Gedroogde bloemen zijn weer hip
MHH*
Mariette Kamphuis blaast het stof van driehonderd jaar oud herbarium
6
Esme Soesman
Zierikzee
Het herbarium in Zierikzee, één
van de oudste in Nederland, is
waarschijnlijk aangelegd door Jacob
Ligtvoet, die van 1703 tot 1752 tuin
man was in de Leidse Hortus bota
nicus. Hij liet niet alleen een in
drukwekkende verzameling plan
ten na, maar ook schitterende pla
ten.
Met papieren vazen versierde hij
de door hem gedroogde bloemen.
„Betoverend", zegt Kamphuis - die
jaren geleden in het Zeeuws Mu
seum kennismaakte met dit 'ty
pisch Nederlandse' verschijnsel.
Het mooie eraan? ,,Dat je van een
wetenschappelijke verzameling
meer maakt. Dat het een persoon
lijk karakter krijgt. Ik zie de knip
pende mannen zo voor me. Het is
leuk om dat naar deze tijd te tillen."
Droogbloemen zijn weer hele
maal hip. Je kunt ze zelfs kant-en
klaar kopen. Kamphuis vindt het
het leukst als mensen zelf door de
BIER MET DE HOP VAN LIGTVOET
Loop over straat en
verbaas je over de
wilde plantjes die je
tegenkomt
knieën gaan. ,,Het is heel persoon
lijk. Dat is het bijzondere. Loop over
straat en verbaas je over de wilde
plantjes die je tegenkomt of over de
rozentuin van je oma. Het zijn her
inneringen die je verzamelt. En te
gelijkertijd is het een stukje bota
nie: wat zie ik nu eigenlijk? Hoe
heet dit plantje? Ik denk dat het ook
helpt om de liefde voor natuur aan
kinderen over te dragen."
Familie Copijn
Kamphuis is kunsthistoricus, ge
specialiseerd in landschapsarchi
tectuur. In 2014 was ze klaar met
het schrijven van een dik boek over
tuinarchitectenfamilie Copijn. Na
tien jaar vooral met haar hoofd in de
weer te zijn geweest, snakte ze er
naar met haar handen te werken.
,,En ik was besmet geraakt door het
onderwerp, dat ook over de teelt
van siergewassen ging vanaf 1800
tot nu."
De landschapshistoricus begon
haar eigen biologische bloemkwe
kerij Loofwerk, op landgoed Op
Hodenpijl in Schipluiden. Daar ko
men al haar passies samen. De ver
halen die ze als historicus vertelt
over onderwerpen die toen actueel
waren en nu weer of nog steeds. ,,Ik
heb daar 1500 vierkante meter aan
bloementuin met zo'n zeventig
verschillende soorten. Dat is mijn
laboratorium om dit soort verhalen
te kunnen vertellen."
Het herbarium in het Stadhuis
museum, dat ook online is in te
zien, is voor Kamphuis een wal
halla. Ligtvoet liet 348 bladen met
planten na, met in totaal 307 unieke
plantensoorten. De wetenschappe
lijke ontwikkeling spat van het Zie
rikzeese herbarium af. De weten
schap stond niet stil en dat is te zien
aan de in de loop van de tijd veran
derde namen en indeling in soorten
op de etiketten.
Na Ligtvoets dood in 1752 werd
het herbarium verkocht. Nieuwe
eigenaresse was Diederica Schutter
(1774-1838), die vaak op bezoek ging
bij haar familie in Oosterland. Deze
familie schonk het herbarium in
2008 aan het Stadhuismuseum.
donderdag 16 september 2021
SD
Gedroogde planten verzamelen
was ooit een hobby van ultra-
rijke mensen, nu is het iets voor
iedereen. Kunsthistoricus en bi
ologisch bloemkweker Mariette
Kamphuis uit Schipluiden blaast
het stof van deze oeroude pas
sie. Geïnspireerd door het drie
honderd jaar oude herbarium in
het Stadhuismuseum in Zierik
zee maakt ze met haar zus Han-
neke hedendaagse varianten
van de papieren vazen.
Biologisch bloemkweker en kunsthistoricus Mariette Kamphuis in het Stadhuismuseum in Zierikzee met haar hedendaagse herbarium
vazen. Vroeger moesten ze echt uitgeknipt, zij maakte een soort poezieplaatjesvariant. fotos marieke mandemaker
- Mariette Kamphuis
269 jaar na zijn dood is het her
barium van hoofdtuinman Jacob
Ligtvoet van de Leidse Hortus
nog altijd van wetenschappelijke
waarde. Botanicus Barbara Gra
vendeel en haar collega-onder
zoekers hebben uit een hopplant
in het Zierikzeese herbarium dna
kunnen halen. Daarmee zijn ze
een zoektocht begonnen naar
hop waar je een lekker lokaal
speciaalbiertje van brouwt. In
Nederland wordt geen voor bier
geschikte hop meer gekweekt.
Maar met behulp van het nu ge-
vonde dna kun je wel op zoek
naar planten waarvan het dna
sterk lijkt op het oude dna van
de ooit gebruikte hop. Met be
hulp van oude herbaria zoekt
Gravendeel naar nu levende
hopplanten die als kruisingou-
ders kunnen dienen. In de Hor
tus botanicus in Leiden is de hop
in alle glorie te zien. Daar wordt
ook het verhaal van het herba
rium uit Zierikzee en het onder
zoek naar hop uit de doeken ge
daan. Zie: hortusleiden.nl en
stadhuismuseum.nl.
Een hedendaagse variant op
het herbarium. De vaas van
Loofwerk, ontworpen door Han-
neke Kamphuis, is geïnspireerd
op de door Ettore Sottsass ge
stichte Memphisgroep van inte
rieurontwerpers in de jaren 80
van de 20ste eeuw.
Enkele van de pagina's van het
driehonderd jaar oude herba
rium die te zien zijn in het Stad
huismuseum. Het gebruik van
papieren tuinvazen in combina
tie met de echte bloemen en
planten raakte eind van de 17de
eeuw in de mode.
A
Het draaibord bij de hop in een van de tuinen van de Hortus bota
nicus in Leiden. Daar wordt het verhaal over de hop en over het her
barium uit het Stadhuismuseum uit de doeken gedaan.
FOTO STADHUISMUSEUM ZIERIKZEE
De hedendaagse knipvellen met
vazen van Loofwerk zijn bij het
Stadhuismuseum te koop.
