ZNF-theaterstuk Grenspaal 369
prikt uiteindelijk alle clichés door
r
Gif van de spinnendoder
8 ZEELAND
Augustus is een maand van
overvloed. Van oogsten en narapen, van
wildplukken en bushcraften. Maar
boodschappen doen in de natuur kan het
hele jaar door, als je weet wat je moet
zoeken en waar.
In Grenspaal 369 cocoont een
koppel in zijn veilig we
reldje. Zij is een fotografe, op
zoek naar ultieme natuur
plaatjes in haar afgelegen
streek, nabij het Zwin. Hij een
veiligheidsmedewerker, zeg maar
bewaker, van diezelfde streek.
Voor haar prevaleert 'mooi', voor
hem 'veilig'. De ernst waarmee ze
hun werk uitoefenen, zou mis
schien het enige zijn dat hun rela
tie zou kunnen vertroebelen.
,,Tot straks. Niet veranderen
hè!", zijn de woorden waarmee
hij naar zijn werk vertrekt.
„Waarom zou ik?", is haar ant
woord. Maar het gebeurt tóch,
wanneer er bij 'hun' grenspaal
plots een vreemdelinge aanspoelt.
Een bootvluchteling, afgedreven
naar de monding van het Zwin.
De vrouw vindt deze vluchteling.
Mededogen wint het van afweer.
Zij verzorgt en onthaalt de
vreemde vrouw. Grenzen verva
gen, talen worden blikken en ge
baren.
Instinctief weet ze dat ze deze
vouw voor haar man moet ver
bergen. Maar dat kan natuurlijk
niet zomaar. Bovendien is hij ge
alarmeerd door zijn baas. De
vreemdelinge hoort het vijandige
in zijn stem. Alle drie staan ze op
scherp.
Tot hier, en ook verderop, is het
verhaal redelijk eendimensionaal.
Gebaseerd op clichés. „Vrijheid
beschermen? Door die van ande
ren in te perken?" Weinig per
soonlijke evolutie. Wel bitsige
discussie. De relatie tussen man
en vrouw komt onder druk. ,,Jij
hebt al een keuze gemaakt en als
ik daar niet in mee ga..." - ,,Dan
staat alles op het spel." Maar zelfs
dat blijkt dan toch een cliché.
Nienke Nasserian als Naomi in Grenspaal 369. foto koen broos
buiten alle clichés van goed of
slecht, zoals het eigenlijk altijd
hoort - is een knappe ingreep. Echt
een ontnuchterende verrassing.
Het moedigt aan om heel diep na
te denken over wanneer en hoe wij
eigenlijk nog oorspronkelijk en ge
loofwaardig kunnen zijn. Niet zo
vaak misschien?
En dan de muziek. Want daar is
nog niet van gesproken, maar heel
de voorstelling is ingebed in een
compositie van Douwe Eisenga.
Een redelijk deel van de teksten
wordt ook gezongen, door de ac
teurs, soms bijgestaan door een
klein 'koor'. Knap gezongen. Die
muziek heeft iets bezwerends en
iets dwingends. De resultante van
een melodieuze lijn met daaron
der een syncopisch ritme. Piano
en saxofoon versus percussie. Op
geniale wijze heeft de muziek
eenzelfde dubbelheid als die in
het veilige van het cliché en de
onrust van de realiteit.
Grenspaal 369 is een voorstel
ling met verrassingen om te her
kauwen.
Op gemeenplaatsen bouw je
geen dramatische lijn. Laat staan
een climax. Maar dan komt er een
verrassende aap uit de mouw. De
vreemde vrouw, Naomi, doorziet
ten slotte al die clichés: ,,Ze be
looft dingen met haar ogen. 'Wie
één mens redt, redt de mensheid.'
Niet dat ik dat geloof, daarvoor
zag ik te veel leugens." En dus
moet ze uiteindelijk niets meer
weten van haar redders. Ze be
sluit om dan maar ergens anders
aan te spoelen en zichzelf te red
den.
Geloofwaardig
Die plotse wending, én de muziek,
dat zijn de eigenlijke dramatische
hoogtepunten van dit muziek
theater. Die onvermoede afloop -
WILDPLUKKEN BOODSCHAPPEN DOEN IN
Tegenover Cinecity in
Vlissingen, bij de Spui-
kom, rijpen de
bramen, vlierbessen en
duindoornbessen. Het
hek tegenover de Aldi zit vol boks-
doorn (gojibes). Tot laat in het jaar
krijgt die steeds nieuwe bloemen
en bessen. Ook de eerste rozenbot-
tels zijn verschenen. Bottels ont-
sappen en inkoken met suiker:
voila, je eigen Roosvicee.
Je moet het maar weten. Een
handige wegwijzer is de Wild-
plukwijzer (app of website). Die
geeft aan wat er in de buurt te vin
den is. Duindoorn (foto rondje) in
Dishoek bijvoorbeeld. Cathy Maas
uit Vogelwaarde is wildplukex-
pert, natuurgids en herboriste. Ze
vertelt hoe je de knaloranje
bessen verwerkt zonder
je aan de scherpe ste
kels te verwonden.
Maas: „De takken in
stukken knippen,
met bessen en al in
de vriezer en ze
daarna los slaan. Ik
doe de takken tegen
woordig met bessen en
in de sappan. Resultaat: heer
lijk duindoornsap."
Maas zet elke dag wel iets uit het
wild op tafel. Haar belangrijkste
tip: ,,Ga eerst eens mee met ie
mand die weet wat hij doet, die je
ook vindplaatsen toont. Samen
ruiken, kijken, proeven, er iets te
eten van maken. Dat is gezelliger
en veiliger."
In de lente plukt ze de frisse,
jonge onkruiden. ,,Zevenblad gaat
door de aardappelpuree, ik maak er
pesto van, doe het in soep, in een
smoothie. Van heel jong kleef
kruid kun je een zalige siroop of
alcoholvrije 'amarettolikeur' ma
ken: laag om laag met suiker in een
potje en een dag laten staan. Flui-
Zevenblad gaat door
de aardappelpuree
-Cathy Maas, wildplukexpert
tenkruid kan prima in de groente
soep. Vroeg in het voorjaar hoef je
niet bang te zijn voor verwarring
met andere schermbloemigen, zo
als de giftige gevlekte scheer
ling." In Vogelwaarde ontdekte ze
kort geleden een wilde kersen
boom vol kersen. „Daar kun
je een fantastische likeur
van maken. Op het Ei
land van de Meijer
zijn veel braamstrui
ken. In het voorjaar
pluk ik het jonge
blad van de mei
doorn, in de herfst de
bessen: daar kun je ket
chup van maken."
In de binnenvest van Hulst
zwemt de Amerikaanse rivier
kreeft, een beruchte exoot die oe
vers ondergraaft. Smaakt best,
maar in officiële viswateren mag
je hem alleen met een vispas van
gen.
Narapen
Aan de andere kant van Zeeland,
in Noordwelle, zit Isabel Jonker
NATUURJOURNAAL
Spinnen hebben een imago
probleem. Zo erg zelfs dat er
een speciale term bestaat
voor de angst die sommige men
sen hebben voor spinnen: arach-
nofobie. Maar ook mensen die niet
in doodsangst raken als er een spin
op ze afkomt houden niet van de
kleverige draden die op een mooie
herfstdag boven het tuinpad ge-
spannen zijn. Wat daarbij soms
wordt vergeten is dat spinnen heel
erg nuttig zijn door het verdelgen
van ongewenste dieren als mug
gen en vliegen.
Spinnen ontkomen op hun
beurt ook niet aan de natuurwet
van eten en gegeten worden. Er is
een hele groep wespen, die het
speciaal en uitsluitend op spinnen
voorzien heeft. Onder die zogehe
ten spinnendoders zitten veel spe
cialisten die zich toeleggen op één
enkele spinnensoort. Anderen zijn
niet zo kieskeurig en pakken ge
woon wat ze tegenkomen. Ze spo
ren spinnen op door hun geur-
spoor te volgen en daarom zijn die
spinnendoders heel drukke beest
jes. Je ziet ze lopen met schichtige
bewegingen en voortdurend rond
draaiende antennes. In die anten
nes zit het reukorgaan van de
spinnendoder.
Deze week zat er een spinnen-
doder op de tuinbank. In eerste in
stantie roerloos, maar weldra be
gon het beest rond te tollen. Toen
we wat beter keken, bleek dat de
spinnendoder een flinke spin on
der zich had, maar die had de
strijd nog niet opgegeven. De
wesp had de helft van de poten er
al af gebeten, maar met de reste
rende poten wist de spin nog ge
ducht tegengas te geven. Dat
duurde niet heel lang. De spin-
nendoder richtte zich hoog op zijn
poten en kromde het achterlijf om
de spin de genadeslag toe te bren-
gen. En dat in de vorm van een
steek die het beest letterlijk totaal
lam legde. En dat is precies de be
doeling. De spin wordt wegge
sleept en ondergebracht in een
speciale uit klei opgetrokken nest
cel en dan wordt er op de verlamde
spin een eitje gelegd. Daar komt na
verloop van tijd een spinnendo-
derlarve uit en die heeft meteen
vers voedsel bij de hand. Omdat de
spin niet dood is, blijft hij vers tot-
dat de larve aan zijn maaltijd be
gint en de spin doodgaat.
Overigens zijn er dan ook weer
koekoeksspinnendoders die de
nestcellen binnendringen het op
de larve van andere spinnendo-
ders voorzien hebben. Die vangen
niet zelf een prooi, zoals de glas-
vleugelspinnendoder of zwarte
metselspinnendoder, zoals onze
soort volgens het boekje bleek te
heten.
ZEELAND
NAZOMER
FESTIVAL
woensdag 25 augustus 2021
GO
Het Zeeland Nazomerfestival
opende gisteravond in Sluis
met de première van de locatie
voorstelling Grenspaal 369. Het
is een voorstelling met een ont
nuchterende verrassing en be
zwerende muziek, merkte re
censent Willem Nijssen.
Willem Nijssen
RECENSIE
Nog te zien in Sluis van 25 t/m
28 augustus en van 31 augustus
t/m 4 september.
De zalighede
Ondine van der Vleuten
Vlissingen
M Een glasvleu-
gelspinnendo-
der met net ge
vangen prooi.
FOTO CHIEL JACOBUSSE
Een tweewekelijkse rubriek
over natuur in Zeeland
Chiel Jacobusse
