Dode walvis in Terneuzen heeft veel bekijks
4
FRITUUR DEN BUYS KOEWACHT
Na 58 jaar friet
scheppen en
snacks bakken,
vindt ze het
welletjes. Ria
Buys (88) gooit
eind augustus het
luik van haar
frituurwagen in
Koewacht dicht.
„Het wordt nu wel
eens tijd om aan
mijn pensioen te
gaan denken."
Voor veel dorpelingen
en klanten van bui
tenaf is het kraam aan
de grens, op de hoek
van de Tragel met de
Nieuwstraat, al jaren een begrip.
Niet alleen voor een lekker frietje,
maar ook voor een gezellig babbel
tje of nieuwtje. Meer dan een
halve eeuw frituren, levert heel
wat verhalen en anekdotes op.
Kraam op de grens
Ria en haar man Leon namen in
1963 het kraam, tussen twee cafés
in de Nieuwstraat, over van zijn
ouders. Vier jaar later werd de hui
dige locatie aan de grens ingeno
men. ,,Daar zijn we echt een
grensgeval", zegt Ria. ,,Het blijkt
dat de voorkant van de frituur zich
op Nederlands grondgebied be
vindt en de achterkant in België.
Er staan twee bakovens in. Zo
wordt de vers gesneden friet voor
gebakken in Nederland en het af-
bakken gebeurt in België. Toch wel
uniek. Net als het kraam zelf. Het
is tweedehands op de kop getikt
en nu zo'n zeventig jaar oud. Al
wat onderstut, maar het doet nog
dienst. Er is zelfs sprake van dat ik
het kan slijten aan een museum."
Na het overlijden van haar man
in 2011 baatte Ria samen met
kleindochter Iris (32) de frituur
verder uit. ,,Iris is al achttien jaar
mijn steun en toeverlaat, en alle
weekenden paraat. We zijn het
hele jaar door op zaterdag en zon
dag geopend. Alleen als oudjaar
bijvoorbeeld op een zaterdag viel,
ging de tent dicht. Te gevaarlijk
met al dat vuurwerk. Nieuwjaars
dag werd er weer volop gebakken."
Ria vertelt ook dat ze heel wat lief
en leed meegemaakt heeft. ,,Leed
blijft zeker hangen, maar we kun
nen beter leuke dingen boven ha
len. Zo vroeg er eens een klant
waar de lijst hing met producten
en prijzen. Nou, dan had ik mijn
antwoord vlug klaar. 'De prijslijst
staat op mijn buik en die maak ik
niet bloot.' Dan hadden we weer
leut. Als hersengymnastiek reken
ik alles uit het hoofd uit."
Wachtzakje
Veel keuze is er niet in frituur Den
Buys. Friet in een puntzak, enkele
snacks en een paar sauzen. Iris tuft
in de weekenden met het bijna
veertig jaar oude bedrijfswagentje
geregeld heen en weer om de
voorraad aan te vullen. ,,Ik woon
maar een paar honderd meter ver
derop. In de frituurwagen van am-
Misschien pink ik een
traantje weg. Maar
het is goed geweest
per acht vierkante meter kunnen
we niet alles kwijt." Kinderen die
vanwege drukte wat lang moeten
wachten, worden eerst verwend
met een klein zakje friet, het zoge
naamde wachtzakje.
In al die jaren komt er van veel
families uit Koewacht inmiddels al
de vierde generatie aan het kraam.
Zondag 29 augustus wordt om
21.00 uur het tijdperk frituur Den
Buys afgesloten. ,,Misschien pink
ik wel een traantje weg. Maar het
is goed geweest. Ik verhuis met
mijn twee jaar oude Tervuurse
herder Donna naar het Blaauwe
Hofke in Hulst. Voor mijn hobby's
lezen en zelf mijn kleding maken
is er dan meer tijd. Mijn slogan
'frites moet zingen, springen en
naar de mensen brengen' zal
nog wel een tijdje blijven
hangen."
Guido van der Heijden
Terneuzen
,,Voelt net als rubber", een echtpaar
is op het dier afgekomen. Voorzich
tig raken ze de dode walvis aan. ,,Ik
ben zo bang dat hij ineens beweegt."
De onderkaak oogt en voelt als ste
vig zwart rubber; als de stootband
van een botsauto. Zachtjes worden
borstelachtige baleinen bevoeld.
,,Ik heb er geen verstand van",
verontschuldigt de man zich. ,,Dit
is voor het eerst dat ik er een van zo
dichtbij zie. We hoorden ervan via
social media. Dus natuurlijk zijn we
direct gaan kijken. ,,De lucht valt
wel mee", constateert hij. Zijn
vrouw deinst terug. Bij vlagen komt
er een sterke ontbindingslucht van
het dier af. Steeds meer mensen ko
men op het dier af. Foto's makend,
filmend en heel voorzichtig voe
lend hoe een walvishuid voelt.
Zeeschip
De vinvis is vast komen te zitten op
de boeg van een zeeschip, boven de
bulbsteven, de bolle voorkant
waarmee zeeschepen door de gol
ven klieven. In de sluizen van Ter-
neuzen kwam het dier in de nacht
van maandag op dinsdag los van het
schip en dreef het kanaal Gent -
Terneuzen in. Met een drijvende
kraan van Multraship werd het op
de Goese Kade gelegd, waar het nu
bekeken en betast wordt.
De buik van de walvis staat bol.
,,Van de ontbinding", veronderstel
len sommige toeschouwers. Er
worden grapjes gemaakt over een
klein gaatje prikken in de buik, zo
dat deze zou ploffen. ,,Ik blijf even
filmen hoor, dat wil ik zien." Het
enorme dier lijkt de aanvaring met
een zeeschip en de reis op de boeg
naar Terneuzen redelijk te hebben
doorstaan. Op de kade ligt wel een
grote plas bloed, de huid is deels af
gebladderd. Onder het zwart komt
rood tevoorschijn.
,,Het kan zijn dat er inwendige
verwondingen zijn, dat moeten we
nog allemaal onderzoeken", zegt
Lonneke IJsseldijk, hoofdonder
zoeker van de faculteit Diergenees
kunde van de Universiteit van
Utrecht. „Wij doen onderzoek naar
de doodsoorzaak. Was het een
dood dier dat in aanvaring kwam
met een schip of is het overleden
door de aanvaring? Was het een
ziek dier? Onderzoek moet dat al
lemaal nog uitwijzen. We weten
nog niet welk schip het was en wat
de vaarroute is geweest. De gewone
vinvis komt in de Noordzee niet
voor. Je moet eerder denken aan de
Atlantische Oceaan. Morgen
(woensdag, red) wordt het door
een aannemer in samenwerking
met Naturalis ontleed voor onder
zoek."
woensdag 28 juli 2021
Ria stopt na 58 jaar met friet bakken
Ria Buys (88) stopt met haar frituur op de grens die ze de afgelopen jaren runde met haar kleindochter Iris. foto camile schelstraete
Edy de Witte
Koewacht
- Ria Buys, frituur Den Buys
M De dode
walvis ligt op
de Goese
Kade in Ter-
neuzen.
FOTO ANNE HANA
,,Het is een mannetje, het is een
mannetje", en al filmend loopt
de vrouw op de walvispenis af.
De dode walvis, een vijftien
meter lange gewone vinvis op
de Goese Kade in Terneuzen
trekt dinsdag veel bekijks.
