Laete
leie of wegdoe..?
8 ZEELAND
SNUFFELKASTJE OP DE FIETS MILIEUMETINGEN
De nieuwe fiets van Annelien gaat niet
alleen heel hard, hij kan ook snuffelen.
Op de dik 2000 kilometer die ze er sinds
een paar maanden mee heeft gereden, zag
ze 'zijn neus' herhaaldelijk geel uitslaan. En dat is niet
goed. Het betekent dat de lucht niet echt gezond is.
'Toen ik een keer door mijn dorp reed, schoot mijn
snuffelfiets zelfs een keer diep in het geel."
Streektaal
weten hoe de kwaliteit van de lucht is."
Daarom betaalt de provincie aan het project
mee. Juist ook om mensen bewust te ma
ken van die luchtkwaliteit.
Maar wat gaat de provincie met de data
doen? Komen er straks bijvoorbeeld milieu
zones? „Gemeenten bepalen dat zelf." Maar
de provincie kan wel een duwtje geven,
toch? „Als uit alle metingen blijkt dat ge
meenten stappen erin zouden kunnen zet
ten, ben ik voorstander om dat gesprek te
voeren."
te gaan. Bovendien is het veel leuker om
hard te fietsen dan langzaam achter een
Duitser te rijden."
Het kastje meet dus fïjnstof. „Dat kun je
niet zien of ruiken, maar als er te veel in de
lucht zit, is het slecht voor je gezond
heid", vertelt Wim Hage. Hij is kar-
trekker van het project snuffelfïetsen.
„Het dringt door tot in je longen."
Afhankelijk van hoe vaak en hoe
lang je het inademt, word je kort
ademig of krijg je - in het ergste
geval - hart- en vaatziekten en
zelfs longkanker.
„Het RIVM heeft twee vaste
meetpunten in Zeeland. Maar
één ervan meet fijnstof. Nu
is de techniek zo verbeterd,
dat mobiele kastjes vrijwel
net zo goed zijn." Ja, mensen die
veel fietsen of wandelen, kunnen
meehelpen snuffelen, zegt Hage.
„Stuur daarvoor een mail naar mi-
lieu@zeeland.nl. Ook Zeeuwse scholie
ren gaan meedoen."
Milieuzones?
Schone lucht, daar draait het dus om,
benadrukt Dick van der Velde. „Als je
me vraagt hoe we die krijgen, dan is het
door met zijn allen de lucht zo min mo
gelijk vuil te maken", zegt de gedepu
teerde milieu. „Maar dan moet je wel eerst
Bij houtstook slaat de
snuffelaar soms uit tot
donkergeel
wandelaars kunnen dan meedoen.
Annelien fietst vaak en wil graag weten
wat haar eigen neus elke dag te verduren
krijgt. De Serooskerkse woont dicht bij
haar werk. „Dus daar moet ik het niet van
hebben." Maar haar moeder woont in
Zierikzee. „Ik heb een speed-pedelec ge
kocht om de autokilometers drastisch
omlaag te brengen." Ze schiet in de lach.
„Ja, dat vind ik leuk. Het is een goeie 35
kilometer en een uur en tien minuten
fietsen. Een super mooie route, echt hè."
Hard fietsen
Ze dacht wat we allemaal wel denken: de
Zeeuwse lucht is altijd schoon. „Nou... in
Utrecht fietsen ze ook met deze kastjes.
Weet je wat opvalt? Als het hier blauw is
- een relatief schone lucht - is het daar
ook blauw."
Natuurlijk, er drijft fijnstof over van de
zuiderburen. „Dat zie je met zuiden
wind." Maar zelf zijn we ook een stel
viespeuken. „Ik heb door mijn dorp ge
fietst toen veel bewoners de houtkachel
aan hadden. Dan schrik je. De snuffelaar
sloeg op sommige plekken tot donker
geel, bijna oranje, uit. Dat is echt niet ge
zond."
Dat maakt Annelien meer bewust.
„Zelf heb ik geen houtkachel. Maar voor
mij is het een extra reden om niet met de
auto, maar met de fiets naar mijn moeder
I en maand of vier geleden heeft
Annelien Bij de Vaate
haar splinternieuwe speed-pe-
delec uitgerust met een bijzon
der kastje. Noem het een neus.
Het ding registreert fijnstof, luchtvoch
tigheid en temperatuur. Bij elkaar zegt
dat iets over hoe schoon de lucht is. Zij is
één van de 20 Zeeuwen met zo'n elektro
nisch snufje. Na de zomer breidt de pro
vincie Zeeland dat uit tot zeker 100. Ook
scripties
Toch waere d'r dingen, die ik echt
nie weg kon doe. Onze voorraed op
zolder is dan wè ge-alveerd mè an
sommige dingen hecht ik toch te vee
waerde. Neem noe onze rapporten.
M'n vrouwe ei echt nog zó'n mooi
boekje mee van aole zes leerjaeren de
resultaten van rekenen, ta3l, nuttig
handwerken e.d. Zes jaer lang wier de
rij afgeslote mee "Vlijt en gedrag".
En, ik ao nie anders verwacht, dat
waere iedere keer wi "achten". Dat
oorde zó! Van m'n eihen laogere
school-periode ebbe'k naebie niks
mi. Ons krehe nooit een rapport en
schreve nog vee op een lei. Ik ebbe
nog éên eihenandig geschreve ge
dicht bewaerd. Over een kind die een
begraefenisstoet vóbie zag komme
De rapporten leie wi netjes in een
dóze. Net as de speldjes van fabrieken
wi je as puber om schreef. De reke
ningen van ons trouwen leie d'r ook
nog, net as m'n zelf geschreve toneêl-
stikjes, de voetbalboeken en de reis-
verslaehen. En onzenog onderd
dingen. Leuk vó de huus! Toch?
dinsdag 27 juli 2021
Kijk op de site bij /video
'Soms slaat
ie geel uit'
Annelien Bij de Vaate met haar snuf-
felfiets. foto's dirk-jan gjeltema
-Annelies Bij de Vaate
Jeffrey Kutterink
Middelburg
Het speciale kastje. Het registreert
fijnstof, luchtvochtigheid en de tempe
ratuur.
In deze rubriek
belichten we
wekelijks een
Zeeuws dialect.
Deze keer een
verhaal van Frans
van der Heijde in
het Walchers.
Beluister de ge
sproken rubriek op
pzc.nl/streektaal.
Frans van der Heijde
Het oprumen van een zolder
kan soms tot verrassende din
gen leie. Di schreef ik vier we
ken gelee over mee m'n poezie-ver-
haal. Het is tuus mien taak om de zol
der "bie te ouwen". En dat is een
goeie za3k wan ik kan het beste weg-
gooie van ons tweêën..! Dit voorjaer
stoeng het oprumen, meer dan ooit,
in het teken van het wegdoen van
spullen die me jaer nae jaer alleên
even oppakte en trug zette onder het
bekende motto: het lei nie op m'n rik!
Me ope echt nog wè een stuitje èn
in dit uus èn op deze aerdbol deu te
briengen, mè toch sprak ik m'n zeune
d'r eest over an. Wat zouwe ulder
wegggooie as ze ooit onze zolder
zouwe moete oprume? Het historisch
besef bleek nie hroót. Ik begon over
m'n scripties die ik naebie zestig jaer
gelee gemaekt ao vó de Kweêkschole.
Bloed, zweêt en misschien traenen
waere d'r an te pas gekomme. De re
actie was eêl dudelijk: "Doe mè weg
p3..!" Kleine borrelglaesjes, gekocht
op plekken wi me ooi op vakantie
waere? Hetzelfde lot. Ik ebbe nie ver
der gevrohe, wan ik docht dat het het
beste was zelf mè te kiezen tussen
"oud papier", de "Roemenië-schure",
het "Leger des Heils" en "Wi trug in
de dóze! De scripties bin bie 't oud
papier terecht gekomme. Ik kon het
nie over m'n arte verkriehe te papier-
versnipperaer in te schaekelen. Mis
schien zou er iemand weze, die in
oud papier rondneust en dan die
Rechtsandig geschreve, ondanks het
feit da'k "stief links" was
M'n rapporten op de HBS kwaeme
wi tevoorschien. Een dalende lijn in
vuuf jaer...! Het begin was sterk mee
zeven "negens"( ik moest een goed
rapport ebbe, dan mocht ik op "de
voetbal"!), mè laeter kwam er sterk
verval, voral bie de wiskunde-kant.
M'n leraar vertelde in de derde klasse
da'k verlore was vó de wetenschap! Ik
koos een talenpakket!
