Oekraïne en Polen
woest over akkoord
Nord Stream 2
ECONOMIE 17
systeem voor betalingsverkeer,
naast het bestaande systeem van
de banken. Stel dat het betaalsys
teem van de banken gehackt
wordt of platligt. Dat kan een eco
nomische ramp veroorzaken. Het
systeem van de centrale bank kan
dan als back-up dienen.
Nu is geld overmaken naar het
buitenland een tijdrovend en duur
proces. De verwachting is dat de
digitale euro dat goedkoper en
sneller maakt. Dat is vooral voor
bedrijven belangrijk.
Het gaat hier om 'echt'
geld. Cryptomunten heb
ben geen onderliggende waarde.
Het is geen betaalmiddel, alleen in
El Salvador is de bitcoin een wettig
betaalmiddel. En Tesla-topman
Elon Musk roept af en toe dat je
een Tesla binnenkort kunt afreke
nen met bitcoins. De waarde van
cryptomunten is in essentie wat
de gek ervoor geeft. De koersen
van cryptomunten kunnen
daarom enorm variëren. Dat
maakt ze ongeschikt als betaal
middel.
Centrale banken kijken wel met
grote belangstelling naar de tech
niek achter de cryptomunten,
zoals de blockchain. Een dergelijke
techniek kan handig zijn voor de
creatie van digitaal centralebank
geld.
Maar het was Facebook dat vorig
jaar de centrale banken wakker
schudde. Het socialemediabedrijf
kondigde aan met een eigen munt
te komen: de 'libra', inmiddels
omgedoopt tot 'diem', een zoge-
noemde stable coin. Dat is een vir
tuele munt, maar de waarde wordt
gedekt door een mandje bestaande
valuta, zoals de euro en de dollar.
Tegenover elke diem die Facebook
uitgeeft, koopt het bedrijf een
mandje internationale valuta met
dezelfde waarde. Daardoor is de
waarde van de diem gedekt.
De diem belooft snel en goed
koop betalingsverkeer mogelijk te
t Burgers maken zich
zorgen over privacy:
betalen met digitaal
geld is niet anoniem
maken. Daarnaast heb je geen
bankrekening meer nodig, maar
betaal je met je telefoon. Veel meer
mensen hebben een telefoon dan
een bankrekening. De diem zou
dus weleens uit kunnen groeien
tot een concurrent van de be
staande valuta. Met de ontwikke
ling van de digitale euro wil de
ECB de concurrentie de pas afsnij
den.
Jazeker. Om er meteen
een belangrijk pijnpunt
uit te pikken: de privacy. Een con
tante betaling is anoniem. Uit on
derzoek onder het publiek blijkt
dat burgers zich vooral zorgen
maken dat de privacy bij gebruik
van de digitale euro niet langer
gegarandeerd is. Dat is een belang
rijk aandachtspunt voor de cen
trale banken.
Een tweede gevaar is dat digitaal
centralebankgeld de kans op een
bankrun vergroot. In tijden van
oorlog of crisis zie je dat burgers
toch meer vertrouwen in publiek
geld hebben dan in privaat geld.
Dat betekent dat ze het geld van de
rekening halen en contant opne
men, de bekende beelden van
lange rijen mensen voor de bank
kantoren en geldautomaten.
Contant geld opnemen is nog
best een klus, zeker als iedereen
dat tegelijk wil. Bovendien zit je
dan met een grote som aan con
tanten die gestolen kan worden of
verloren gaat als het huis afbrandt.
Maar als je het geld gewoon van je
bankrekening (privaat geld) kunt
overboeken naar je rekening bij de
centrale bank (publiek geld) hoef
je je luie stoel niet meer uit. Als
iedereen tegelijk zijn geld weg
haalt bij de bank is een faillisse
ment, met alle gevolgen van dien,
onafwendbaar.
Hoe dat risico te ondervangen is
een vraag waar de centrale banken
nog over nadenken. Te denken valt
aan de mogelijkheid om mensen
een maximum bedrag aan publiek
digitaal geld te geven.
Dat is nog niet met zeker
heid te zeggen. Eerder
deze maand is besloten
door te gaan met de ontwikkeling
van de digitale publieke euro. Dat
zal zeker nog twee jaar duren.
Overigens experimenteren de
Chinezen al met een digitale yuan.
Ook de Amerikanen zijn druk
bezig met de digitale dollar. De
Bahama's hebben zelfs als eerste
land al een digitale valuta, de 'sand
dollar'.
maakt voor (verdere) Russische
agressie, vreest Kiev. De landen
zijn al sinds 2014 verwikkeld in
een nooit officieel verklaarde oor
log om de Krim en Oost-
Oekraïne. Voor Kiev geldt ook dat
het miljarden dollars per jaar aan
transitie-inkomsten misloopt, als
Rusland straks minder gas door
Oekraïne laten stromen.
Groenfonds
Duitsland belooft daarom dat het
50 miljoen dollar in een Oekraïens
groenfonds stort, om het land te
helpen met de opbouw van een
alternatieve energiesector. Ook
moet Rusland tot 2024 ruim
3 miljard dollar per jaar aan Oe
kraïne betalen, vinden Duitsland
en de VS. In dat jaar loopt het
doorvoercontract tussen de voor
malige Sovjetrepublieken af.
In Rusland gaat de vlag niet uit,
zegt vicedirecteur Aleksej Grivatsj
van het Russische Fonds voor na
tionale energieveiligheid in Mos
kou. Hij gelooft 'absoluut niet' dat
Rusland instemt met de betalin
gen van miljarden dollars aan Oe
kraïne tot 2024. ,,Als de VS of
Duitsland Oekraïne wil helpen,
moeten ze dat maar doen ten
koste van hun eigen belastingbe
talers, niet van de Russische.''
In Kiev heerst gelatenheid. ,,Dit
kwam natuurlijk niet onver
wacht'', verzucht Svitlana Tsje-
koenova, energiespecialist bij de
Razoemkov-denktank in Kiev. De
Amerikaanse president Biden gaf
al signalen dat hij zijn verzet tegen
de voltooiing van het project zou
staken. Maar Oekraïne heeft nog
altijd een uitgebreid netwerk van
gasleidingen en -opslag, stelt Tsje-
koenova. ,,Dat zullen we intact
moeten houden en versterken om
de status van ons land als door-
voerland van gas hoog te houden.''
De Oekraïense minister van Bui
tenlandse Zaken Dmytro Koeleba
en zijn Poolse collega Zbigniew
Rau schrijven in een gezamenlijke
verklaring dat de deal zorgt voor
extra politieke, militaire en econo
mische bedreigingen voor Oe
kraïne en Centraal-Europa als ge
heel. ,,Het vergroot het vermogen
van Rusland om vernietigende
invloed uit te oefenen op de vei
ligheid in Europa, en verdiept de
meningsverschillen tussen de lid
staten van de Navo en de EU'', al
dus de ministers. Ze roepen Ber
lijn en Washington op om 'de vei
ligheidscrisis in onze regio, waar
van Rusland als enige voordeel
heeft, adequaat aan te pakken'.
De deal tussen Berlijn en Was
hington houdt in dat de VS afzien
van verdere sancties tegen de vol
tooiing van Nord Stream 2. De
toenmalige president Donald
Trump voerde die eind 2019 in
tegen alle bedrijven die betrokken
zijn bij het project. Wel behouden
de Amerikanen zich het recht
voor alsnog sancties te treffen te
gen Rusland, als dat zijn energie
levering als politiek drukmiddel
inzet. Duitsland, dat Nord Stream
2 als een louter economisch pro
ject beschouwt, zal zich niet tegen
strafmaatmaatregelen verzetten.
Chantage
Nord Stream 2 loopt vanuit Rus
land via de Oostzee naar Duits
land, dat de 55 miljard kuub gas
per jaar verder leidt naar andere
Europese landen. Volgens critici
wordt Europa daardoor veel te
afhankelijk van Moskou. Ze vre
zen dat Rusland de pijpleiding in
de toekomst kan inzetten voor
politieke chantage.
Met name Oekraïne is daar bang
voor. Nu nog loopt het gas van
Nord Stream 2 via Oekraïne naar
Europa. Maar als het gas straks via
de Oostzee gaan stromen, worden
de Oekraïense gasbuizen overbo
dig, wat Oekraïne kwetsbaarder
zaterdag 24 juli 2021
GO
4 Wat is het verschil met
cryptomunten als de
bitcoin?
5 Prachtig al die voorde
len, maar zijn er ook
nadelen?
6 Wanneer komt de digi
tale publieke euro?
Aanleg van de pijpleiding Nord Stream 2 in Rusland.
FOTO ALEXANDER DEMIANCHUK/TASS
55
Door de gaspijpleiding Nord
Stream 2 stroomt per jaar
55 miljard kuub gas.
Moskou/Kiev
Oekraïne en Polen keren zich
fel tegen de overeenkomst die
Duitsland en de Verenigde Sta
ten deze week hebben gepre
senteerd over de gaspijpleiding
Nord Stream 2.
Joost Bosman
