de mensen hier maar niet op de knieën kreeg
13
in het Afghaanse leger.
Als de colonnes eenmaal bin
nen zijn, worden de eerste en de
laatste tanks uitgeschakeld door
raketten van Massouds mannen,
die weer snel uit het zicht ver
dwijnen. Vervolgens daalt er
vanaf de hellingen een kogelregen
neer op de Russische manschap
pen, die letterlijk geen kant op
kunnen en bij hun vlucht de
tanks moeten achterlaten. Zo gaat
het elke keer. De tanks worden
vanzelfsprekend weer opgelapt
door de moedjahedien. Krijgsge
vangenen worden niet gemaakt.
,,De haat tegen de Russen is te
groot", zegt Massoud in die tijd.
,,Veel strijders hebben door de
communistische terreur hun fa
milie en huizen verloren. Hun
eerste reactie als ze een Rus te
genkomen, is hem te doden."
Als de Russische troepen in fe
bruari 1989 met de staart tussen
de benen vertrekken, laten ze een
verwoest en verscheurd Afghani
stan achter. De verschillende re
bellengroepen beginnen elkaar te
bevechten om de macht. Massoud
voert de Noordelijke Alliantie aan.
Hij laat zien dat hij niet alleen een
rechtvaardig leider is die luistert
naar zijn volk, maar ook
meedogenloos en niets
ontziend op zoek is naar
macht. Vooral zijn bom
bardementen op Kaboel
leiden tot veel verontwaar
diging. Als in de chaos van
de burgeroorlog de taliban
de macht grijpen, trekt
Massoud zich weer te
rug in zijn vallei. Die
blijkt ook voor de
fundamentalisten
onneembaar. Toch
krijgen ze hem te
pakken, met behulp
van al-Qaeda. Op 9 september
2001, twee dagen voor de aanval
op Amerika, wordt hij vermoord
door een Tunesisch zelfmoord
commando dat zich had ver
momd als Marokkaanse journalis
ten. Een bom in hun camera
maakt het eind aan zijn leven.
Pyrrusoverwinning
Het blijkt een pyrrusoverwinning
voor de taliban. Het Amerikaanse
leger valt binnen om de aanslagen
van 11 september te wreken, de ta
liban en al-Qaeda worden versla
gen en een bezetting van twintig
jaar begint. In de Panjshirvallei
blijft het al die tijd relatief rustig,
zeker vergeleken met de rest van
het land. In geen enkele van de 33
andere provincies, vallen minder
slachtoffers dan hier (want het
geweld in Afghanistan is nooit ge
stopt). Het blijft onverminderd
lastig, voor wie dan ook, om er
voet aan de grond te krijgen.
Nu, na de tweede overwinning
van de taliban, zijn alle ogen op
nieuw gericht op de vallei die 'als
een pijl vanuit het noordoosten
richting Kaboel wijst'. Deze keer
is het de zoon van Massoud, een
man met dezelfde voornaam als
zijn vader, die vanuit Panjshir
het verzet tegen de funda
mentalisten probeert te orga
niseren. In deze moderne tijd
doet hij dat onder meer via
een ingezonden stuk in The
Washington Post: 'In 1998,
toen ik 9 jaar oud was,
verzamelde mijn
vader, de comman
dant van de moed
jahedien, zijn sol
daten in een grot in
de Panjshirvallei.
1 Ik schrijf u van
daag vanuit dePanjs-
hirvallei, klaar om in
de voetsporen van
mijn vader te treden,
met strijders die klaar zijn om het
opnieuw op te nemen tegen de ta
liban. We hebben munitie en wa
pens die we geduldig hebben ver
zameld sinds de tijd van mijn va
der, omdat we wisten dat deze
dag ooit zou komen. Wat er
ook gebeurt, mijn strijders en ik
zullen Panjshir verdedigen als het
laatste bastion van Afghaanse
vrijheid. Onze moraal is hoog. We
weten uit ervaring wat ons te
wachten staat. Maar we heb
ben meer wapens, meer munitie
en meer voorraden nodig.'
De toekomst van Afghanistan is
opnieuw erg onzeker. Maar wie
ook naar Panjshir trekt, vriend of
vijand, wordt meteen geconfron
teerd met die grote held uit het
verleden. Zijn foto hangt overal,
als eerbetoon, maar ook als waar
schuwing. Ook de plek waar hij
begraven ligt, is niet meer te ont
wijken. In 2004 stond er een een
zame tombe met een simpel graf
aan het brede uiteinde van de val
lei, vlak na de kloof. Hier kwamen
mannen Massoud hun eer beto
nen, onder wie de CIA-agent die
ik toen trof en die met weemoed
sprak over zijn oude strijdmakker.
Nu staat er een fors groter com
plex, gebouwd met stenen uit de
omringende bergen, een netjes
aangelegde promenade met fon
teinen en boompjes. En natuurlijk
een Mausoleum Museum Store,
voor al uw souvenirs van de
Leeuw van Panjshir, maar ook
voor frisdrank, shampoo en zelfs
pannensets, blijkt uit een reisver
slag. Tijden veranderen. Maar veel
is hetzelfde gebleven. Kijk maar
naar de nieuwe Ahmed Massoud.
GO ZATERDAG 28 AUGUSTUS 2021
jf-.ia
Oude Russische tanks liggen overal (1 en 4), verzetsstrij
ders (2), de nieuwe tombe van Ahmed Shah Massoud
(3), een training van het talibanleger in de provincie
Panjshir (5), de Panjshirvallei (6) en Ahmed Massoud
junior. (7) foto's Hollandse hoogte, getty afp
Voor dit verhaal is onder meer
gebruikgemaakt van Ghost
Wars (Steve Coll), Directorate S
(Steve Coll), Taliban (Ahmed
Rashid) en Among the Moun
tains (Wilfred Thesiger)
