8 NIEUWS
Voor- en tegenstanders van impopulaire president Jair Bolsonaro straat op
Ruim een jaar voor de Braziliaanse verkiezingen is de
populariteit van president Jair Bolsonaro op een absoluut
dieptepunt. Hij heeft zijn achterban opgeroepen volgende week
dinsdag massaal de straat op te gaan op de Braziliaanse
Onafhankelijkheidsdag. Ook de oppositie heeft de belangrijkste
nationale feestdag uitgeroepen tot actiedag.
Zijn onbewezen beweringen
van fraude rond de verkiezingen
hebben ertoe geleid dat rechter
Alexandre de Moraes van het
Hooggerechtshof Bolsonaro op
verzoek van Barroso laat onder
zoeken als onderdeel van een lo
pend onderzoek naar de versprei
ding van nepnieuws en bedreigin
gen van de institutionele machten
zoals het Hooggerechtshof zelf.
Ook lopen er andere onderzoeken
tegen de president.
Tanks
Op de dag dat het wetsvoorstel
over de geprinte stembewijzen in
stemming wordt gebracht in de
Kamer van Afgevaardigden, reden
eerder deze maand tanks, pantser
wagens en een reeks andere leger
voertuigen in colonne over het
Plein van de Drie Machten, het
hart van de Braziliaanse democra
tie in Brasüia, waar het parlement,
Hooggerechtshof en het werkpa
leis Planalto van de president
gevestigd zijn.
Bizarre beelden zijn het. Sinds
het einde van de militaire dicta
tuur in 1985 is iets dergelijks niet
meer voorgekomen in het demo-
cratisch hart van Brazilië. De op
tocht is een inderhaast door het
leger en Bolsonaro ingestoken,
geïmproviseerd vertoon van
macht aan de leden van het Lager
huis. Op de entree van het Planalto
kijken minister van Defensie,
generaal Braga Netto, en een aan
tal hoge generaals toe, met in hun
midden Bolsonaro zelf.
De waarschuwing mist zijn uit
werking. De grondwetswijziging
haalt in de Kamer bij lange na niet
de benodigde drie vijfde meerder
heid (308 stemmen). Ondanks
forse, ook financiële, inspannin
gen van de regering om Kamer
leden zodanig te bewerken dat ze
het voorstel steunen.
De nederlaag in het parlement
maakt Bolsonaro alleen maar
bozer. Hij grijpt naar een zwaar en
nauwelijks gebruikt machtsmid
del en deponeert bij de Senaat een
verzoek om een afzettingsproce
dure te starten tegen rechter De
Moraes. Senaatsvoorzitter Rodrigo
Pacheco verwijst dat razendsnel
naar de prullenbak.
De president roept zijn achter
ban nu al enkele weken op om op
7 september, de Braziliaanse Onaf
hankelijkheidsdag, massaal de
straat op te gaan. Hoofdstad Bras^
daarvan is zijn al maanden du
rende kritiek op het sinds 1996 ge
bruikte systeem met elektronische
stemmachines. Dat bracht hem
drie jaar geleden aan de macht,
maar het is volgens Bolsonaro
fraudegevoelig en zal, zo zegt hij
geregeld, de uitslag van de ko
mende verkiezingen in oktober
2022 in zijn nadeel beïnvloeden.
Sterker, hij zegt ook veelvuldig -
zonder er een sprankje bewijs
voor te leveren - dat er in 2018
fraude is gepleegd. ,,Ik had al in de
eerste ronde gewonnen."
Hertelling
Bolsonaro wil geprinte stembe-
wijzen invoeren, in zijn ogen
nodig om hertelling van de stem
ming mogelijk te maken. Zijn
wens is hem ernst. ,,Als de papie
ren stembewijzen niet worden
ingevoerd, krijgen we hier grotere
problemen dan in de Verenigde
Staten", zegt hij in januari, verwij
zend naar de bestorming van het
Capitool in Washington door aan
hangers van Bolsonaro's grote
voorbeeld Donald Trump, en hun
poging de verkiezingsoverwin
ning van Joe Biden ongedaan te
maken. In juni klinkt er een zwaar
dreigement. ,,Zonder gedrukte
stembewijzen gaan de verkiezin
gen van 2022 niet door", zegt hij,
voorbijgaand aan zijn grondwette
lijke plicht de verkiezingen te
organiseren.
Bolsonaro krijgt over zijn con
stante verdachtmakingen van het
kiessysteem en het uiten van zijn
ongefundeerde vermoedens van
fraude een hoog oplopende ruzie
met rechter Lms Roberto Barroso,
voorzitter van het verkiezingstri
bunaal (TSE) en tevens een van de
rechters van het Hooggerechtshof.
De president vindt dat de rechters
hem moedwillig dwarszitten en
het regeren onmogelijk maken. Al
diverse keren heeft hij gedreigd
het Hooggerechtshof buiten wer
king te zetten, met het leger aan
zijn zijde.
Het is koren op de molen van
zijn aanhangers, die hem tijdens
vele manifestaties oproepen dat
vooral te doen. „Wanneer ik dat
wil, gaat het leger de straat op om
de orde te herstellen", zegt Bolso
naro, een gesjeesde legerkapitein
die het graag heeft over 'mijn
leger', de militaire dictatuur ver
heerlijkt en in zijn regering
en Sao Paulo recent de inentings
campagne tijdelijk moeten stop
pen.
Ook heeft het senaatsonderzoek
sterke aanwijzingen opgeleverd
dat zich rond de aankoop van
20 miljoen doses van het Indiase
Covaxin mogelijk een omvang
rijke fraude afspeelde. Daarbij
zouden onder meer legerfunctio-
narissen op het ministerie van
Gezondheid, tussenpersonen en
ook de regeringsleider in de
Kamer van Afgevaardigden,
Ricardo Barros, betrokken zijn.
Volgens een getuige zou Bolso
naro, die het bestrijden van cor
ruptie in 2018 als een van zijn
belangrijkste verkiezingsbeloftes
had, van de onregelmatigheden en
de rol van zijn bondgenoot Barros
hebben geweten. Ingegrepen heeft
President Jair
Bolsonaro ligt onder
vuur om zijn slechte
corona-aanpak en
allerlei schandalen
og maar een
kwart van de kie
zers staat onvoor
waardelijk achter
Bolsonaro. De
geslonken popu
lariteit van de
extreemrechtse leider is mede het
gevolg van zijn reactie op de
dramatische coronapandemie, die
in Brazilië al meer dan 580.000 do
den telt en dagelijks nog zo'n
zevenhonderd mensenlevens eist.
Beter gezegd: het uitblijven van
zijn reactie. Bolsonaro's kille hou
ding ten opzichte van het tragi
sche leed dat Brazilië treft, is al
zo'n anderhalf jaar onveranderd.
Hij bagatelliseert het virus, drijft
de spot met zieken, heeft gebrek
aan respect voor de doden en
dweept nog altijd met niet wer
kende en potentieel schadelijke
medicijnen als chloroquine en
ivermectine.
De gevolgen van de pandemie
hangen als een molensteen om
Bolsonaro's nek, sinds een
senaatscommissie nu al vier
maanden het coronabeleid van
regering en president onderzoekt.
Uit getuigenverhoren is gebleken
dat de aankoop van onder andere
Pfizer- en CoronaVac-vaccins al
vroeg is gedwarsboomd. Daardoor
is pas laat begonnen met het inen
ten van de Braziliaanse bevolking.
Ook nu nog verloopt de aanvoer
van vaccins door het ministerie
met horten en stoten. Daardoor
hebben steden als Rio de Janeiro
hij echter niet. De Federale Politie
onderzoekt nu of Bolsonaro in de
Covaxin-zaak heeft gehandeld uit
eigenbelang.
Terwijl de live op tv uitgezon
den verhoren het nieuws bepalen,
probeert de president de aandacht
af te leiden met telkens nieuwe
relletjes en rellen. De voornaamste
dinsdag 7 september 2021
Brazilië maakt zich op voor
turbulente actie-feestdag
diverse generaals tot minister
heeft benoemd.
Joost de Jong
Rio de Janeiro
De Braziliaanse president
Bolsonaro trekt een mond
kapje van zijn gezicht. foto afp
