'We hebben mensen in
de steek gelaten, dat
was onverantwoordelijk'
5
nisatie aantoonbaar moeten maken
dat er oprecht geleerd is van alle fou
ten in het verleden. Daarom zullen
vooral de omgang met vrouwenrech
ten onder een vergrootglas liggen.
IS en Al-Qaeda
Je kunt als westen ook heel pragma
tisch denken als je nog extremere
groepen zoals Islamitische Staat en
Al-Qaeda wil bestrijden; zonder hulp
van de taliban wordt dat moeilijk. Er
zijn al contacten geweest in die rich
ting. Het is ook in het belang van de
taliban te voorkomen dat de chaos, de
corruptie en het banditisme (heroï
nehandel) escaleren en dat een groep
als Islamitische Staat zijn hervonden
slagkracht wil gaan exporteren naar
andere landen in de regio. Dan dreigt
een nieuw slagveld.
UNHCR, het vluchtelingenagent-
schap van de Verenigde Naties, voor
zag gisteren dat meer dan een half
miljoen mensen het land zullen ont
vluchten in geval van een worst
case-scenario. Die komen dan bij de
2,2 miljoen Afghanen die al een beter
heenkomen hebben gezocht in het
buitenland, verreweg de meesten zit
ten overigens in Pakistan en Iran.
Hebben de Amerikanen nu defini
tief hun handen afgetrokken van Af
ghanistan? Zeker niet. De opdracht
gevers van de zelfmoordaanslagen op
het vliegveld van Kaboel kunnen re
kenen op een terdoodveroordeling
per drone. Afgelopen week was Wil
liam Burns, de directeur van de Ame
rikaanse buitenlandse inlichtingen
dienst CIA, in Kaboel voor bespre
kingen. Daarover is niets naar buiten
gebracht maar volgens analisten heb
ben de Verenigde Staten en de tali
ban een gemeenschappelijke vijand:
Islamitische Staat.
Vorig jaar waren in de Afghaanse
provincie Kunar er gecoördineerde
aanvallen op stellingen van IS. Ter
wijl de Amerikanen bombardeerden
vielen de taliban over de grond aan.
Maar er is veel wantrouwen bij de
Amerikanen want de taliban onder
houden wel degelijk warme banden
met Al-Qaeda, een doodsvijand van
de Verenigde Staten.
Kamer vol vragen over evacuatie
Lag er een evacuatieplan klaar?
Hadden er niet eerder méér militai
ren gestuurd moeten worden? Wer
den er minder mensen geëvacueerd
in de ruim twee dagen dat Neder
land geen vertegenwoordiging had
op de luchthaven van Kaboel? Wat
déden al die Nederlanders in vre
desnaam in Afghanistan? En: had
het kabinet méér kunnen doen?
Sommige Kamerleden willen
daags nadat Defensie noodgedwon
gen moest stoppen met evacuatie-
vluchten nog geen oordeel vellen.
Daarvoor is het 'te vroeg', klinkt
het, en hebben zij 'te veel vragen'.
,,Daar moeten we eerst antwoord
op krijgen'', zegt PvdA-Kamerlid
Kati Piri. ChristenUnie-Kamerlid
Don Ceder heeft 'meer informatie
nodig'. Ook D66-Kamerlid Salima
Belhaj wil eerst 'een zorgvuldige
evaluatie' voor ze 'conclusies trekt'.
Anderen zijn stelliger. ,,We heb
ben mensen in de steek gelaten'',
zegt CDA-Kamerlid Derk Boswijk,
die persoonlijk contact hield met
gestrande Nederlanders en Afgha-
nen. ,,Dat was onnodig en onver
antwoordelijk.'' SP'er Jasper van
Dijk: ,,Honderden, zo niet duizen
den mensen zijn achtergebleven
door falend beleid van de regering.''
Nederland moest na de val van
Kaboel in allerijl mensen weghalen
uit Afghanistan: landgenoten, tol
ken die voor de krijgsmacht hebben
gewerkt en Afghanen die op een an
dere manier Nederland hebben ge
holpen of gevaar liepen. Die groep
groeide met de dag, terwijl kabinet
en Kamer tot 15 augustus vooral de-
fensietolken op het oog had.
De tolken hadden op dat moment
al in Nederland kunnen zijn, denkt
Piri. ,,Iedereen die zich later heeft
gemeld, kun je geen minister kwa
lijk nemen.'' Wel wil ze weten of de
'maximale evacuatiecapaciteit' is
benut. ,,Feit is dat in de eerste dagen
vliegtuigen halfvol vertrokken.''
Meerdere Kamerleden vragen
zich af of dat te maken heeft met
het haastige vertrek van het ambas
sadeteam, op maandagavond 16 au
gustus. ,,Er stonden Amerikaanse,
Britse, Franse en Duitse militairen,
maar geen Nederlanders bij de
poort'', weet Boswijk. Het duurde
tot woensdagavond 18 augustus
voor een noodteam plus ambassa
deur op het vliegveld van Kaboel ar
riveerde. ,,Dat is kostbare tijd ge
weest.'' Ook noemt hij het 'schan
dalig' dat de paspoorten van Af
ghaanse tolken op de ambassade
achterbleven, toen het personeel
vertrok.
Niet vlekkeloos
Niet dat de evacuatiemissie bij al
die andere landen vlekkeloos ging.
Verre van. De Britten lieten na hun
vertrek uit de ambassade gegevens
achter van Afghanen die voor hen
hadden gewerkt, compleet met
telefoonnummers en adressen. De
taliban vond ze, meldde The Times.
(De paspoorten op de Nederlandse
ambassade vielen niet in handen
van de taliban.)
De Amerikanen hebben nog lang
niet al hun tolken in veiligheid kun
nen brengen. De Britse regering
wordt door de oppositie beticht van
nalatigheid. Nog voor de val van Ka
boel was de Britse minister van Bui
tenlandse Zaken, die op Kreta va
kantie vierde, 'te druk' om met zijn
Afghaanse collega te bellen om
Britse tolken weg te krijgen. Ook
bleken belangrijke Britse ambtena
ren met vakantie. Het noodnum
mer voor Afghaanse vluchtelingen
bleek door een technische fout door
te verbinden naar een bedrijf dat
wasmachines repareert of de tolken
stonden uren in de wacht.
Het Kamerdebat in Den Haag
volgt op 7 september. VVD en CDA
willen dan ook de relatie met de VS
aankaarten. Van Wijngaarden:
,,Zonder de Amerikanen zijn we
nergens.'' Boswijk: ,,We moeten
meer onze eigen broek ophouden
en serieus werk maken van onze
krijgsmacht en Europa als geopoli
tiek blok.''
zaterdag 28 augustus 2021
GO
Bij de aanslag van
donderdag, die is op
geëist door IS, kwa
men bijna tweehon
derd mensen om het
leven. foto's epa,afp
Nu de Nederlandse evacuatiemis
sie beëindigd is, slijpt de Tweede
Kamer de messen. Ze hebben
nog 'veel vragen' aan het kabinet.
Maar andere landen maakten óók
fouten.
Hanneke Keultjes
Den Haag
De laatste evacués voor Nederland in Kaboel. foto ministerie van defensie
