Het nieuwe roken
Gidsen en apps
Kleding en
bepakking
10 WANDELEN
Als onze ruggengraat ergens niet voor is
gebouwd, dan is het zitten. Het brein en het
lichamen belonen ons als we opstaan en in
beweging komen. Hoe zit dat allemaal?
'Het vermogen complex,
abstract en sociaal te denken,
hebben we ontwikkeld
doordat we rechtop zijn gaan
lopen en daarmee ons brein
uitdaagden'
even
Vreemd, maar niet eens
zo heel lang geleden
gold wandelen als een
luxe. Daar kwam ik
achter toen ik onder
zoek deed voor mijn
boek De eerste wan
delaar. Wandeltoerisme nam een
vlucht dankzij de doopsgezinde
predikant Jacobus Craandijk. Tussen
1875 en 1888 schreef deze 'wande
lende dominee' tientallen verslagen
van de voettochten die hij maakte.
De prikkelende schrijfstijl van
Craandijk bracht voor het eerst grote
aantallen wandelaars
op de been. Wande
len gold niet langer
als luxe tijdverdrijf
voor de elite. Het was
de tijd waarin een
sociale midden
klasse ontstond, de
eerste sportvereni
gingen werden op
gericht en vrije
tijdsbesteding een
rol begon te spelen.
Inmiddels staat
wandelen boven
aan de lijst met
favoriete vormen
van vrijetijdsbesteding in Nederland,
populairder dan winkelen en uit eten
gaan bij elkaar. Dat komt doordat het
zo goedkoop en ook laagdrempelig is.
Je trekt je schoenen aan, stapt de deur
uit en je bent weg. Daar komt bij dat
het je gezondheid ten goede komt.
Balans en ritme
In zijn boek Te Voet, hoe twee benen
de mens verder brengen legt de Ierse
neurowetenschapper Shane O'Mara
uit waarom wandelen zo gezond is.
Eigenlijk zo eenvoudig: we hebben
ons altijd te voet voortbewogen. Ons
lichaam is gebouwd voor regelmatige
beweging en heeft daar profijt van.
Zodra we opstaan en ons ene been
voor het andere plaatsen, zetten we
van alles in gang. In feite trekken we
ons lichaam uit de sluimerstand en
zetten het 'aan'. Bloeddruk, stofwis
seling en hersenactiviteit verande
ren. Een korte dagelijkse wandeling
is al voldoende om de veroudering
van onze hersenen tegen te gaan. Het
verhoogt de creativiteit en verscherpt
ons denkvermogen.
Volgens O'Mara komt dat doordat
rechtop lopen een essentieel onder
deel vormt van onze ontwikkeling,
zowel van onze soort als van het indi
vidu. Een kind dat leert lopen, door
loopt in feite de evolutie tot homo
sapiens. Toen de eerste mensachtigen
zich op twee benen verhieven, kreeg
hun brein een onwaarschijnlijke
hoeveelheid informatie te verwerken.
Vanuit het zenuwcentrum in het
hoofd, helemaal bovenaan het
lichaam geplaatst, moesten ineens
allerlei zaken gecoördineerd worden:
informatie van buitenaf, informatie
van het lichaam zelf en sociale inter
actie met de groepsgenoten. Daarbij
moest het brein ervoor zorgen dat
het lichaam in balans bleef en een
ritme vond waarin het zich kon
voortbewegen.
Net als bij een kind, is bij de mens
als soort de motorische ontwikkeling
onlosmakelijk verbonden met de
cognitieve en de
sociale ontwikke
ling. Het vermo
gen om complex,
abstract en sociaal
te denken, hebben
we ontwikkeld
doordat we rechtop
zijn gaan lopen en
daarmee ons brein
uitdaagden.
Op twee
benen
Zo bezien is het
zittende bestaan dat
de meesten van ons
leiden simpelweg
tegennatuurlijk. Als onze ruggen
graat ergens niet voor is gebouwd,
dan is het wel de zittende houding.
We zijn de enige wezens waarvan,
behalve het brein, ook het lijf zich
volledig heeft aangepast aan een
manier van voortbewegen met een
verticale ruggengraat. Het feit dat we
ons op twee benen verplaatsen,
maakt dat we veel meer zien dan de
meeste viervoeters en onze handen
vrij hebben voor andere zaken. Lang
geleden waren dat jagen en voedsel
verzamelen, maar ook het maken en
gebruiken van hulpmiddelen als een
speer of een pijl en boog. En omdat ze
te voet lange afstanden konden afleg
gen, hebben de eerste mensen zich
over allerlei leefgebieden kunnen
verspreiden. Waren onze kwetsbare
verre voorouders op vier poten
blijven lopen, dan had de mens als
soort misschien niet eens overleefd.
Nog altijd werkt dat oerinstinct
door. ,,Ons brein beloont ons wanner
we bewegen'', stelt GZ-psycholoog
Ulrika Leons. Zij is directeur van
Skils, een bedrijf dat psychische aan
doeningen en werkstress behandelt
en deel uitmaakt van het netwerk
Zorg van de Zaak. Skils integreert het
wandelen in de begeleiding, om
psychologische behandelingen te
ondersteunen en te versterken.
Het ogenschijnlijke comfort van
een zittend leven maakt ons kwets
baarder dan we denken. Niet voor
niets geldt zitten als het nieuwe
roken. Leons: ,,Het is belangrijk dat
we bewegen op het werk stimuleren,
bijvoorbeeld door wandelend te
vergaderen, te lunchen of het aantal
gezette stappen per dag te belonen.
Dankzij de lockdown hebben veel
ook literaire MmUmmm
TEKST FLIP VAN DOORN FOTO'S GETTY IMAGES
Actief
nietsdoen
Zitten zou het nieuwe roken zijn,
maar helemaal kloppen doet dat
niet. Roken is altijd ongezond; zitten
is comfortabel. Lang inactief zijn leidt
wel tot vroegtijdige sterfte.
km
Niets is zo hinderlijk als
verkeerd lopen en om
moeten keren, vooral
aan het einde van een
lange wandeldag. Sta
pels gidsen vol met de
mooiste wandelroutes
liggen op je te wachten,
en anders zijn er de on
line routeplanners en
wandel-apps. Daar komt
bij dat wandelen ook bij
schrijvers en lezers snel
aan populariteit wint. In
de boekhandel vind je
niet alleen praktische
gidsen waaruit je inspira
tie kunt put- 'Za
ten, maar VV
verhalen
waarin het
wandelen
centraal
staat. Zorg bij lange dag
marsen dat je een po-
werbank bij je hebt. Veel
frustrerender dan een
beetje extra gewicht, is
het om aan het einde van
een vermoeiende wan
deldag je route-app niet
meer te kunnen raadple
gen.
Kies voor een wandeling
liefst kleding die licht is en
los om je lijf zit. Zit een broek
of shirt te strak, dan kan het
onderweg gaan knellen of
schuren. Een rugzak is juist
het prettigst wanneer hij i
strak op je lijf past.
Niets zo hinderlijk als
een ding op je rug dat H 1
bij elke stap heen en V
weer schommelt. En 1^1
verder: slecht weer
bestaat niet, alleen
slechte kleding. Met I
een ademend regen- I J
jack en waterdichte M
schoenen wordt elk
weer wandelweer. H
