Marjan Berk
L
G
-z
A\
5'
G
f
r
r
f
f
1
1
9
8
4 5*
r 2
5
9
8
7
1 8"
7
4
9
7
9
3
9
8
4
f
2
5
4
9
8
7
l
9
4
8
2
■w
j
1
3
2
NIEUWS 15
3
2
i1
3*
l"
4
3
5"
8
r
9
3
j6L
Maki Kaji
1951-2021
Kleine
2
3
dingen
aandacht
geven.
Dat lucht
geweldig
De hoeveelheid nieuws van zorgelijke
aard stapelt zich op. Aard- en waterbe-
vingen, branden in ieder deel van de we
reld, steekpartijen door jonge pubers,
luchtvervuiling, Bob Dylan, die terugkijkend nu
na een leven lang van gezongen morele en andere
verontwaardiging over alles wat niet deugt plotse
ling in de jonge jaren 60 ook een smerig ding zou
hebben gedaan, met een piepjong meisje... ouwe
opgerakelde en nooit bestrafte koek... wat te doen?
Ik denk aan alle mantelzorgers, die op hun tenen
lopen om hun zorgmantels op de zorgvragende
plek te bezorgen. En dan lees ik in de weekendedi
ties van grote kranten alle liefdevolle boodschap
pen die de achterblijvende in ons tranendal op de
overlijdensadvertenties van hun gestorven gelief
den schrijven, terwijl je weet dat die het zelf niet
meer lezen kunnen... Die hebben daar dus niks
meer aan.
En dan denk ik aan mijn nog geen 2-jarige ach
terkleindochtertje, die 's ochtends zoet naast haar
levensgrote speelgoedbeer onder een dekentje
naar de kindertelevisie zit te kijkenwaarschijn
lijk naar verhaaltjes, waar het kwaad wordt gestraft
en het goed beloond.
Ik vraag mij af hoe wij op enigszins gepaste
wijze moeten dóórleven zonder door je hoeven te
zakken van bekommernis.
Annie M.G.Schmidt schreef het al: 'Vluchten
kan niet meer. Ik zou niet weten hoe. Ik zou niet
weten waar naar toe.'
En dan, lieve lezer, herinner ik mij plotseling de
woorden van een van de levensvrienden van good
old Wim Sonneveld. Ik sprak eens met hem in een
periode van mijn leven dat ik mij, vergezeld door
een doos papieren zakdoekjes om mijn eindeloze
nimmer meer opdrogende tranen veroorzaakt
door liefdesverdriet in te dammen, bij hem op de
thee was.
„Marjan", sprak Wims vriend. ,,Weet je wat je
moet doen?''
,,Nee'', snikte ik.
,,Je moet gaan poetsen. Kleine zilveren lepeltjes
die verwaarloosd in een laatje liggen. Goed poet
sen, tot ze weer gaan glanzen. Kleine dingen aan
dacht geven. Dat lucht geweldig op. Als alles dan
weer glimt, ben jij je verdriet vergeten!"
Q
O
1
f
V
Japan en puzzelaars van over de hele wereld
herdenken Maki Kaji (69). De Japanner werd
wereldberoemd als de bedenker van het populaire
getallenspel: sudoku. Een week geleden overleed Kaji aan
kanker. Hij laat zijn vrouw en twee dochters na.
Sudoku wordt weleens
de Rubiks kubus van
de 21ste eeuw ge
noemd. Het spel kan
een verslavende bezig
heid worden. De dood van de
grote promotor van het rekenspel
werd aangekondigd door Nikoli,
het Japanse puzzelbedrijf waarvan
Maki Kaji mede-oprichter was.
'Kaji-san, bekend als de man die
sudoku zijn naam heeft gegeven,
was geliefd bij puzzelaars over de
hele wereld', staat in een verkla
ring. Een herdenkingsdienst volgt
later deze maand. Kaji overleed
thuis aan galwegkanker, meldde
het bedrijf. In juli van dit jaar trad
de opperpuzzelaar al af als direc
teur van zijn bedrijf, vanwege zijn
verslechterde gezondheid.
In 2008 zei Kaji in een toespraak
dat hij ooit verliefd was geworden
op het spel Number Place, van ori
gine een Amerikaanse puzzel ont
worpen door Howard Garns. Dat
was in 1984. Garns puzzel zou
weer gebaseerd zijn geweest op
een Zwitserse 'cijferkruiswoord-
puzzel' van de 18ste eeuwse wis
kundige Leonard Euler.
Maki Kaji bleek de grote promo-
tor van het puzzelspel, vooral van
wege de universeel aansprekende
naam die hij eraan gaf: sudoku. ,,Ik
wilde het een Japanse naam ge
ven'', aldus Kaji. Sudoku betekent
'enkele getallen'. De basispuzzel
bestaat uit negen bij negen vakjes
die gegroepeerd zijn als negen
blokken van drie bij drie vakjes. In
de vakjes moeten de cijfers 1 tot en
met 9 ingevuld worden op zo'n
manier dat in elke horizontale lijn
én in elke verticale kolom en in elk
van de negen blokjes de cijfers 1 tot
en met 9 één keer voorkomen. In
gewikkeld? Welnee. Iedereen kan
het, zeggen kenners. Wiskundige
kennis is immers niet vereist. In
plaats van cijfers had men ook an
dere symbolen kunnen gebruiken.
Puzzelmagazine
Maki Kaji werd geboren op het
noordelijke Japanse eiland Hok
kaido en studeerde Literatuur aan
de Keio Universiteit. Een succes
was dat niet. De gesjeesde student
had vele baantjes. Zo was hij onder
meer kelner, roadie voor een Ja
panse popgroep en werkte hij in
de bouw. Uiteindelijk besloot hij
uitgever te worden. Met twee
jeugdvrienden richte hij Nikoli op,
vernoemd naar een succesvol ren
paard dat een grote race in Ierland
had gewonnen. De onderneming
zou wereldwijd uitgroeien tot één
van de grootste uitgevers van puz
zeltijdschriften en boeken. Het be
drijf hielp sudoku vlak na de wis
seling van de eeuw op de markt te
komen. Het maakte het eerste
puzzelmagazine van Japan.
Het gaat
puur
om de
opwinding
de
oplossing
te vinden
Kaji zei in 2007 nooit alleen 'edu
catieve puzzels' te willen maken.
Hij wilde dat ze entertainment
waren voor iedereen: van jong tot
oud. Zo bedacht hij ook Masyu,
een logica-puzzel waarin je stip
pen moet verbinden om een lus te
vormen zonder kruisingen of ver
takkingen. Sudoku's zijn er al ja
ren op verschillende niveaus, van
relatief eenvoudig tot moeilijk.
Om zijn team van bedenkers de
nodige creativiteit en vrijheid te
gunnen, werden de sudoku's met
de hand opgesteld. Een computer
kwam er niet aan te pas. ,,Het gaat
er niet om of je geld verdient met
de puzzels, het gaat puur om de
opwinding de oplossing te vin
den'', vertelde Kaji aan de BBC.
Ondergewaardeerd
Puzzelfans wereldwijd herdenken
Kaji als iemand die zijn ziel en za
ligheid in zijn werk gooide. ,,Zijn
belangrijkste bijdrage aan de we
reld van logische puzzels is subtiel
en ondergewaardeerd'', aldus de
aanvoerder van het Amerikaanse
puzzelteam in The New York Times.
In de zomer van 2005 werd de
puzzel met veel succes ook geïn
troduceerd in Nederland en Bel
gië, onder meer doordat kranten
dagelijks een sudoku begonnen af
te drukken.
Toch kwam het succes ook voor
Kaji onverwacht. Zo onverwacht
zelfs dat dat hij vergat een patent
te nemen op zijn versie van de
puzzel. Veel commerciële strategie
achter het succes was er niet vol
gens hem. ,,We hebben geen flauw
idee van wat iets populair maakt
en daarom proberen we alles uit
op de lezer. Zowat één keer in de
vijf jaar neemt een spelletje ineens
een hoge vlucht.'' Wereldwijd
worden miljoenen verdiend aan
sudoko's. Volgens Kaji had hij
slechts een klein deel van dat geld
ontvangen.
woensdag 18 augustus 2021
GO
Glimmen
jfc
ê1 r
F
j
Maki Kaji bij een sudoku-toernooi in Brazilië, het puzzelspel heeft fans over heel de wereld. foto afp
'Godfather' van de sudoku
vergat patent aan te vragen
Tim van Rodijnen
Bob van Huët
