X?
7 A
Evacuatie
geleid door
ervaren
F-16-piloot
NIEUWS 3
egfe
AFGHANISTAN TALIBAN
(«Mi»
De moslimfundamentalistische organisatie
die we associeerden met boerka's en stenigingen,
schermt nu met vrouwenrechten en belt live in bij de
BBC. Zijn de taliban echt veranderd, of strooien ze
ons zand in de ogen met slimme communicatie?
ï5\ vi ftj
rvt
A
Hij staat een groep bewakers bij
die met hun gezinnen nu ook
recht hebben op evacuatie naar
ons land. ,,Deze mensen zitten
nu ondergedoken en het wordt
steeds moeilijker om het vlieg
veld van Kaboel te bereiken.''
Er duiken geluiden op dat de
taliban, ondanks hun 'zachte'
opstelling in hun openbare ui
tingen, op zoek zijn naar mensen
die voor buitenlandse mogend
heden hebben gewerkt. Zo ci
teerde de New York Times giste
ren uit een vertrouwelijk VN-
document waarin gesteld werd
dat als ze niet worden gevonden,
de familie van deze mensen door
de taliban bedreigd worden met
de dood of arrestatie.
Demissionair minister Sigrid
Kaag van Buitenlandse Zaken
roept de Verenigde Staten
daarom op 'zo lang mogelijk' op
het vliegveld van Kaboel te blij
ven om evacuaties mogelijk te
maken. ,,We zijn met alles af
hankelijk van wat de Amerika
nen doen.''
Tankink
De Nederlandse evacuatieopera
tie staat onder leiding van kolo-
Twee dagen na de val
van Kaboel was op de
Afghaanse tv-zender
Tolo een interview te
zien dat tijdens het
vorige talibanregime ondenkbaar
was: een hoge talibanwoordvoer-
der liet zich ondervragen door een
vrouwelijke presentator. Of neem
een ander voorval. Zondag kreeg
een van oorsprong Afghaanse pre
sentatrice van de Australische
BBC tijdens een live-uitzending
een telefoontje van een taliban-
woordvoerder, die de kijkers be
zwoer dat niemand de radicaalis-
lamitische organisatie hoeft te
vrezen. ,,Er zal geen wraak worden
genomen, op wie dan ook.''
Dat herhaalde talibanwoord-
voerder Zabihullah Mujahid dins
dag nog eens op de eerste perscon
ferentie ooit van de organisatie, te
genover de verzamelde wereld
pers. Vrouwen mogen werken,
meisjes naar school. De taliban
zullen een 'inclusieve, islamiti
sche' regering vormen. Een kriti
sche vraag over vrijheid van me
ningsuiting pareerde de woord
voerder met een sneer naar Face-
book, dat de taliban maandag
heeft geblokkeerd. De moslimfun
damentalistische leiders mogen
dan nog steeds lange baarden dra
gen, hun wereld is duidelijk groter
dan de onherbergzame grensge
bieden van Afghanistan.
Niet alleen hun inhoudelijke
boodschap van nu staat haaks op
het onderdrukkende schrikbe
wind dat de taliban eind jaren 90
voerden. Ze dwongen vrouwen
boerka's te dragen, verwoestten
eeuwenoud cultureel erfgoed en
verboden muziek. Tegenstanders
van het regime werden openbaar
geëxecuteerd, verdachten van
overspel gestenigd.
Ook de manier waarop de tali
ban communiceren is afgelopen
twintig jaar radicaal veranderd,
zegt onderzoeker Jorrit Kam-
minga, verbonden aan instituut
Clingendael. Toen hij in 2005 in
Afghanistan ging werken, hingen
de taliban nog night letters op
dorpspleinen. ,,Dreigbrieven die
werden voorgelezen aan ongelet-
terden, met als strekking: steun je
de internationale troepen, dan ko
men wij wraak nemen.''
Ondertussen lieten de taliban
zelfs een eigen app ontwikkelen,
Alemarah. Die werd na de lance
ring in 2016 weliswaar vrijwel di
rect verwijderd uit de App Store
van Google. Maar op Facebook,
Twitter, YouTube, Telegram en
WhatsApp hadden de taliban vol
gens Kamminga afgelopen jaren
praktisch vrij spel. ,,Die kanalen
hebben ze efficiënt ingezet om het
woord te voeren en een grote
schare volgers te vergaren.''
De gematigde, modernere op
stelling van de taliban komt niet
uit de lucht vallen. In districten
die ze afgelopen jaren al hebben
overgenomen, werken ze samen
met internationale hulporganisa
ties, zegt Kamminga. ,,Een prag
matische manier om een beter
imago te creëren: wij zijn hier voor
de burger.'' Die aanpak kiest de or
ganisatie nu ook, en lijkt zijn
vruchten af te werpen. Zo liet
Unicef na gesprekken met taliban-
vertegenwoordigers in steden als
Kandahar, Herat en Jalalabad we
ten 'tamelijk optimistisch' te zijn.
De grote vraag: zijn de taliban
2.0 echt veranderd, of zien we een
maskerade? Volgens veel deskun
digen gaat achter de propaganda
een orthodox-islamitische organi
satie schuil die niet wezenlijk is
veranderd. Zij vrezen dat het
slechts een kwestie van tijd is voor
vrouwen en meisjes hun rechten
weer moeten inleveren. Afgelopen
dagen waren er al de nodige inci-
Het laatste wat ze
kunnen gebruiken
is een isolement,
zoals in de jaren 90
denten. Zo werd een protest in Ja
lalabad gewelddadig neergeslagen.
In Kaboel zouden groepen gewa
pende mannen van deur tot deur
zijn gegaan om te informeren naar
Afghanen die met Amerikanen of
de afgezette regering hebben sa
mengewerkt. Westerse achterblij
vers melden dat op tv in plaats van
soaps nu veel religieuze program
ma's worden uitgezonden.
Ook de Afghanistandeskundige
gelooft niet dat de mensenrechten
bij de huidige taliban in veilige
handen zijn. ,,De wanhoop die we
zien bij zoveel mensen die het
land proberen te ontvluchten, is
niet voor niets'', meent Kam-
minga. Maar de taliban is er vol
gens hem veel aan gelegen om te
voorkomen dat Afghanistan het
nieuwe Noord-Korea wordt. ,,Het
laatste wat ze kunnen gebruiken is
een isolement, zoals in de jaren
90'', zegt hij. ,,Toen werden ze
slechts door drie landen erkend;
Pakistan, Saoedi-Arabië en de Ver
enigde Arabische Emiraten.''
Om draagvlak bij de Afghaanse
bevolking te houden, moeten de
taliban simpelweg wel relaties on
derhouden met internationale
hulporganisaties en andere lan
den. ,,Ze besturen nu een groot
land waar de helft van de bevol
king onder de armoedegrens leeft
en afhankelijk is van buitenlandse
hulp. Die hulp kunnen ze de men
sen niet ontzeggen, dat zou ze niet
populair maken'', zegt Kamminga.
Onderhandeling
De gematigde opstelling lijkt te
werken. Landen als China en Rus
land zijn met de taliban in onder
handeling over toekomstplannen,
en zelfs de Amerikaanse regering
is nog met ze in gesprek.
Kamminga is niet bang dat wes
terse landen in een valkuil lopen.
,,We trappen echt niet zomaar in
hun propaganda. Je kunt wel, net
als Nederland deed, zeggen: wij
praten niet met de taliban, want
het zijn terroristen. Maar de beste
manier om erachter te komen wat
ze van plan zijn, is zoveel mogelijk
informatie vergaren. We hebben
zelf ook meer baat bij dialoog met
de taliban dan bij isolement.''
nel Peter Tankink. Tot voor kort
gaf hij nog leiding aan het crisis
team van Defensie op het gebied
van corona. Daarvoor was hij on
der meer de baas op vliegbasis
Volkel. Als F-16-piloot was hij
onder meer actief in de Kosovo-
oorlog. Daar verwierf hij een
heldenstatus door in 1999 de
eerste vlieger van een F-16 van
de Navo ooit te worden die een
vijandelijk vliegtuig neerhaalde.
Met een raket schoot hij een Ser
vische MiG-29 uit de lucht.
Hij wordt nu op de proef ge
steld. Gisteren bleek een van de
toestellen die Nederland wil ge
bruiken om mensen te evacue
ren defect. ,,De C-130 wordt ge
repareerd, daarvoor moeten on
derdelen worden ingevlogen.
We hopen dat het toestel zo snel
mogelijk de lucht weer in kan.''
vrijdag 20 augustus 2021
Taliban
anno2021:
gematigder,
of slimme pr?
GO
-
-
ff 1 - 1
m - -
r -
u
j ^LJU? 4J
j-o^l
O-^l ^1 ^^-0 prjj *^5^5"o^51 j]
De zorgen over de veiligheid
van Afghanen die met hun ge
zinnen wachten op evacuatie
neemt toe. ,,Ik hoop dat hulp
niet te laat komt'', zegt advo
caat Michael Ruperti.
Hanneke Keultjes
Sander van Mersbergen
Rotterdam
Annemieke van Dongen
Rotterdam
-Jorrit Kamminga, Clingendael
Tijdens persconferenties en
tv-optredens presenteren de
taliban zich als gematigder dan
in de jaren 90, toen er een waar
schrikbewind werd gevoerd in
Afghanistan.
FOTO'S AP, AFP, TOLONEWS
Kolonel Peter Tankink geeft
leiding de evacuatie. FOTO ANP
