Kür%%
1
Wetenschappers
sluiten zich aan bij
'strijd rond Tata Steel'
Sb»
EUWS 11
mmm i+*
mm*-
V'
contracten zijn aangemerkt als
staatsgeheim", zegt Milovac. Vorig
jaar trad een nieuwe regering aan,
van politieke tegenstanders van
Djukanovic. Die beloofde de docu
mentatie openbaar te maken, maar
dat is nog steeds niet gebeurd.
Milieuschade
En dan is er nog het voor buiten
staanders wellicht pijnlijkste punt
van de snelweg, omdat die zo
zichtbaar is: de milieuschade. Wie
de oude weg langs het tracé volgt,
ziet hoe indrukwekkend de snel
weg boven valleien zweeft en zich
door bergen boort. Maar het tech
nische hoogstandje heeft nog een
andere dan een financiële prijs, en
die is duidelijk zichtbaar bij het
dorp Matesevo. Daar staan de pa
len van een viaduct in de bedding
van de rivier de Tara, die door de
grootste en diepste kloof van Eu
ropa stroomt en tot het werelderf
goed van Unesco behoort. De Chi
nezen hebben inmiddels toegege
ven dat ze te rigoureus te werk zijn
gegaan en dat ze de schade zullen
herstellen, maar volgens deskun
digen is dat onmogelijk. Zij noe
men het toezicht volstrekt ontoe
reikend. Voorgestelde alternatieve
routes die de Tara ontzagen, wer
den verworpen.
Strife
Ik vraag me af
wie de tol er straks
voor overheeft.
Mijn dorp ben ik
hoe dan ook kwijt
,,Voor mij was dit het mooiste deel
van de Tara. Ze hebben het com
pleet verwoest'', zegt Natalija Ra
kocevic (75) in de tuin voor haar
huis in een gehucht even buiten
Matesevo. Op enkele tientallen
meters van haar huis vandaan zijn
werklui bezig met het wegdek; het
verkeer raast straks bijna door haar
voortuin. Ze krijgt een brok in
haar keel als ze erover praat. Wij
zend op water dat onder de weg
uit een buis klatert: ,,Ze hebben
dat riviertje al drie keer verlegd, en
nog is het niet goed. Bij hevige re
genval komen er straks overstro
mingen. Dat krijg je, die mensen
hebben er geen verstand van, en
hebben niets gevraagd aan dege
nen die hier al generaties wonen
en het gebied kennen.''
Veel huizen in het gehucht staan
inmiddels leeg. Lang niet iedereen
hier is tegen de weg: sommigen
verdienen eraan door materieel uit
te lenen of zich uit te laten kopen.
,,Voor jongeren is het misschien
goed, zo'n snelweg. Naar Podgo
rica in een halfuur in plaats van
anderhalf uur. Maar de meeste
mensen in Montenegro hebben
niet veel geld, dus ik vraag me af
wie de tol er straks voor overheeft.
Mijn dorp ben ik hoe dan ook
kwijt.''
KWF sprak eind vorige week
openlijk steun uit voor het initia
tief van drie stichtingen om zelf
onderzoek te gaan doen naar de
verhoogde kans op onder meer
longkanker in de regio rond Tata
Steel. Gesteund door enkele ge
fortuneerde ondernemers willen
de stichtingen (Schapenduinen,
Frissewind.nu en IJmondig) on
derzoek 'aan de bron' van Tata
Steel laten doen. Dat wil in de
praktijk zeggen: met drones en
onderwaterrobots metingen
gaan verrichten bij elke schoor
steen en pijp van het bedrijf.
Daarvoor ligt al 1 miljoen euro
klaar.
KWF heeft zich daar nu bij aan
gesloten: ,,Wij hebben hetzelfde
doel: weten waarom er daar een
verhoogde kans is op longkanker'',
zegt Annebel Schipper van KWF.
„Wij hebben het netwerk, veel er
varing met wetenschappelijk on
derzoek, wie te contacten, hoe ge
gevens te analyseren... En wij zien
ook een rol voor ons qua publici
teit: het benadrukken van de ur
gentie hiervan. Ons doel is het
zelfde als van omwonenden: er
is nu veel onrust en onduidelijk
heid, er moeten antwoorden ko
men.''
Volgens eerder RIVM-onder-
zoek uit april komen in de regio IJ-
mond meer gezondheidsklachten
voor dan waar dan ook in Neder
land. Van 22 procent tot hier en
daar zelfs 50 procent meer kans op
- onder meer - longkanker. Een
tweede onderzoek naar veegmon-
sters van de neergedaalde stoffen
die elke dag over de regio dwarre
len, moet nog gepresenteerd wor
den. ,,Maar dat onderzoek geeft
géén antwoord op de vraag: wiir
komen die stoffen vandaan?''
Ook de bekende forensisch pa
tholoog Frank van de Goot sluit
zich aan. De patholoog sprak dit
weekend met Jan de Jong, grote
baas van investeringsmaatschap
pij Nedamco en voortrekker van
het plan om eigen onderzoek te
doen. Van de Goot zou lichamen
van overleden personen uit de re
gio kunnen onderzoeken op che
mische stoffen en dat dan weer
vergelijken met een controlegroep
'ver weg' van Tata Steel.
Wel waarschuwt hij dat daar
mee niet zomaar geconcludeerd
kan worden dat die persoon ziek is
geworden van die stoffen en dat
het dus allemaal de schuld van
Tata is. Het is Van de Goot wel al
opgevallen dat diverse buiten
landse onderzoeken naar de rela
tie tussen staalfabrieken en kan
ker nooit in de RIVM-rapporten
zijn meegenomen. Om te checken
of dat echt klopt en waarom dat is,
daarin ziet Van de Goot wel een
taak voor KWF.
Dit gaat Annebel Schipper weer
wat snel: ,,We zijn nog niet zover
dat we al weten wit we kunnen
doen'', zegt zij. Wel heeft het
RIVM weer bij KWF aangeklopt,
aldus Schippers, om ook eens te
informeren wat er gaande is.
Verantwoordelijk gedeputeerde
Jeroen Olthof- de man die vol
gens de actievoerende stichtingen
Meten bij een
schoorsteen klinkt
simpel, maar dat is
het echt niet
maar geen opdracht wil geven tot
een brononderzoek - heeft onder
tussen vakantie. Telefonisch laat
hij weten 'met de initiatiefnemers
om tafel te willen over dat eigen
brononderzoek'. ,,Meten bij een
schoorsteen klinkt simpel, maar
dat is het echt niet. Daarom wil ik
eerst weten: wit wil je dan precies
meten.'' Ook hoopt hij dat KWF
hem snel gaat bellen. ,,Laten we
elkaar niet bedelven met onder
zoeken. Maar echt: ook ik wil dat
de IJmond een gezonde leefomge
ving is.''
Jan de Jong reageert daar uiterst
cynisch op: ,,Zo gaat het altijd: om
tafel zitten. Praten. We vragen al
jaren om brononderzoek. Ik heb
hem nu deze hele duidelijke vraag
gemaild: ben jij bereid RIVM op
dracht te geven aan de bron uit
stoot van Tata te meten? Je hoeft
alleen maar ja of nee te zeggen.''
Daarop heeft Olthof nog niet
geageerd.
maandag 2 augustus 2021
GO
e^-*.ötak«S»
ü1
-^A
Even buiten
hoofdstad
Podgorica is
op een van de
snelwegpila
ren de vlag
van Montene
gro te zien.
FOTO HOLLANDSE
•JE '7
- Natalija Rakocevic
Diverse wetenschappers bie
den zich aan in de strijd van
omwonenden tegen staalfa
briek Tata Steel. Patholoog
Frank van de Goot wil overle
denen onderzoeken en ook
KWF Kankerbestrijding biedt
haar 'expertise' aan. ,,Er is veel
onrust. Er moet duidelijkheid
komen.''
Victor Schildkamp
IJmuiden
- Gedeputeerde Jeroen Olthof
Dronefoto van Tata Steel in IJmuiden. Omwonenden willen al
tijden onderzoek naar de uitstoot van het complex. foto anp