Doe mè gewoon
8 ZEELAND
Streektaal
Zierikzeeënaar Thijs
van Leeuwen was in
2010 vijf maanden
gelegerd in Deh
Rawod in de
Afghaanse provincie
Uruzgan. „Niet
verrassend, wel
bedroevend", zegt de
toenmalige
pelotonscommandant
over de situatie in
Afghanistan, waar de
taliban razendsnel
terrein veroveren. ,,Er
zijn best veel veteranen
die hun handen voelen
jeuken. Ook ik heb dat
gevoel: teruggaan en
alles weer in orde
maken, dat is de reactie
van veel militairen die
daar geweest zijn."
In mei - toen de VS en overige
NAVO-landen begonnen met
het terugtrekken van alle
troepen en materieel - was
Van Leeuwen nog hoopvol.
Veranderingsprocessen hebben
tijd nodig. ,,Pas over dertig, veertig
jaar kun je zien of de missie ge
slaagd was", stelde hij toen. En:
,,We zijn daarheen gegaan om het
veiliger te maken, zodat de Afgha-
nen hun land konden opbouwen
en ontwikkelen. Dat hebben we
ook gedaan."
Nu is hij minder positief. ,,We
zijn als internationale samenle
ving ergens aan begonnen, maar
maken het niet af. Er was denk ik
geen duidelijke politiek-maat-
schappelijke stip aan de horizon.
Militair gezien hadden we een
AFGHANISTAN ZEEUWSE VETERAAN THIJS VAN LEEUWEN
duidelijk doel voor ogen: een sta
biele situatie creëren, rust en vei
ligheid brengen. Vanuit militair
perspectief is dat wat je kunt doen.
Maar vervolgens moet er ook poli
tieke en maatschappelijke stabili
teit komen. Dat is niet bereikt. Het
Afghaanse volk wordt nu aan zijn
lot overgelaten. Vanuit de interna
tionale samenleving bekeken vind
ik dit heel zwak."
Dat de taliban niet betrokken
zijn bij de wederopbouw, is vol
gens Van Leeuwen betreurens
waardig. ,,Wat je er ook van vindt,
je kunt niet om de taliban heen. Ik
heb slechts beperkte expertise op
dit vlak, maar zoals ik het zie, zijn
de taliban onderdeel van het pro
bleem, dus moeten die ook onder
deel zijn van de oplossing. Nu zijn
ze aan de winnende hand en is het
waarschijnlijk te laat. Zij die win
nen, zijn niet geneigd aan de on
derhandelingstafel te gaan zitten."
Opnieuw ingrijpen?
Van Leeuwen over de kans dat er
opnieuw een militaire ingreep
komt: ,,Moeilijk. Dan ben je toch
afhankelijk van de grote partijen
als de Verenigde Staten en het Ver
enigd Koninkrijk. Alleen als die
meedoen, of genoeg westerse lan
den, zullen anderen aanhaken."
Die kans is niet groot. ,,Er is Ame
rika veel aan gelegen daar weg te
blijven, gezien de interne politieke
situatie." Bovendien, zegt hij: ,,Je
zou wel weer een bepaalde rust
Zoals ik het zie, zijn de
taliban onderdeel van
het probleem, dus
moeten die ook
onderdeel zijn
van de oplossing
kunnen brengen, maar
voor hoe lang? Zodra je
weggaat, is er hetzelfde pro
bleem. De vraag is ook: wat wil
len de Afghanen zelf, welke oplos
sing willen zij voor de langere ter
mijn? Misschien onderschatten we
het Afghaanse volk wel. Ik vraag
me alleen af: kunnen zij het nu op
eigen kracht, zonder steun van de
internationale gemeenschap?"
Als militair en als mens vindt
Van Leeuwen het pijnlijk om te
zien hoe veel van wat de
militairen tot stand
brachten, nu teniet
wordt gedaan en
hoe onschuldige
burgers moeten
lijden. „Ze had
den het toen ook
niet makkelijk,
maar er was toch
enige stabiliteit en rust.
Nu is de situatie chaotisch en ex
treem onzeker."
Lest was Bert Visscher bie De
slimste mens. Kieke julder ok wè
es ni dat programma? Ik puzzele
nog a graag mee, ok a mo je eêl rap
stae. Bert stieng aars rap genoeg en ie
dee vee z'n besten. Wat kan die caba
retier toch klaermaeke. Ie roefelt over
't toneêl en je kun beter nie op d'
eêste rij ge zitte in de zaal, wan de
spetters van zweêt en spië vliege
rond j'n oaren. Ie ei nie voe niks het
stempel ADHD ekrege. Noe speelt 'n
voe uutverkochte zalen, mè dat ei wè
es aars ewist. Toen a t'n in z'n begun-
periode in Goes zou komme, ao t'n
glad gin mèns in de zaal, vertelden
die. Oans Zeêuwen kriege dikkels het
stempel van 'Doe mè gewoon, dan
doe je a gek genoeg'. Zou t'r dirrom
glad gin mèns ewist A me ierzo
mie drie woorden toekunne, zü me
d'r gin vuuve gebruke. Me doe 't lie
ver rustig an. Oewel, de zeispreuk:
'Rustig an, zei 't wuufje, ze zulle me
nie wigdraege en ze zat op een miere-
nist', dat gi nog a varre voe mien.
Me ouwe nie van vee errie, mè toch
motte me die in de zummertied mè
over oans ene litte komme. Lest liep ik
in de polder en oarden ik a van een
ènde een krootje brommers an-
komme. 't Was een geroenk en een ge-
gagaai van jewelste. Ik goeng gauw in
de goskant stae en kreeg, toen a ze ver-
bie were, as toegift een walm van de
odorant en after shave over me ene.
Buutendiekers vaneigens ee!
En oe dienke julder over de 'quads'
of aol die arige voertugen die a je de
leste tied verbie zie komme? Wat
maeke ze toch vee leven en ze stienke
zeven roe de wind in. Ok nog es! Ik er
gere m'n eigen groen en geel, mè goed,
ieder z'n meug. Mè me zitte d'r wè mie
op'escheuteld. Ik dienke dan bie m'n
eigen: "Zoue ze ok nog wat van de
moaie omgevieng zieë?" Dir 'k zo
m'n twufels over. Ik za vadder ieder
onpuntelijk woord di over achterwege
laete.
In Renesse kunne de jongelui het de
leste tied ok nog a es van eiers maeke o.
Vee jaeren gieng het goed, mè pas was
't wee raak. Henk Blom weet er vast en
zeker aolles van. In de buurte van 't
strand motte de mènsen het dikkels
kunne, wan de jonge gasten zoeke di
d'r vertier en nie in oanze contreien. In
de Zak komme me d'r toet noe toe wat
dat betreft goed van of.
Daoken, a de meêste toeristen wee
wig bin, kunne oans wee rustig over
de dieken lope. Wat kan 'k in 't naejaer
toch geniete van de naejaerskleuren
van de bomen en het riet mie z'n gol
vende plumen langs de dulfkant! 't
Liekt net of a ze je in 't verbiegaen toe-
knikke. Dan vinde 'k de natuur ruum
zo moai as in de zummer. Zou dat
soms mie m'n leeftied te maeken
Mè m'n eden! Noe 'k a meêr as
vuufonderd woorden gebruukt! Dao-
ken gae julder nog dienke da 'k m'n
op'ouwer nie bie me
dinsdag 10 augustus 2021
Ondine van der Vleuten
Vlissingen
'Veteranen voelen hun handen jeuken'
Thijs van Leeuwen op patrouille
in Deh Rawod, Afghanistan in 2010. foto thijs van leeuwen
-Thijs van Leeuwen
Jopie Minnaard
In deze rubriek
belichten we
wekelijks een
Zeeuws dialect.
Deze keer een
verhaal van Jopie
Minnaard in het
Zuid-Bevelands.
Beluister de ge
sproken rubriek op
pzc.nl/streektaal.
