Anhebrand en nie hoar
Bekijk nu de actuele
weersverwachting
op jouw locatie! i
ZEELAND 3
Download de PZC app
dinsdag 27 juli 2021
Stel je locatie in en ontvang het
uitgebreide weerbericht van de
gemeente waarin je je bevindt,
inclusief temperatuur, kans op regen,
hoeveelheid neerslag, wind
en luchtvochtigheid. Je ziet de
weersinformatie tot wel
14 dagen vooruit.
Nieuw
inde
PZC app
Jan van Damme
in 2015 was hij nog vijfjaar invaller
voor de Oostburgse huisarts Mi
chel de Meijer. ,,Ook dat had met
mijn plezier in de streektaal te ma
ken", vertelt hij, ,,ik vond het heer
lijk om die klanken in mijn spreek
kamer te horen. Dialect verbindt
mensen, zorgt dat mensen aan de
grond, de streek gebonden zijn. Als
ik op de nationale televisie een
Zeeuws accent hoor, dan ga ik
meteen anders luisteren. Zo werkt
dat."
Verdunde taal
Er wordt steeds minder Zeeuws
gesproken. Schulte heeft het over
een 'homeopathische', sterk ver
dunde taal. Zelf heeft hij zijn kin
deren geen dialect geleerd. Maar
nu hij zijn kleinkinderen Adam
van 5 en Diego van 3 jaar vaak over
de vloer heeft, wil hij toch een po
ging doen om iets van dat Zeeuwse
taalgevoel over te brengen. Hij
speelt al gitaar sinds de middelbare
school en heeft boven in huis een
eigen muziekstudiootje waar hij
lekker kan knutselen. Voor Adam
en Diego schreef hij liedjes over
het verzonnen Awakkibeest, over
de boerderij en de tractor. ,,Toen
kwam het idee om een liedje in het
Zeeuws te maken. Het is leuk dat
ze weten dat het dialect bestaat,
dat ze zich ervan bewust zijn dat er
hier nog een mooie, bijna buiten
landse taal wordt gesproken."
Het liedje werd uit losse stukjes
samengevoegd. Bert nam een
stukje op en liep dan snel met zijn
iPhone naar de badkamer waar de
jongens aan het badderen waren.
,,Zing maar mee j ongens, een aard
appel is een èrpel, een kip dat is 'n
kieken. Het werkte", zegt Bert, ,,als
ik nu met hen op de markt aard
beien zie, dan roepen ze: fraisen!"
Hij zette het liedje op internet, nu
wordt het volop meegezongen op
de kinderopvang. 'De zjiwse tael is
de mwoiste tael van allemael.' Stel
je voor dat het refrein straks in heel
Zeeland klinkt. Bert geeft een klap
op tafel en schiet in de lach: ,,Dat
zou nog eens mooi zijn."
We vroegen u vorige week
naar uw mooiste
Zeeuwse woorden, uw
bijzonderste Zeeuwse uitdrukkin
gen. Die vraag was niet aan dove
mansoren gericht. We kregen er
een berg. Waarvoor veel dank. Een
selectie van wat u instuurde, plaat
sen we hier: van ènsentènde tot
d'oenders die over de dulve springen.
Mattie Nuytinck-Bogte uit
Schoondijke weet nog vele uit
spraken van haar moeder. Zoals:
Dadde ist'er êên van 't alfzesse doen-
ker (dat is er één van half zes in het
donker, dat is geen beste persoon).
En ook: Die moe je mee de riek vreten
heev'n (die moet je met de riek te
eten geven, over een vervelend,
akelig persoon). Als je veel gegeten
had: Ik goan gêên zand mêê óest'n (ik
ga geen zand meer hoesten, ik heb
me helemaal vol gegeten).
Jan van Damme (naamgenoot)
schrijft: Als Zuid-Bevelandse
Zeeuw woon ik al lang in België.
Daar is m'n Zeeuwse achtergrond
wel een hulp geweest om mensen
te kunnen verstaan. Eén van de
spreuken van m'n opa: Een hoed
heloof en een kurke in je hat dan kuje
ne Brejes. Die uitdrukking kwam
ook voor in de lange reeks gezeg
des en woorden waarmee Frans
Pieters uit Heinkenszand
ons vrolijk maakte. Hij
is waarschijnlijk iets
preciezer: mee un
hoed heloof en un
kurke ziele kun je
an Bresjes over
(met een goed
geloof en een
kurken ziel kun je
bij Breskens over
varen, om aan te ge
ven dat er een wonder
moet gebeuren om iets te realise
ren). Frans kreeg ook nog dertig
uitdrukkingen via zijn zus Ineke.
Zoals: De kleintjes bin nie hemoakt
om de hroaten in hun hat te kieken
(de kleintjes zijn niet gemaakt om
de groten in hun achterste te kij
ken, ook kleintjes tellen mee). Nog
een mooie: Anhebrand en nie hoar,
ou je snaere en eet moar (aange
brand en niet gaar, houd je snavel
en eet maar, als iemand beledigd
reageerde).
Willem Verplanke in IJzendijke
stuurde deze: Hie djiffelde van ai-
sentent deu de frais'n - hij slenterde
heen en weer door de aardbeien.
Dikwijls wordt gezegd ènsen-
tènde, het hele eind.
Jeanne Vrij-Hoo-
gerwerf uit Vlis-
singen kent het
woord uit haar
jeugd in Hoofd
plaat: van èssetènt
motn lwop'n - van
begin tot eind
moeten lopen.
Uitdrukkingen zijn
vaak heel lokaal, laat Jo-
han Harpe van de
buurtschap Schellach
weten. Op de boer
derij zeiden ze dat
d'oenders over de
dulve waren ghe-
sprongen, meer rich-
rting Middelburg
sprongen de kippen
w over de sloot.
Cobi de Lange uit Koudekerke
werd Zeeuws opgevoed in Goes.
Na haar huwelijk 'emigreerde' ze
naar Walcheren. Ze schrijft: Ik
vond de uitdrukking van mijn
oma in Zuid-Bevelandse dracht,
met zo'n bloot stukje op de rug, al
tijd mooi. Liet je de deur van het
achterkamertje met kachel naar de
koude keuken open, dan riep ze:
Doe die deure toe, 't wordt zo ivallig
op m'n rik (het wordt koud op mijn
rug).
De grootvader van de Middel
burgse Mien Steenaard-Hardon
was onderwijzer in Groede. Zij
hoorde dit zeggen: Die kommere is
een echte schietfenien. Dat wil zeg
gen: die roddelaarster is een
gemeen vrouwtje.
Eddy Kalfsvel uit Sas
van Gent komt nogal
wat Vlaamse woorden
en uitdrukkingen tegen
in zijn dialect. Boezjenee-
ren (de bloemetjes buiten
zetten) en d'as kontever-
keerd (dat is helemaal fout)
zijn mooie voorbeelden. Mis
schien is de uitdrukking da's t'r
eentje uit een duif - voor een kind
dat geboren wordt voor de ouders
negen maanden getrouwd zijn -
wel plaatsgebonden. Een stremijn
of een stremien kennen we als een
vergiet.
Ans de Vlieger komt uit Zierikzee
en stuurt een hele lijst woorden in
voor een 'Zeeuwse woordenkwis'.
Kan jie ier wies van worre, vraagt ze.
En dan gaat het om samentrekkin
gen als tektuusgore (dat heb ik
thuis gehoord) en mottatiernoein
(moet dat hier nu in). Deze mag u
zelf ontcijferen: keslemeenieuwer-
replsgete.
Kijk voor alle inzendingen op
onze website
Veere
Licht bewolkt
Max 19* f Min W
9 Toon weer op jouw locatie
locatie toe en krijg een veel
k^der weerbericht (met oa
slag en wind)
allemael
