II
naar vrede in Vlissingen
Speuren
10 ZEELAND
EXPOSITIE MARINUS VAN DIJKE IN BEWAERSCHOLE
De Bewaerschole
in Burgh-
Haamstede is
gestart met een
nieuw tweeënhalf-
jarig programma.
Onder de titel The
Future Has Many
Histories gaan
kunstenaars aan de
slag met natuur en
geschiedenis van
Schouwen-
Duiveland.
Monnikenwerk
Schouwen-Duiveland is
in aanvang ontstaan
door natuurlijke proces
sen. De mens heeft daar
steeds meer invloed op
uitgeoefend. Op het verleden heb
je geen invloed, op de toekomst
wel. In de eerste tentoonstelling
uit de reeks ging kunstenaar/cura
tor Gwen van den Bout daarop in.
Zij maakte de geologie van de toe
komst zichtbaar, waarin aardlagen
en gesteentes zijn vervangen door
chemisch hars, plastic, textiel,
gips, glasvezel en andere door
mensen gemaakte materialen.
Momenteel exposeert Marinus
van Dijke (Haamstede, 1952) in de
Bewaerschole. Al decennia ver
beeldt hij de veranderingsproces
sen, met name zoals hij ze waar
neemt in het duingebied niet ver
van zijn huis. In de installatie Teke
nen van veranderen richt hij zich op
die verder gaat dan het kijken. Een
mooi extra is het licht dat binnen
valt. De kastanjeboom buiten ver
oorzaakt bewegende vlekken op
de vloer die me herinneren aan de
dynamiek van het stuivende duin
zand.
Filmstills
Het derde onderdeel van de instal
latie bestaat uit vijf foto's - wel
licht 'filmstills' - met daaromheen
tekeningen. In een expressief
handschrift geeft Van Dijke op
nieuw een beeld van het verande
rende duinlandschap. De dyna
miek van de natuurlijke processen
blijkt keer op keer te complex om
te vatten. Dat weten we van de
wetenschap, maar die vertelt dat
verhaal in woorden, formules en
modellen. Van Dijke verbeeldt die
complexiteit anders. Zijn films en
tekeningen tonen een glimp van
het ongrijpbare samenspel van
land, water en wind. Hij richt onze
aandacht ook op de schoonheid
van de vormen en de kracht van de
beweging. Maar de waarde van
zijn installatie zit hem vooral in
het zichtbaar maken van een an
dere houding ten opzichte van de
natuur. Van Dijke verbindt zich
met de natuur, hij beweegt letter
lijk mee. Zo heft hij de kunstma
tige scheiding van mens en natuur
op. En dat is de voorwaarde voor
het herstellen van de schade die de
mens in ijltempo op de aarde heeft
aangericht.
Op de tafel in de tuin voor de
Bewaerschole ligt een tafelkleed
met dezelfde soort lijnen als je
binnen ziet. Naald, draad en schaar
zijn beschikbaar om de lijnen te
borduren. Zo voegt Van Dijke nog
iets toe aan het verhaal. Je kunt er
zelf aan bijdragen. Samen met an
deren.
veegde schoolbord. Je ziet en hoort
dus een tekening ontstaan waar
van de lijnen gestuurd worden
door de natuur.
Na het zien van de film snap je
ook wat er in die nagenoeg lege ex
positiezaal aan de hand is. Van
Dijke bracht er op de vloer met
zwart krijt een vergelijkbaar lij-
Zijn films en
tekeningen tonen
een glimp van het
ongrijpbare
samenspel van land,
water en wind
nenspel aan. De schaal is anders
van die van het schoolbord. Je er
vaart de tekening door al lopend
de lijnen te volgen. Van Dijke
biedt je dus een fysieke ervaring
de ontwikkeling van jonge sikkel
duinen, barchanen, op het brede
strand van Schouwen-Duiveland.
Die vorm zie je vooral in de woes
tijn, het Noordzeestrand is er
meestal te smal voor.
Van Dijke zet de toon al bij bin
nenkomst. De vloer van de kleine
hal is voorzien van duinzand, dat
je deels mee naar binnenloopt. Zo
introduceert hij zijn werkterrein.
De expositiezaal is nagenoeg leeg,
de grijze vloer witgeschilderd. In
de ruimte achter de zaal draait een
film, de sleutel tot het verhaal.
Schoolbord
Van Dijke filmde het proces van
groei en beweging van de barcha-
nen en monteerde de opnamen tot
een film van veertien minuten.
Die projecteerde hij op een
schoolbord. Van Dijke probeerde
de contouren van de bewegende
vormen met schoolkrijt te volgen,
filmde dat proces en projecteert
dat op het inmiddels schoonge-
Kinderen die aan de kust
huppelen, kuilen graven, in
de golven springen en plak
kerig zijn na het eten van een ijsje.
Dat is vrij zijn. Aan het begin van
de eerste schoolweek werd het
mooi weer. Ik ging naar Vlissingen
om me in te beelden dat ik een ze
venjarige was. Als kind was ik al
gek op zee en mijn moeder nam
me 's zomers vanuit Zeist een
week mee naar Katwijk of Vlissin-
gen. Het laatste vond ze leuker, ze
keek graag naar boten. Ik had x-
beentjes, duimde en verbaasde me
dat mijn opgeblazen ballon aan
het touwtje niet omhoog ging zo
als op plaatjes. 'Zoals van Banksy',
denk ik nu.
Deze week liep ik 'op proef een
speurtocht voor kinderen. Tijdens
de Vredesweek die op 18 septem
ber begint (Sint Jacobskerk Vlis-
singen, 14.00 uur) worden een
week lang activiteiten, waaronder
de speurtocht, aangeboden door
de Ambassade van Vrede Vlissin-
gen, Raad van Kerken Middelburg
en de werkgroep Zeeland van het
Humanistisch Verbond.
Derde generatie
De zevenjarige blondjes die nu op
het strand spelen behoren tot de
derde generatie die in Nederland
in vrede leeft. Het aantal slachtof
fers ten gevolge van oorlogen is
wereldwijd historisch laag. Al
thans, in relatie tot eerdere perio
den zoals die van de Wereldoorlo
gen legt Hans Rosling uit in zijn
boek Feitenkennis. Natuurlijk is het
lijden van mensen in oorlogen
niet veranderd. Het verliezen van
geliefden is nog even traumatisch.
Maar in Nederland zien we om
ons heen vooral de gevolgen van
oorlogen en conflicten. Er komen
weer vluchtelingen en er zijn films
(De Slag om de Schelde), wandel
routes, monumenten (Uncle Be
ach, Groene Boulevard), struikel
stenen (onder meer op de Nieu-
wendijk) en exposities (Molukkers
in Nederland/Zeeland in de Ambas-
sade van Vrede). Wat steeds weer
blijkt is dat wie aan het kortste
eind trekt in een conflict of oorlog
met de bitterste vormen van uit
sluiting te maken krijgt (tot ver
volging en vernietiging aan toe).
Samenleven
Vrede voelt normaal, maar is niet
vanzelfsprekend. Vrede bewaren
vraagt erom dat mensen samen
blijven optrekken. Misschien dat
daarom ook de speurtocht als titel
heeft 'Inclusief samenleven in
Vlissingen'. Inclusief betekent dat
iedereen mee mag doen. De route
loopt door de Scheldestraat (ieder
een een winkel!), wijst op de fon
tein ter ere van Betje Wolff en
Aagje Deken (vrouwenrechten,
geen slavernij) en het invaliden
toilet. Maar het voelt bij mij niet
lekker, het andere dat je op de
route ziet: de herdenkplekken, de
oorlogsmachinerie. Moeten kinde
ren daar met hun neus op worden
gedrukt? Kunnen ze niet beter
door de golven blijven springen?
Het werk van Banksy, een
zwartwit van een meisje met een
rode hartvormige ballon hoog bo
ven haar is iconisch, zeker nadat de
kunstenaar bij de veiling in 2018
een papiervernietiger in werking
stelde. Nu het werk opnieuw on
der de hamer komt, lijkt het be
schadigd veel meer waard te zijn.
Uit mijn gedachten stijgt een
proefballonnetje op: Misschien
geldt hetzelfde voor kinderen die
van vredesonderwijs krassen op
lopen, maar waarvan het hart vol
liefde heel blijft.
zaterdag 11 september 2021
Meebewegen met de natuur
Nico Out
RECENSIE
T/m 19/9: Marinus van Dijke, Be
waerschole, Weststraat 18,
Burgh-Haamstede. Vr. t/m zo.
14.00-17.00 uur.
Film Tekenen van veranderen. fotosnico out
Deel van de installatie Teke
nen van veranderen van Marinus
van Dijke.
José Baars
José Baars schrijft
wekelijks over
religie en kerken in
Zeeland. Kijk voor haar blog
op pzc.nl/monnikenwerk
Programma vredesweek 2021
staat op vredesweekwalcheren.nl
