Vlissingen heeft primeur met deze voorstelling
4
THEATER IN MACHINEFABRIEK OP KLOMPEN DOOR DE DESSA
De voorstelling
Op klompen door
de dessa- vanaf
vandaag te zien in
de Machinefabriek -
vertelt de trauma's
van een oud-
Indiëganger. Maar
niet alleen dat. Als
bezoeker belééf je
ze ook.
In de kamer ruikt het naar
wierook. De oude man, die
Sybren heet, nodigt ons uit
aan tafel voor een kopje thee.
Hij begint te vertellen, over
zijn tijd in Nederlands-Indië.
Over hoe hij, net als vele anderen,
kort na de Tweede Wereldoorlog
als jonge soldaat erheen werd ge
stuurd om het gezag over de voor
malige kolonie te herstellen. Ze
waren nauwelijks voorbereid op
hun taak, hadden geen idee wat
hun te wachten stond.
Zijn verhaal is intens en komt
extra binnen doordat de setting
zo intiem is. De herinneringen
kwellen hem, zelfs decennia la
ter, merkbaar. Hij vertelt over de
slachtoffers die, mede door zijn
toedoen vielen. Ondertussen
breekt hij met zijn handen stok
jes en maakt van de delen krui
sen op tafel. In korte tijd ontstaat
er een waar kerkhof op tafel. Dan
komt zijn kleindochter Aukje
binnen. ,,Mag ik jullie meenemen
naar de volgende kamer?", vraagt
ze.
Herinneringen
Zo dwalen de bezoekers van Op
klompen door de dessa in kleine
groepjes door het ingenieuze huis
dat in de Machinefabriek in Vlis-
singen is gebouwd. Het publiek
gaat van kamer naar kamer. Het is
een huis van herinneringen, waar
met elke ruimte een andere we
reld wordt opgeroepen, van slaap-
kamer tot jungle. Achter elke deur
wacht een nieuwe verrassing.
Zelfs de geur is telkens anders.
Het is de kleindochter, een rol
van Amy Rombout, die deze
mentale reis in gang heeft gezet.
Zij ziet hoe haar opa - afwisselend
gespeeld door Folmer Overdiep
en Helmert Woudenberg - nog
steeds worstelt met zijn herinne
ringen, maar daarover niet kan en
wil praten.
Zitten kan niet
Als zij een kist met spullen uit die
tijd ontdekt, besluit ze door te
vragen en roept ook de hulp van
het publiek in. Ze nodigt iedereen
uit om in het huis van haar opa op
onderzoek uit te gaan. ,,Zodat we
misschien zijn pijn leren ken
nen." De bezoekers veranderen
van toeschouwers in direct be
trokkenen. Blijven zitten is geen
optie.
Het leed, dat na de terugkeer
van de Indiëgangers nauwelijks
werd erkend, wordt tijdens de
rondgang voelbaar in beelden, ge
luidsfragmenten en allerlei origi
neel of levensecht nagemaakt ar
chiefmateriaal. De bezoekers mo
gen in kasten kijken, laden open
trekken en kunnen in de spullen
van Sybren snuffelen en brieven
en dagboekfragmenten lezen. Het
is soms zo privé, dat het onver
mijdelijk ongemakkelijk voelt.
Maar het zorgt er wel voor dat we
Het leed wordt tijdens
de rondgang voelbaar
in beeld, geluid en
levensecht nagemaakt
archiefmateriaal
zijn trauma's niet alleen leren
kennen, maar ook beleven. We
staan er zelfs middenin.
Deze vorm van theater wordt 'im-
mersief genoemd, ofwel 'onderge
dompeld', want het streven is dat
de bezoeker opgaat in de voorstel
ling. ,,We spelen niet in een ge
wone theaterzaal, maar hebben
een 360-gradendecor waar de be
zoekers letterlijk in rond kunnen
lopen. Het idee erachter is dat
daardoor al je zintuigen worden
geprikkeld."
Het verhaal van Op klompen
door de dessa is gebaseerd op het
Ik merk hoe die
oorlog nog steeds in
onze familie zit
en ook in mij
gelijknamige boek van de Friese
auteur Hylke Speerstra. Voor de
archiefstukken die in de voorstel
ling zijn te zien, werken de ma
kers nauw samen met onder meer
Netwerk Oorlogsbronnen en In
disch herinneringscentrum Den
Haag. Het materiaal wordt per
speellocatie aangepast. Zo is voor
de opvoering in Vlissingen ook
een beroep gedaan op het Bevrij
dingsmuseum in Nieuwdorp.
Familie
,,Ik wil vooral laten zien hoe de on-
afhankelijkheidsoorlog in deze tijd
nog doorwerkt", zegt regisseur
Koen Verheijden. ,,Ik ben zelf een
Indische Nederlander en mijn fa
milie heeft heel veel met dit thema
te maken gehad. Ik merk hoe die
oorlog nog steeds in onze familie
zit en ook in mij."
Vlissingen heeft de landelijke
primeur van Op klompen door de
dessa. In oktober is de voorstelling
te zien in Leeuwarden en in de
cember in Den Haag.
donderdag 9 september 2021
GO
Je beleeft pijn van Indië-veteraan
Rolf Bosboom
Vlissingen
Op klompen door de dessa is te
zien in de Machinefabriek in Vlis
singen: donderdag 9 tot en met
zaterdag 11 september (16.30 en
21.00 uur) en zondag 19 septem
ber. (14.00 en 19.00 uur).
Afhankelijk van de belangstelling
worden geleidelijk opvoeringen
toegevoegd.
Meer informatie is te vinden op:
opklompendoordedessa.nl.
Kijk op de site bij /video
Op klompen door de
dessa
,,Voor Nederland is dit de eerste
kennismaking met deze vorm
van theater", zegt producent
Danny van Zuijlen. ,,Het is een
mix van storytelling, gaming en
theater. Doordat je met een
klein aantal mensen op een
kamer bent, krijg je een heel
persoonlijke beleving."
Rolf Bosboom
Vlissingen
- Koen Verheijden, regisseur
Amy Rombout als de kleindochter in Op klompen door de dessa. foto annemieke van der togt
