II
12 NIEUWS
Dierenmummies uit Egypte onderzocht met modernste middelen
Van het oude
Egypte naar de
afdeling radiologie
in Amsterdam
UMC: dertien
dierenmummies van
het Allard Pierson
Museum gingen door
de scan.
Een krokodil, drie vissen,
twee katten, een muis,
vijf vogels en een mest
kever: het is een kleine
dierentuin die zaterdag
op een brancard het
Amsterdam UMC wordt ingereden
voor nader onderzoek. De vooruit
zichten zijn gunstig. Niet voor de
dieren trouwens, want die zijn al
duizenden jaren dood en daar kun
nen ze zelfs in het Amsterdam UMC
niets aan veranderen.
Maar de medewerkers van het mu
seum Allard Pierson zijn springle
vend en opgetogen bij het vooruit
zicht meer te weten te komen over de
dertien dierenmummies uit hun col
lectie. Conservator Ben van den
Bercken: ,,Wat heeft de krokodil als
laatste gegeten? Dat is een vraag
waarop we nu misschien antwoord
krijgen. We gaan heel veel leren.''
In optocht gaat het naar de afdeling
radiologie, waar laboranten Roel Jan
sen en Nick Lobé staan te wachten.
De dieren vormen een interessante
afwisseling voor de patiënten die zij
normaal onderwerpen aan een scan
of een röntgenfoto. Lobé heeft erva
ring met mummies. Hij had al eens
menselijke mummies uit Leiden in
de onderzoekskamer, vertelt hij.
,,Heel bijzonder.''
Vandaag gaat het om dieren uit het
oude Egypte. Terwijl medewerker
Tony Jonges van het museum samen
met Lobé de krokodil behoedzaam
overbrengt van zijn houten kist naar
het scanapparaat, vertelt Van den
Bercken dat het dier vermoedelijk
tweeduizend jaar oud is. ,,De dieren-
mummies waren in zwang tussen de
7de eeuw voor en de 2de eeuw na
Christus.''
Voedselmummies
Voor de oude Egyptenaren was de
dood niet het einde van de reis, maar
een overgang naar een volgend leven.
Het gemummificeerde lichaam was
geschikt voor hergebruik en voor on
derweg kreeg het enkele huisdieren
mee. Van den Bercken: ,,Er zijn in
graven ook voedselmummies gevon
den in de vorm van een biefstuk of
een stuk eend in een pot.''
De dieren uit de collectie van het
Allard Pierson zijn bijna allemaal af
komstig uit de collectie van Constant
Lunsingh-Scheurleer. De Haagse
bankier en verzamelaar werd in 1934
ernstig getroffen door de economi
sche crisis en deed zijn collectie van
duizenden voorwerpen over aan de
Universiteit van Amsterdam. Het
werd de basis van het museum.
De krokodil in de onderzoekska-
mer heeft een andere weg afgelegd.
Die maakte eerder deel uit van het
De dierenmummies
waren in zwang tussen
de 7de eeuw voor en de
2de eeuw na Christus
Museum of Curiosities van de Engelse
preparateur Walter Potter die, in de
tijd dat dat nog als smaakvol werd ge
zien, schoolklasjes met opgezette ko
nijnen maakte. Na de sluiting van het
museum in de jaren 70 begon de kro
kodil aan een zwerftocht die ein
digde in Amsterdam.
Botresten
De 1 meter lange krokodil is na zijn
komst naar het Allard Pierson nooit
uit zijn windels geweest. Er zijn we-
leens röntgenfoto's gemaakt, maar
met de moderne technologie kan nu
een perfecte scan van het dier en zijn
verpakking worden gemaakt. ,,Met
de hoge resolutie beeldvorming kun
nen we echt alles zien'', doceert CT-
specialist Lobé niet zonder trots.
Dat wordt duidelijk als even later
de beelden op het scherm verschij
nen. Eerst van de driedimensionale
krokodil, daarna in een dwarsdoor
snede. Daarbij komen ook botresten
of stenen in de maag tevoorschijn.
Jonges drukt zijn neus bijna tegen
het scherm van enthousiasme. ,,Dit is
voor het eerst dat ik hem op deze ma
nier kan zien. Fantastisch."
Nakomelingen
Van den Bercken legt uit dat de oude
krokodil zijn nakomelingen gaat hel
pen met de beelden. ,,De krokodil
mummies spelen tegenwoordig een
belangrijke rol bij de bescherming
van de krokodil in Afrika. Er is lang
gedacht dat er maar één soort in
West-Afrika was, maar er blijkt nog
een tweede soort te bestaan. Dat is
mede vast komen te staan door het
dna van de mummies.''
De krokodil werd in delen van het
oude Egypte vereerd. Dat was een
twijfelachtige eer, want het kwam er
vaak op neer dat ze als mummie wer
den aangeboden aan Sobek, de god
van het water en de vruchtbaarheid.
Dat is waarschijnlijk ook gebeurd
met het exemplaar dat zich duizen
den jaren later, in de onderzoekska-
mer van het AMC vertwijfeld af
vraagt of het ooit nog rustig wordt.
SIEMENS
Healthineers
dinsdag 20 juli 2021
De reis van de krokodil
gaat verder in de CT-scan
Patrick Meershoek
Amsterdam
- Ben van den Bercken,
conservator Allard Pierson
Dertien dieren worden door de scanner gehaald. De kro
kodil, ongeveer een meter lang, had botresten en stenen in
zijn maag en werd waarschijnlijk geofferd aan de god van
het water en de vruchtbaarheid. fotos hh en patrick meershoek
