solidariteit en empathie
Wat zegt de wetenschap u
De natuur knapt juist op van
een goeie fik op z'n tijd
Witte rook kaatst
warmte terug de
ruimte in, wat voor
verkoeling zorgt
'In samen
levingen
die polari
seren, zijn
mensen
minder
gelukkig'
23 november
Een bosbrand is niet per definitie rampzalig. Een gebied met oude bomen en planten
kan profijt hebben van een vuurzee, omdat er dan verjonging kan plaatsvinden.
rol. We moeten af van die batterij
aan regels, van die controledrift
geboren uit wantrouwen. De ver
zorgingsstaat kan alleen bestaan
vanuit een wij-gedachte.''
Wat kunnen die zelf doen? ,,Je
mag van hen meer maatschappe
lijke betrokkenheid vragen. Op de
school van je kinderen, bij de
sportclub. Maar bovenal: luister
naar elkaar. Je deelt meer met el
kaar dan je denkt en de ander kan
wel degelijk ook gelijk hebben.
Neem de discussie over de Euro
pese Unie. Je hebt gelijk als je zegt
dat die ons veel heeft gebracht.
Maar je hebt ook gelijk als je zegt
dat de EU op cultureel terrein wel
erg ver van iedereen af is komen te
staan. Als je dit alleen pareert met
het argument van meer welvaart,
negeer je terechte zorgen en voe
len mensen zich niet serieus geno
men. Het debat slaat ook dood als
je ervan uitgaat dat de ander een
wappie is. Of een lid van de elite.''
Ongelukkiger
Beugelsdijk concludeert in De Ver
deelde Nederlanden dat de samenle
ving met al dat wantrouwen niet
kan functioneren. ,,Als deze per
fecte storm zich doorzet krijg je
gescheiden werelden. Dat mag
niet gebeuren. In samenlevingen
die polariseren, zijn mensen onge
lukkiger, functioneert de overheid
minder goed, is er geen vertrou
wen in politici. Er moet een collec
tief gevoel zijn dat je er samen uit
wilt komen. Als iedereen blijft
hangen in de groef 'dat bepaal ik
zelf wel', dan lukt dat niet. Dan
zitten we onszelf dwars'', aldus de
onderzoeker uit Groningen.
Demonstranten
voeren in Amster
dam actie tegen
vrijheidsbeper
kende maatrege
len vanwege co
rona. FOTO ANP
LOES VAN LANGEN
Het leek de afgelopen maanden
wel alsof de halve wereld in de fik
stond; van Siberië en Canada tot
Californië, en dichterbij huis Grie
kenland en Italië. ,,Veel van die
branden zijn natuurlijk verschrik
kelijk", zegt bosbrandexpert
Roland Vernooij (Vrije Universi
teit Amsterdam). ,,Maar wat veel
mensen niet weten, is dat som
mige bosbranden ook nuttig kun
nen zijn voor de natuur.''
Als een gebied uit veel oude bo
men bestaat en er veel dode plan
tenresten op de grond liggen, krij
gen nieuwe planten en bomen in
hun schaduw nauwelijks kans om
te groeien. ,,Zo'n gebied kan profijt
hebben van een brand'', legt Ver-
nooij uit. Een deel van het bos ver
dwijnt, waardoor er meer ruimte
komt voor nieuwe soorten die ook
weer nieuwe insecten en dieren
aantrekken. ,,Ze vergroten dus de
biodiversiteit en zorgen voor ver
jonging van het bos. Zie het als
een soort natuurlijke resetknop.''
Er zijn ook planten die zelfs he
lemaal zijn ingesteld op jaarlijkse
branden, vertelt Vernooij. ,,Deze
zien we vooral op de savannes.
Daar groeien planten en bomen
waarvan de zaden pas loslaten en
ontkiemen net nS een brand. Dan
is de kans groter dat het langer
duurt totdat er weer een brand
komt.'' De bomen hebben dan
meer tijd om te groeien en sterk te
worden. ,,Tegen die tijd dat er een
volgende brand is, hebben ze een
dikke bast om zichzelf te bescher
men tegen vlammen, waardoor ze
die overleven.''
De graslandschappen in die sa
vannes hebben echt vuur nodig.
,,Tijdens het droogteseizoen dro
gen deze grassen uit en blijven
verdord op de grond liggen. Het
wordt een soort stro dat de dieren
niet meer eten. Je kunt je voorstel
len dat al dat oude droge gras in de
weg gaat zitten voor nieuwe
groene scheuten.''
De meeste mensen denken dat
de rook van een natuurbrand al
leen maar slecht is, door alle fijn-
stof en broeikasgassen. Die zijn in
derdaad schadelijk voor het kli
maat en onze gezondheid, maar
het heeft ook een positieve kant.
Rook is er in verschillende hoeda
nigheden: van spierwit tot git
zwart. Zwarte rook absorbeert
veel warmte, waardoor het de
aarde nog verder opwarmt. Maar
verrassend genoeg kaatst witte
rook juist zonlicht terug de ruimte
in. Dat zorgt voor een verkoelende
werking. Zeker boven gebieden
die normaal donkerder van kleur
zijn, denk aan een donker bos of
een donkerblauwe oceaan.
,,Dit betekent niet dat alle bran
den goed zijn'', waarschuwt Ver-
nooij. ,,We zien dat de plekken
waar branden vaak voorkomen,
verschuiven. Deze nieuwe brand
haarden zijn soms dichtbevolkt en
de begroeiing is minder goed be
stand tegen branden. En zoals met
alles in het leven is teveel nooit
goed. Dan kunnen de nadelen de
voordelen gaan overschaduwen.''
Kijk op de site bij
/wetenschap
T
NewScientist
Wetenschap wordt gemaakt in samenwerking met NCWStiGIltiSt en met U van Nadarland
GO ZATERDAG 11 SEPTEMBER 2021
FOTO EPA
