Oe is't noe?
Hoe verwerk je
jarenlang seksueel
misbruik als kind?
2
JAN VAN DAMME
INMI&tsELS ERGENS IN LIMBURG
Column
Ja, ook ik ben schuldig. Het is
niet anders. Nog krijg ik wel
eens een spijtige blik van
mijn twee jonge mannen.
Waarom, vadertje, oh waarom heb
je ons geen Zeeuws-Vlaams ge
leerd? Zo'n grappig taaltje. Zo leuk
om dat met ooms en tantes, neven
en nichten, de mensen in en rond
de Groe te kunnen praten.
jongste zoon. Hij heeft er de laatste
jaren grote en kleine zomerklus
sen gedaan op strandcamping
Groede. Inmiddels is voor hem het
verstaan van dat toch al danig ver
nederlandste streektaaltje nauwe
lijks meer een probleem, hij kan
zelfs het meest platte Bressiaans
een heel eind volgen. Maar zelf
praten, dat is andere koek. Een
paar zinnetjes. 'Oe ist noe?' En:
'me ghaon a kjè naor us ghao
ghaon'. Dat komt er vloeiend uit.
Meer niet. En dat is mijn schuld. Ik
heb mijn twee mannen zo goed
mogelijk in het Nederlands doen
opgroeien. Een enkele keer hoor
den ze me in het dialect bezig, te
gen familie of een oude school-
maat. Of als ik ongenadig hard op
mijn duim sloeg. Ze gingen naar
school in Middelburg - op Wal
cheren, niet bij het bijna Vlaamse
Heille. Daar kon je echt niet vra
gen of ze de 'rieve' of een 'riek'
achterin het klompenkot hadden
staan. 'D'r zit 'n puut in m'n keele',
nee, ook dat leverde onbegrip op.
dus willens en wetens een bij
drage geleverd aan het verder uit
sterven van de streektaal. Niet te
stuiten die neergang, las ik eerder
deze week in de krant. Drie op de
tien Zeeuwen praten thuis nog
dialect. En het worden er steeds
minder.
Vooruit, ik heb wat goed te ma
ken. Als we het nou eens proberen
zonder er verder al te veel over te
'zjivern'. U mailt naar j.van-
damme@pzc.nl enkele van uw
mooiste Zeeuwse woorden of uit
drukkingen. Met een klein beetje
uitleg als het kan.
Dan maak ik er binnenkort in dit
hoekje een 'fjistje' van. 'Omdat da
leutig is hé.'
Ik heb dus een
bijdrage geleverd
aan het uitsterven
van de streektaal
DE STELLING
Vandaag: Zeeland is een prachtige fietsprovincie
Eens
Oneens
Toos Henk
Paul Kusters
Man biedt AED
te koop aan en
wordt opgepakt
Mondkapje weer
verplicht bij Adrz
MIDDELBURG
Provincies
beginnen
stikstofbank
,,Het gaat hier om bijzonder ernstig
en langdurig misbruik, dat al op
jonge leeftijd begon. In deze zaak
waren het ook nog eens de moeder
en de stiefvader die de kinderen
blootstelden aan misbruik, in plaats
van dat ze hen beschermden. Dat
maakt het verwerken van het
trauma enorm ingewikkeld", zegt
prof. dr. Majone Steketee.
Vicieuze cirkel
Steketee, wetenschappelijk direc
teur van het Verwey-Jonker Insti
tuut, is hoogleraar 'intergeneratio-
nele overdracht van geweld in ge
zinnen'. Ofwel, de vicieuze cirkel
van slachtoffers die daders worden
of opnieuw slachtoffer in een an
dere situatie. Steketee: ,,We weten
uit de literatuur dat 40 procent van
de kinderen die opgroeien in een
onveilige omgeving, bijvoorbeeld
door seksueel misbruik, opnieuw
slachtoffer wordt óf dader. Bijvoor
beeld: kinderen die mishandeld
zijn, kiezen later een partner die
hen weer misbruikt of mishandelt.
Of ze gaan dat zelf doen."
Wat Steketee vooral interesseert:
hoe is het de andere 60 procent ge
lukt aan die cir
kel te ontsnap
pen? „Praten is
heel belangrijk.
Misbruik en
mishandeling
moet dus echt
uit de taboe
sfeer. Daarnaast
is therapie no
dig. EMDR bij
voorbeeld, is effectief bij het ver
werken van traumatische gebeurte
nissen en herbeleving. Wat precies
het beste werkt, hangt af van de si
tuatie. Hoe lang heeft het misbruik
geduurd? Hoe jong begon het? Ge
beurde het binnen of buiten het ge
zin? Hoe ernstig was het, hoe vaak
gebeurde het?"
Verdediging
Je kunt zeggen dat het trauma ver
werkt is, als het je dagelijks hande
len niet meer beïnvloedt, zegt Ste
ketee. ,,Stel, je komt een wolf tegen.
Mensen hebben drie primaire ver
dedigingsmechanismen: vluchten,
SCHADEVERGOEDING
Ik denk dat
er gevallen zijn
waarin je het nooit
achter je kunt laten
vechten of bevriezen. Hoe je re
ageert, verschilt per persoon. Stel
nu dat je thuis zo'n wolf hebt. Dan
wil je veilig zijn en reageer je ook
met vluchten, aanvallen of verstij
ven. Op zich een effectieve reactie.
Maar als de wolf er elke dag is, blijf
je in die verdedigingsmodus han
gen, ook al is de
wolf al lang
weg. Elke keer,
ook buiten het
gezin, wordt die
reactie getrig-
gerd als je te
maken krijgt
met een stress
volle of onvei
lige situatie.
Goed nadenken over oplossingen
lukt op zo'n moment niet. De
stresshormonen nemen het over en
de reactie is primair."
Voortdurende stress
,,Ik denk dat er gevallen zijn waarin
je het nooit achter je kunt laten.
Waarin dat trauma steeds opnieuw
getriggerd wordt. Langdurige en
structurele kindermishandeling,
ook zonder seksueel misbruik, laat
hoe dan ook sporen na. Er verandert
iets in de hersenen door de voort
durende stress. Je wordt daardoor
vatbaarder voor ziektes en minder
weerbaar."
woensdag 21 juli 2021
Dat laatste, dat zegt vooral mijn
Hoe je het draait of keert, ik heb
Reageer op pzc.nl
Gisteren:
Kleine kinderen
zijn grotere
slachtoffers van
corona dan vol
wassenen
898 stemmen
ZO HEY-' HET tsIN© IS
HELEMAAL VERWOEST
MAAR IK. HERKEN WEL
E>E STICKERS NO©
NEE ONZE KOELKAST
IN BRABANT
CSE RACEWASEKI VAN
MAX IN ENSELANb?
VLISSINGEN
Een 33-jarige man uit
Middelburg is maandag
opgepakt omdat hij een
bijzonder product in de
aanbieding had: een defi
brillator. De politie ver
moedt dat die ergens is
gestolen.
De Middelburger bood de
AED op straat in Vlissin-
gen te koop aan. Een
passant vond dat ver
dacht en belde de politie.
Die pakte de man op ver
denking van heling op. De
politie weet nog niet waar
de AED vandaan komt.
Wie weet waar deze ver
mist wordt, kan contact
opnemen met de politie
via 0900 8844.
GOES
Bij de vestigingen van
ziekenhuis Adrz in Goes,
Vlissingen en Zierikzee is
het dragen van een
mondkapje voor alle be
zoekers en medewerkers
vanaf vandaag weer ver
plicht. Het ziekenhuis
neemt die maatregel we
gens de recente stijging
van het aantal besmettin
gen en omdat afstand
houden lastig blijkt. En
het steeds op en af moe
ten doen van het masker
is onhandig, constateert
Adrz.
ZorgSaam in Terneuzen
volgt de landelijke richtlijn
dat een mondkapje niet
hoeft.
De provincies zijn een
gezamenlijke stikstof-
bank begonnen. Die kan
helpen om bouwprojec
ten vlot te trekken die
stilliggen vanwege een
hoge uitstoot van stik
stof. Eigenlijk is het een
administratief systeem.
Het kan zijn dat ergens
stikstofruimte overblijft
als een boer vrijwillig
besluit te stoppen. Die
ruimte kan elders weer
worden benut. Vorig jaar
pikte Noord-Brabant on
gevraagd stikstofruimte
in van Zeeland. Een stik
stofbank helpt zoiets te
'reguleren', zegt gede
puteerde Anita Pijpe-
link.
M Prof. dr. Ma-
jone Steketee,
wetenschap
pelijk direc
teur van het
Verwey-Jon-
ker Instituut.
FOTO CHRISTIAAN
KROUWELS
Hoe verwerk je seksueel mis
bruik? Is dat wel mogelijk, zeker
in ernstige gevallen zoals de
Zeeuws-Vlaamse zedenzaak?
Prof. dr. Majone Steketee, hoog
leraar aan de Erasmus Universi
teit, probeert daar een ant
woord op te geven.
Ondine van der Vleuten
Vlissingen
De rechtbank heeft de oudste
dochter in de zedenzaak een
ton schadevergoeding toege
wezen, de jongste 75.000 en
het vriendinnetje, dat ook ver
kracht werd, 5000 euro.
Slachtoffers hoeven zelf niet
bij de dader aan te kloppen.
Dat doet het Centraal Justiti
eel Incassobureau (CJIB) voor
hen. De eerste acht maanden
sluist het CJIB alles wat de
daders betalen door. Is na
acht maanden nog niet alles
betaald? Dan keert het CJIB
in bepaalde gevallen een (ge
deeltelijk) voorschot uit op de
schadevergoeding. Slachtof
fers van een gewelds- of ze
denmisdrijf en hun nabestaan
den krijgen na acht maanden
het gehele bedrag gestort.
Slachtoffers van een ander
misdrijf kunnen tot 5000 euro
als voorschot krijgen. Bij een
schadevergoeding voor een
bedrijf is een voorschot alleen
mogelijk als het om een een
manszaak gaat.
-Prof. dr. Majone Steketee
