie, die
doorgaans alle bewindspersonen
steunt. Dat dit nu niet gebeurde,
heeft volgens ingewijden te ma
ken met de gebrouilleerde relatie
tussen ChristenUnie-leider Gert-
Jan Segers en Kaag. De D66-leider
zei een maand geleden dat ze niet
verder wilde regeren met de
ChristenUnie, tot ongenoegen van
Segers. Ingewijden vermoeden
wraak.
Steun aan de motie bracht de
christelijke partij bovendien in
een gekke spagaat, want de motie
keurde het handelen van het hele
kabinet af: niet alléén dat van
Kaag. Landbouwminister Carola
Schouten is vicepremier namens
de ChristenUnie en zit sinds de
verkiezingen ook in de Tweede
Kamer. Zij stemde als Kamerlid
vóór een motie die ook haar eigen
handelen afwees.
Volgens ChristenUnie-minister
Arie Slob (Basis- en Voortgezet
Onderwijs) heeft de Tweede Ka
mer 'het grondwettelijke recht'
om een oordeel te geven over het
kabinetsbeleid. Dat zijn partij de
motie van afkeuring steunde, wil
volgens hem niet zeggen dat Kaag
had móéten opstappen. Dat was
haar eigen keuze. Het ging name
lijk niet om een motie van wan
trouwen: als die wordt aangeno
men, stapt een bewindspersoon
vrijwel altijd op.
4
Het moet wel, zeggen betrokke
nen, al wordt de sfeer er zeker niet
beter op. Ga maar na: bewindsper
sonen van elke partij zitten met
diepe krassen aan tafel van de mi
nisterraad. Rutte - ooit veelgepre
zen vanwege zijn personeelsbeleid
- ziet voor de zoveelste keer mi
nisters vertrekken.
De verhoudingen tussen D66 en
ChristenUnie waren al beroerd,
maar de laatste restjes genegen
heid zijn nu wel verdwenen. Het
CDA zit met Bijlevelds late vertrek
in de maag, want gevoelsmatig
werd ze toch 'gedwongen' door
D66-leider Kaag.
Demissionair CDA-vicepremier
Hugo de Jonge erkende gisteren
dat het flink tegenzit voor het ka
binet: ,,We zitten in een moeilijke
fase. We zijn al een tijd demissio
nair, dat telt ook op. Dat is niet per
se bevorderlijk voor de sfeer. Maar
we moeten wel door om het land
te besturen.''
Makkelijk worden de komende
demissionaire weken - of maan
den - niet. Het kabinet valt steeds
verder uiteen. De ChristenUnie
werkte tot nu toe nog mee aan de
begrotingen, maar lijkt nu zijn
handen van veel beleid af te trek
ken. Zo stemde de coalitiepartij
deze week tegen de massale invoe
ring van coronatoegangsbewijzen
en eiste het - buiten het kabinet
om - extra geld voor zorgsalaris-
sen.
5
Ja. Er is geen regel of wet die dat
zaterdag 18 september 2021
GO
Kaag heeft
nu handen
vrij voor
formatie
Hanneke Keultjes
Niels Klaassen
Peter Winterman
Den Haag
Kaag formeert vrolijk verder.
Is haar onderhandelingspositie
veranderd?
Wie neemt het stokje van Kaag
over als demissionair minister
van Buitenlandse Zaken?
Wat is in de ChristenUnie geva
ren, nu de partij zich steeds
nadrukkelijker afkeert van het
demissionaire kabinet?
Kan het demissionaire kabinet
nog wel doorregeren in zo'n
ijzige sfeer?
Kan Kaag in een nieuw kabinet
terugkeren als minister?
