Kür%% 1 Wetenschappers sluiten zich aan bij 'strijd rond Tata Steel' Sb» EUWS 11 mmm i+* mm*- V' contracten zijn aangemerkt als staatsgeheim", zegt Milovac. Vorig jaar trad een nieuwe regering aan, van politieke tegenstanders van Djukanovic. Die beloofde de docu mentatie openbaar te maken, maar dat is nog steeds niet gebeurd. Milieuschade En dan is er nog het voor buiten staanders wellicht pijnlijkste punt van de snelweg, omdat die zo zichtbaar is: de milieuschade. Wie de oude weg langs het tracé volgt, ziet hoe indrukwekkend de snel weg boven valleien zweeft en zich door bergen boort. Maar het tech nische hoogstandje heeft nog een andere dan een financiële prijs, en die is duidelijk zichtbaar bij het dorp Matesevo. Daar staan de pa len van een viaduct in de bedding van de rivier de Tara, die door de grootste en diepste kloof van Eu ropa stroomt en tot het werelderf goed van Unesco behoort. De Chi nezen hebben inmiddels toegege ven dat ze te rigoureus te werk zijn gegaan en dat ze de schade zullen herstellen, maar volgens deskun digen is dat onmogelijk. Zij noe men het toezicht volstrekt ontoe reikend. Voorgestelde alternatieve routes die de Tara ontzagen, wer den verworpen. Strife Ik vraag me af wie de tol er straks voor overheeft. Mijn dorp ben ik hoe dan ook kwijt ,,Voor mij was dit het mooiste deel van de Tara. Ze hebben het com pleet verwoest'', zegt Natalija Ra kocevic (75) in de tuin voor haar huis in een gehucht even buiten Matesevo. Op enkele tientallen meters van haar huis vandaan zijn werklui bezig met het wegdek; het verkeer raast straks bijna door haar voortuin. Ze krijgt een brok in haar keel als ze erover praat. Wij zend op water dat onder de weg uit een buis klatert: ,,Ze hebben dat riviertje al drie keer verlegd, en nog is het niet goed. Bij hevige re genval komen er straks overstro mingen. Dat krijg je, die mensen hebben er geen verstand van, en hebben niets gevraagd aan dege nen die hier al generaties wonen en het gebied kennen.'' Veel huizen in het gehucht staan inmiddels leeg. Lang niet iedereen hier is tegen de weg: sommigen verdienen eraan door materieel uit te lenen of zich uit te laten kopen. ,,Voor jongeren is het misschien goed, zo'n snelweg. Naar Podgo rica in een halfuur in plaats van anderhalf uur. Maar de meeste mensen in Montenegro hebben niet veel geld, dus ik vraag me af wie de tol er straks voor overheeft. Mijn dorp ben ik hoe dan ook kwijt.'' KWF sprak eind vorige week openlijk steun uit voor het initia tief van drie stichtingen om zelf onderzoek te gaan doen naar de verhoogde kans op onder meer longkanker in de regio rond Tata Steel. Gesteund door enkele ge fortuneerde ondernemers willen de stichtingen (Schapenduinen, Frissewind.nu en IJmondig) on derzoek 'aan de bron' van Tata Steel laten doen. Dat wil in de praktijk zeggen: met drones en onderwaterrobots metingen gaan verrichten bij elke schoor steen en pijp van het bedrijf. Daarvoor ligt al 1 miljoen euro klaar. KWF heeft zich daar nu bij aan gesloten: ,,Wij hebben hetzelfde doel: weten waarom er daar een verhoogde kans is op longkanker'', zegt Annebel Schipper van KWF. „Wij hebben het netwerk, veel er varing met wetenschappelijk on derzoek, wie te contacten, hoe ge gevens te analyseren... En wij zien ook een rol voor ons qua publici teit: het benadrukken van de ur gentie hiervan. Ons doel is het zelfde als van omwonenden: er is nu veel onrust en onduidelijk heid, er moeten antwoorden ko men.'' Volgens eerder RIVM-onder- zoek uit april komen in de regio IJ- mond meer gezondheidsklachten voor dan waar dan ook in Neder land. Van 22 procent tot hier en daar zelfs 50 procent meer kans op - onder meer - longkanker. Een tweede onderzoek naar veegmon- sters van de neergedaalde stoffen die elke dag over de regio dwarre len, moet nog gepresenteerd wor den. ,,Maar dat onderzoek geeft géén antwoord op de vraag: wiir komen die stoffen vandaan?'' Ook de bekende forensisch pa tholoog Frank van de Goot sluit zich aan. De patholoog sprak dit weekend met Jan de Jong, grote baas van investeringsmaatschap pij Nedamco en voortrekker van het plan om eigen onderzoek te doen. Van de Goot zou lichamen van overleden personen uit de re gio kunnen onderzoeken op che mische stoffen en dat dan weer vergelijken met een controlegroep 'ver weg' van Tata Steel. Wel waarschuwt hij dat daar mee niet zomaar geconcludeerd kan worden dat die persoon ziek is geworden van die stoffen en dat het dus allemaal de schuld van Tata is. Het is Van de Goot wel al opgevallen dat diverse buiten landse onderzoeken naar de rela tie tussen staalfabrieken en kan ker nooit in de RIVM-rapporten zijn meegenomen. Om te checken of dat echt klopt en waarom dat is, daarin ziet Van de Goot wel een taak voor KWF. Dit gaat Annebel Schipper weer wat snel: ,,We zijn nog niet zover dat we al weten wit we kunnen doen'', zegt zij. Wel heeft het RIVM weer bij KWF aangeklopt, aldus Schippers, om ook eens te informeren wat er gaande is. Verantwoordelijk gedeputeerde Jeroen Olthof- de man die vol gens de actievoerende stichtingen Meten bij een schoorsteen klinkt simpel, maar dat is het echt niet maar geen opdracht wil geven tot een brononderzoek - heeft onder tussen vakantie. Telefonisch laat hij weten 'met de initiatiefnemers om tafel te willen over dat eigen brononderzoek'. ,,Meten bij een schoorsteen klinkt simpel, maar dat is het echt niet. Daarom wil ik eerst weten: wit wil je dan precies meten.'' Ook hoopt hij dat KWF hem snel gaat bellen. ,,Laten we elkaar niet bedelven met onder zoeken. Maar echt: ook ik wil dat de IJmond een gezonde leefomge ving is.'' Jan de Jong reageert daar uiterst cynisch op: ,,Zo gaat het altijd: om tafel zitten. Praten. We vragen al jaren om brononderzoek. Ik heb hem nu deze hele duidelijke vraag gemaild: ben jij bereid RIVM op dracht te geven aan de bron uit stoot van Tata te meten? Je hoeft alleen maar ja of nee te zeggen.'' Daarop heeft Olthof nog niet geageerd. maandag 2 augustus 2021 GO e^-*.ötak«S» ü1 -^A Even buiten hoofdstad Podgorica is op een van de snelwegpila ren de vlag van Montene gro te zien. FOTO HOLLANDSE •JE '7 - Natalija Rakocevic Diverse wetenschappers bie den zich aan in de strijd van omwonenden tegen staalfa briek Tata Steel. Patholoog Frank van de Goot wil overle denen onderzoeken en ook KWF Kankerbestrijding biedt haar 'expertise' aan. ,,Er is veel onrust. Er moet duidelijkheid komen.'' Victor Schildkamp IJmuiden - Gedeputeerde Jeroen Olthof Dronefoto van Tata Steel in IJmuiden. Omwonenden willen al tijden onderzoek naar de uitstoot van het complex. foto anp

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2021 | | pagina 11