1
1
NIEUWS 15
Aleksandr
Loekasjenko, de
president van
Belarus, lijkt zich
nergens meer iets
van aan te trekken.
Zijn motto: wie niet
luisteren wil, moet
maar voelen. Wat de
rest van de wereld
daarvan vindt, zal
hem worst wezen.
'UUUU
In toeval gelooft niemand meer als
het gaat om Belarus. Dus toen de
activist Vitali Sjisjov onlangs
verdween tijdens een bezoek aan
Oekraïne was dat meteen ver
dacht. En toen hij een dag later
dood werd teruggevonden,
bungelend aan een boom in een
park in Kiev, was er voor veel
mensen geen twijfel meer moge
lijk: dit is weer een nieuw slacht
offer van president Aleksandr Loe-
kasjenko.
Sjisjov runde vanuit Oekraïne
een organisatie die Belarussen
hielp ontsnappen uit hun
vaderland. Dat zijn twee activitei
ten die niet getolereerd worden
door het regime van Loekasjenko,
die al sinds 1994 aan de macht is.
Hij won de verkiezingen destijds
nota bene door zijn goede werk als
voorzitter van de parlementaire
commissie die de corruptie moest
aanpakken. De verkiezingen van
vorig jaar won hij ook, maar dat
ging niet zonder slag of stoot.
Officieel kreeg hij 80 procent van
de stemmen, terwijl zijn grote
concurrente Svetlana Ticha-
novskaja bleef steken op 10 pro
cent. Niet alleen de internationale
gemeenschap had moeite met die
uitslag, ook vele Belarussen. De
vlam sloeg onmiddellijk in de
pan.
In het nauw
Tijdens grote protesten in de
hoofdstad Minsk, ongezien in
Belarus, kwamen de demonstran
ten oog in oog te staan met zwaar
bewapende agenten. Er viel een
dode en er werden duizenden
mensen opgepakt. Dat was het
startsein voor een staatsrepressie
die nog steeds voortduurt. ,,We
zien hier een man in het nauw'',
zegt Dick Zandee van Instituut
Clingendael. ,,Hij probeert met
alle mogelijke middelen de macht
vast te houden. Alles wat riekt
naar oppositie moet de kop in
worden gedrukt.''
De meest in het oog springende
fcn
actie van het regime was de kaping
van Ryanair-vlucht 4978. Die was
op weg van Athene naar Vilnius,
met aan boord de activist Roman
Protasevitsj en zijn vriendin Sofia
Sapega. In het Belarussische lucht
ruim dwongen straaljagers het
toestel naar Minsk, waar de twee
werden gearresteerd. De interna
tionale kritiek was enorm, maar
dat weerhield de autoriteiten er
niet van Protasevitsj op een pers
conferentie te laten verklaren dat
er niets aan de hand was en dat hij
goed werd behandeld. Dat hij er
slecht uitzag, en werd geflankeerd
door mannen in uniform, deed
Alles wat riekt
naar oppositie
moet de kop in
worden gedrukt
sterk vermoeden dat Protasevitsj
zijn woorden ingefluisterd had ge
kregen.
„Het is duidelijk dat Loekas
jenko de duimschroeven aan het
aandraaien is", zegt Zandee. „Zelfs
dissidenten in het buitenland zijn
niet veilig. In Belarus zelf zien we
dat er in de laatste maanden
tienduizenden mensen zijn
opgepakt."
Dat wordt bevestigd
door de Belarussische
mensenrechtenorga
nisatie Viasna. Die
heeft een hele was
lijst samengesteld
van misdragingen van het re
gime. Zo zitten er op dit moment
zeker 526 mensen vast vanwege
hun politieke denkbeelden. Het
zwaaien met een rood-wit-rode
vlag (de kleuren van de oppositie)
is bijvoorbeeld al voldoende om de
politie aan de deur te krijgen.
Journalisten en activisten worden
volgens Viasna gearresteerd en
vervolgens onder mensonterende
omstandigheden vastgehouden.
De organisatie gebruikt zelfs het
woord 'marteling'.
Volkslied
Ook kritische studenten hebben
het zwaar te verduren. Ze worden
gevangengezet, van de universiteit
geschopt of het land uitgezet. Er
worden zware straffen uitgedeeld
voor zaken die triviaal lijken, maar
in de ogen van het regime tornen
aan zijn legitimiteit. Zo is Hanna
Vazhnik veroordeeld tot een jaar
huisarrest, omdat ze op Twitter
een regeltje van het volkslied had
veranderd. En Aliaksander Babkin
kreeg een jaar werkkamp, omdat
hij het alarmnummer 102 had ge
beld en 'negatief over de president
had gesproken en diens 'eer en
waardigheid had vernederd'.
Ook internationaal slaat Loekas
jenko om zich heen. Buurland
Litouwen is in alle staten nu is ge
bleken dat Minsk de deur open zet
voor vluchtelingen uit het
Midden-Oosten. Het gaat met
name om jonge Irakezen die
via Belarussische Telegram
accounts worden opge
roepen het vliegtuig te
nemen naar Minsk.
Daar staan bussen
klaar die ze met
een naar de
grens met Litouwen brengen,
waar ze 'hartelijk zullen worden
ontvangen'. Dit jaar zouden al
4000 vluchtelingen gebruik heb
ben gemaakt van deze 'uitnodi
ging'.
Litouwen is ziedend. ,,Loekas-
jenko gebruikt deze migranten als
wapen'', zei premier Ingrida
Simonyte. ,,Dit is een daad van
agressie, bedoeld om te provoce
ren.'' Dat lijkt gelukt, want Litou
wen is begonnen met het neerzet
ten van een 550 kilometer lang hek
met prikkeldraad.
De Europese Unie heeft inmid
dels een hele batterij aan sancties
ingesteld. De import van kunst
mest, olie, petrochemische pro
ducten, tabak en financiële dien
sten is drastisch beperkt. Verder is
het verboden om te handelen in
apparatuur, technologie of soft
ware die gebruikt kan worden om
het internet te controleren. Het
zelfde geldt voor goederen die ook
voor militaire doeleinden gebruikt
kunnen worden.
Dat de nood hoog is in Minsk
blijkt ook uit het feit dat Loekas-
jenko zijn buurman ter rechter
zijde om hulp heeft gevraagd: de
Russische president Vladimir Poe-
tin. Nog niet eens zo gek lang gele
den wilden beiden nauwelijks wat
van elkaar weten. ,,Maar hij heeft
die steun nu echt nodig'', zegt
Zandee. ,,En Poetin heeft die kans
meteen met beide handen aange
grepen.''
De vraag is wel of Loekasjenko
hier later niet een hoge prijs voor
gaat betalen, mocht de vriend
schap met Poetin weer bekoelen.
Want dan staat hij echt helemaal
alleen, met een binnenlandse druk
die alleen maar toeneemt.
zaterdag 7 augustus 2021
GO
Loekasjenko is niets meer te
gek en schopt om zich heen
Mark van Assen
Rotterdam/Minsk
Medestanders van Vitali
Sjisjov, die dood werd ge
vonden in een bos, demon
streren in Kiev.
Activist Roman Protase
vitsj tijdens een geënsce
neerde persconferentie na
zijn arrestatie. fotos ap/epa
- Dick Zandee, van Clingendael
President Loekasjenko. foto ap
